ذات مقدس خداوند هرگز به پستی و پلیدی متصف نمی‌شود. نجاسات نیز به عنوان آفرینش الهی، به خودی خود، پست و پلید نیستند، بلکه آفرینش آنها به جهت حکمت‌ها و منافعی است، که فلسفه خلقت به آن منافع باز می‌گردد.
پرسش: خداوند متعال كه منزه از صفات بد و پستی هاست چرا نجاست را آفریده است؟ آِيا صرف این آفرینش، به خداوند نسبت داده می شود و از خداست؟ چطور این نسبت از خداوند سلب می شود؟
پاسخ: ذات مقدس خداوند هرگز به پستی و پلیدی متصف نمی‌شود. نجاسات نیز به عنوان آفرینش الهی به خودی خود پست و پلید نیستند، مثلا «منى» هرچند نجس است؛ اما بی ارزش نیست و تداوم نسل موجودات را بر عهده دارد؛ خدای تعالى از طریق این ماده، پاكان و پيغمبران برگزيده و بندههاى صالح را آفریده؛ یا «خونی» که در بیرون بدن نجس است، خدا آن را مايه و پايه تن مؤمن ساخته و شرط زنده بودن او قرار داده و نیز «ادرار» و «عذره» كه نجس اند، نتیجه پالایش مواد مصرفی انسانند و اگر خداوند نتیجه پالایش مواد مصرفی انسان به صورت ادرار و مدفوع دفع نمی‌کرد ظرف چند روز بدن انسان فاسد شده و می مرد. «سگ» و «خوک» نیز به خودی خود بد نیستند و آفرینش آنها نیز دارای حکمت است.
لذا نه تنها ذات مقدس خداوند هرگز به پستی و پلیدی متصف نمی‌شود، بلکه نجاسات نیز به عنوان آفرینش الهی به خودی خود، پست و پلید نیستند؛ در روایتی زیبا آمده: «خداوند به حضرت موسی (علیه السلام) وحی نمود که ای موسی! موجودی را بیاور که از تو پایین تر باشد، حضرت لاشه سگ مرده ای را دید و خواست آن را ببرد که پشیمان شد و آن را رها کرد، در این حال خداوند به او وحی نمود که اگر یک قدم دیگر آن را می آوردی تو را از مقامت خلع می کردم.»[1] حال که پیامبر خدا حق نداشت لاشه متعفن سگ مرده ای را پست و پلید انگارد، ما حق نداریم هیچ یک از مخلوقات الهی را پست و پلید قلمداد کنیم.
در روایتی دیگر آمده: منصور (خلیفه ستمگر عباسی) که از مگسی به ظاهر پست کلافه شده بود به امام (علیه‌السلام) اعتراض کرد: «یا أبا عبد الله خدای متعال براى چه مگس را آفرید؟ امام فرمود: تا به سبب آن جباران را ذلیل گرداند.[2] البته، پاسخ امام به مقتضای حال و کنایه به تکبر منصور بوده و تمام حکمت خلقت مگس نیست.
لذا قرآن کریم تاکید دارد: «وَ ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما لاعِبينَ * ما خَلَقْناهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ [دخان/ 38 و 39] ما آسمانها و زمين و آنچه را كه در ميان اين دو است به بازى (و بى هدف) نيافريديم! * ما آنها را جز بحق نيافريديم ولى بيشتر آنان نمى دانند» چناکه بشر تا به امروز به بسیاری از حکمت های خلقت پی نبرده است.
جهت تبیین مطلب به این مثال توجه فرمائید: مثلا سگ اگر چه نجس است، و انسان باید در مواجه با سگ طبق عقل و شریعت؛ آموزه های بهداشتی خاصی را مراعات کند، اما خلقت سگ پست نبوده و حکیمانه است، که فواید و کارایی های بسیاری دارد؛ مانند سگ های شکاری، سگ های نگهبان، سگ هایی که امروزه در کار تجسس و نجات انسانها به خدمت گرفته می شوند و... طبیعی است که حکمت خلقت به آن بخش از منافعش باز می گردد. اگر این گونه نباشد که هیچ موجودی را نمی توان یافت که خیر محض باشد، حتی اگر اشرف مخلوقات یعنی انسان باشد.
باید دقت کرد فواید حیوانات و حشرات، جمادات و... لزوماً استفاده از گوشت آنها برای خوردن نیست. یک موجود می تواند نجس باشد، خوردن گوشتش نیز حرام باشد، اما فواید دیگری داشته باشد و فلسفۀ خلقتش در آن نوع استفاده باشد؛ مانند سگ و خوک حتی مدفوع و منی، ... .
در گذشته های نه چندان دور، شاید انسان نمی توانست تصور کند که روزی بتواند از زهر کشنده «مار»، سرم خوراکی تهیه کند و جان هزاران بیمار را از مرگ نجات دهد. این گونه است فلسفه و حکمت خلق و آفرینش موجودات در خشکی و در قعر دریاها و اقیانوس ها.
