اگر انسان در این تفکر کند که از هیچ آفریده شده، پذیرش معاد و دوباره زنده شدن برای او آسان خواهد شد.
برخی ناآگاه از مباحث تفسیری بر آیه «أَ وَ لا يَذْكُرُ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ وَ لَمْ يَكُ شَيْئاً [مریم/67] آيا انسان به ياد نمىآورد [و توجه ندارد] كه ما او را پيش از اين در حالى كه چيزى نبود، آفريديم» اشکال کرده اند که هیچ ربطی به آیه بعد ندارد؛ چرا که آیه بعد میفرماید: «فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا [مریم/ 68] سوگند به پروردگارت كه همه آنها را همراه با شياطين محشور مىكنيم، بعد همه را گرداگرد جهنم در حالىكه به زانو در آمدهاند حاضر مىسازيم» می گویند بین به یاد آوردن و بین حشر در جهنم، هیچ ربطی نیست. ایشان از روی تمسخر می گویند ارتباط این آیات، مانند ارتباط بین آب خوردن و دوست داشتن کشور برزیل است.
پاسخ: این اشکال، گویای جهل و نادانی گوینده این شبهه است؛ اگر گوینده، صدر آیات را مشاهده میکرد چنین سخن بی اساسی را نمیگفت. در دو آیه قبل، صحبت از انکار حشر و قیامت است: «وَ يَقُولُ الْإِنْسانُ أَ إِذا ما مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا [مریم/66] انسان مىگويد: آيا پس از مردن در آينده زنده (از قبر) بيرون خواهم آمد.» سپس به دنبال این آیه، دو آیه مورد بحث را نیز آورده است. مضمون این آیات چنین است: برخی با حالت تعجب و انکار میگویند: مگر میشود انسان بعد از مردن و پوسیده شدن، دوباره زنده شده و مورد بازخواست قرار گیرد؟ خداوند متعال نیز در پاسخ آنها میفرماید: این انسانها باید خلقت اولیه را به یاد بیاورند، مگر ما آنها را از هیچ نیافریدیم؛ سپس در ادامه برای انذار آنان میفرماید: ما همه آنان را همراه با شیطانی که آنها را فریب داد، در جهنم جمع میکنیم. لذا ربط بین آیات بسیار عالی و دقیق است.
اتفاقا شأننزول این آیات هم همین است: این آیه در مورد «ابى بن خلف» يا «وليد بن مغيره» نازل شده كه قطعه استخوان پوسيدهاى را در دست گرفته بود و آن را با دست خود خورد كرد و در برابر باد مىپاشيد، تا هر ذرهاى از آن به گوشهاى پراكنده گردد و مىگفت: محمد را بنگريد كه گمان مىكند خداوند ما را بعد از مردن و پوسيده شدن استخوانهايمان مثل اين استخوان، بار ديگر زنده مىكند، چنين چيزى ابدا ممكن نيست! اين آيات نازل شد و پاسخ دندانشكنى به او داد، پاسخى كه براى همه انسانها در همه قرون و اعصار، مفيد و آموزنده است.
با این بیان و دیدن صدر و ذیل آیات، ربط بین آیات به زیبایی مشخص شده و هیچ اشکالی بر قرآن و این آیات وارد نیست. پس آیه دارد امکان زنده شدن و قدرت الهی را بیان میکند که خداوند متعال همانطور که شما را بار اول و از هیچ آفرید، باز میتواند بیافریند و شما را زنده و در قیامت جمع کرده و مورد بازخواست قرار دهد.
پینوشت:
[1]. تفسير نمونه، مكارم شيرازى ناصر، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول، 1374 ش، ج13، ص 113.
نظرات
با سلام و احترام مطلب شما در کلوپ سخن آشنا بازنشر و منتشر شد.
http://www.cloob.com/name/sokhanashna