در نتیجه خداوند از خلقت و آفرینش موجودات، حتی نجاسات، هدفی حکیمانه دارد و هر آنچه از حیوانات و موجودات که در دنیا وجود دارند، به یقین فوایدی دارند، هرچند بشر هنوز نتوانسته به فلسفه وجودی آنها پی ببرد و این از ضعف انسان است، نه از پستی یا پلید بودن آفرینش الهی.
پی نوشت:
[1]. هاشمى خويى، ميرزا حبيب الله، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى) - تهران، چاپ: چهارم، 1400 ق، ص95. «أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَوْحَى إِلَى مُوسَى ع إِذَا جِئْتَ لِلْمُنَاجَاةِ فَاصْحَبْ مَعَكَ مَنْ تَكُونُ خَيْراً مِنْهُ- فَجَعَلَ مُوسَى لَا يَعْتَرِضُ [يَعْرِضُ] أَحَداً إِلَّا وَ هُوَ لَا يَجْسُرُ [يَجْتَرِئُ] أَنْ يَقُولَ إِنِّي خَيْرٌ مِنْهُ فَنَزَلَ عَنِ النَّاسِ وَ شَرَعَ فِي أَصْنَافِ الْحَيَوَانَاتِ حَتَّى مَرَّ بِكَلْبٍ أَجْرَبَ فَقَالَ أَصْحَبُ هَذَا فَجَعَلَ فِي عُنُقِهِ حَبْلًا ثُمَّ مَرَّ [جَرَّ] بِهِ فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ الطَّرِيقِ شَمَّرَ الْكَلْبَ مِنَ الْحَبْلِ وَ أَرْسَلَهُ فَلَمَّا جَاءَ إِلَى مُنَاجَاةِ الرَّبِّ سُبْحَانَهُ قَالَ يَا مُوسَى أَيْنَ مَا أَمَرْتُكَ بِهِ قَالَ يَا رَبِّ لَمْ أَجِدْهُ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَوْ أَتَيْتَنِي بِأَحَدٍ لَمَحَوْتُكَ مِنْ دِيوَانِ النُّبُوَّةِ.»
[2] ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب علیهم السلام، ج 4، ص 251، مؤسسه انتشارات علامه، قم، 1379، «حلیة الأولیاء قال أحمد بن المقدام الرازی وقع الذباب على المنصور فذبه عنه فعاد فذبه عنه حتى أضجره فدخل جعفر بن محمد (ع) فقال له المنصور یا أبا عبد الله لم خلق الذباب قال لیذل به الجبابرة».
نظرات
باسلام و احترام
آنچه به نظر می‌رسد که لازم بود شما دراین نوشتار به آن بیشتر می‌پرداختید و فقط اشاره کوتاه به آن داشته‌اید ــ آن هم در یک خط اول پاسخ ــ این نکته است که هر موجودی با مقایسه با موجودی دیگر نسبت و تعریف خاصی به خویش می‌گیرد، مانند اینکه یک شخص نسبت به فرد پدر است و نسبت به فردی دیگر همسر و ... در مثال نجاسات نیز زمانی که این موجود را با خداوند متعال می‌سنجیم تنها مخلوق بودن از آن فهمیده می‌شود و سخن گفتن از نجاست و پاکی در آنجا بی معناست، ولی اگر همان شیئ را با انسان و دستورات شریعیت بسنجیم، سخن از پاکی یا نجاست آن به میان می‌آید.
از خداوند متعال توفیقات روز افزون شما را خواستارم.
باسلام و احترام
ممنونم از حسن نظر حضرت عالی در این بحث پرسشگر سوال کرد که: خداوند متعال كه منزه از صفات بد و پستی هاست چرا نجاست را آفریده است؟
لذا ما باید از این منظر وارد می شدیم که: ذات مقدس خداوند هرگز به پستی و پلیدی متصف نمی‌شود. نجاسات نیز به عنوان آفرینش الهی به خودی خود پست و پلید نیستند، مثلا «منى» هرچند نجس است؛ اما پست یا بی ارزش نیست و تداوم نسل موجودات را بر عهده دارد؛ خدای تعالى از طریق این ماده، پاكان و پيغمبران برگزيده و بندههاى صالح را آفریده؛ یا «خونی» که در بیرون بدن نجس است، خدا آن را مايه و پايه تن مؤمن ساخته و شرط زنده بودن او قرار داده و نیز «ادرار» و «عذره» كه نجس اند، نتیجه پالایش مواد مصرفی انسانند و اگر خداوند نتیجه پالایش مواد مصرفی انسان به صورت ادرار و مدفوع دفع نمی‌کرد ظرف چند روز بدن انسان فاسد شده و می مرد. «سگ» و «خوک» نیز به خودی خود بد نیستند و آفرینش آنها نیز دارای حکمت است.
لذا اینکه فرمودید: «سخن گفتن از نجاست و پاکی در اینجا بی معناست، اگر همان شیئ را با انسان و دستورات شریعیت بسنجیم، سخن از پاکی یا نجاست آن به میان می‌آید.» متناسب با پرسش نیست.
از خداوند متعال توفیقات روز افزون شما را خواستارم
چراخداوندانسان راازچیزنجس مثل منی افریدوازچزمعطروپاکی نیافریدچرامنی راپاک وتمیزنمیداندوان رانجس میشمارد