تلمبار اطلاعات پراکنده و بی سر و ته فضای مجازی که اکثرا هم دارای جذابیت هستند آن‌قدر ما را به خود مشغول کرده است که دیگر وقتی باقی نمی‌ماند که به مشغله‌های حیاتی و مفیدی مانند خانواده بپردازیم. پرداختن به خانواده و رشد اعضای آن بخشی از وظایف ماست که نیاز به وقت دارد و همین‌طور حاصل نمی‌شود.
امروزه فضای مجازی به رقیبی سرسخت در مقابل کارکردها و اهداف متعالی خانواده تبدیل شده است. کارکردهایی مانند تربیت صحیح فرزند و اهدافی مانند تعالی و خودسازی‌های شخصی که در ارتباط با همسران شکل می‌گیرد.
باید باور کرد که وقتی فرد تمام انرژی خود را خصوصا در ابعاد روانی و ذهنی، به مسائل مختلفی که از قضای روزگار، سر و ته و نظم و نسق خاصی ندارند اختصاص می‌دهد، دیگر توان خاصی برای پرداختن به کانون متعالی همچون خانواده برایش باقی نخواهد ماند.
در فضای مجازی علاوه بر اینکه توان پرداختن به مسائل خانواده را به شکلی چشم‌گیرکاهش می‌دهد، تازه کانون خانواده باید متحمل فشارهای روانی حاصل از استفاده بی‌رویه از این فضا نیز باشد؛ انواع عصبانیت‌ها، پرخاشگری‌ها، بی‌حوطلگی‌ها و آشفتگی‌های تولیدی این فضا می‌تواند کانون گرم یک خانواده را به شکل فزاینده‌ای بحرانی کند.
وقتی در فضاهای مشاوره‌ای پای صحبت برخی اعضای خانواده می‌نشینیم، متوجه می‌شویم که استفاده اعتیادگونه از فضای مجازی آسیب‌هایی مانند انزواطلبی، سستی در انجام امور و ... از جمله شکایات اصلی آنها از برخی اعضای خانواده به شمار می‌آید.
برای اینکه با یک نمونه عینی بتوانیم مطلب را ارایه کنیم به بیان سوال یکی از کاربران محترم سایت رهروان ولایت با عنوان"بی تفاوتی همسر و خستگی من" می‌پردازیم که این کاربر محترم می‌گویند: "همسر من در خانه نه با من نه با بچه ها حرف نمی زند، کار نمی کند و حتی از سر جایش تکان هم نمی خورد؛ فقط تنها کاری که از او مشاهده می‌کنیم استفاده مکرر از گوشی آن هم در حالت سکوت است.او نسبت به اهداف زندگی و آینده فرزندان کاملا بی تفاوت است. تحمل این شرایط، در کنار نبود رفتارهای شادی‌بخش و عاطفی، من را رنج می‌دهد؛ خصوصا که ما در محل زندگی‌مان هیچ آشنایی نداریم و به دور از خانواده‌هایمان زندگی می‌کنیم".
جواب:در یک نگاه کلی باید بگوییم که خانواده به عنوان یک نظام به هم پیوسته همه اجزایش که همان افراد خانواده باشند بر همدیگر اثرگذارند بنابراین اگر یکی از اعضاء برایش مشکلی پیش آمده باشد، ممکن است که بخشی از علت آن به عمل‌کرد نامناسب دیگر اعضای خانواده ربط داشته باشد.
در پاسخ به سوال این کاربر محترم که مشکلاتی در زندگی و مسائل روحی و روانی‌شان به وجود آمده، باید بگوییم که گرچه احتمال قوی این است که اجرا نشدن درست نقش همسری و پدریِ مرد خانه، آن هم به سبب استفاده بیش از حد از فضای مجازی، باعث بروز بخش زیادی از این مشکلات شده ولی، پاسخ ما قدری جامع‌تر خواهد بود تا باقی زوایای سوال پرسشگر محترم را نیز در بر بگیرد.
آنطور که ما از سوال این کاربر برداشت می‌کنیم، عمده مشکل‌شان در دو قسمت است.
1.همراهی نکردن همسرشان در زندگی، که البته جزییاتی دارد و باید در ادامه به آن بپردازیم.
2.زندگی در شهری که بستگان و نزدیکان‌شان در آنجا نیستند که موجب ایجاد احساس تنهایی برایشان شده است.
اینکه رفتار همسر سوال‌کننده محترم بر ایشان تاثیر منفی گذاشته است را کاملا قبول داریم ولی آنچه برای ما مهم است این است که بدانیم علت این رفتارها چیست و از چه زمانی دقیقا این رفتارها شروع شده است؟ (حرف نزدن، خلوت کردن با گوشی، بی هدفی، بی تفاوتی، عاطفه به خرج ندادن و شاد نبودن).
1. ممکن است علت آن درونی باشد مثل اینکه کلا از ابتدای شروع زندگی اینگونه بوده است و حتی گزارشاتی که از دوران مجردی او در اختیار دارید این را اثبات می‌کند.
2.ممکن است هم علت بیرونی داشته باشد که باید گشت و علت را یافت.
برخی از پرسش‌ها که می‌تواند به علل بیرونی بپردازد، عبارتند از:
الف:وضعیت شغلی او به چه نحو است؟آیا مشکلی در شغل و کارش به وجود آمده؟
ب: نحوه رفتار و ارتباطات خانم خانه با او چگونه است؟آیا ممکن است رفتار این خانم به عنوان همسر او به نحوی بوده باشد که به تسریع درفرایند مشکلات همسرش کمک کرده باشد؟
ج:با چه کسانی در ارتباط است و این ارتباطات به چه نحو است؟ آیا می‌توان رابطه ای بین آنها با مشکلات همسر یافت؟
د: به طور مشخص همانگونه که درباره استفاده زیاد او از گوشی، آن هم در حالت سکوت صحبت به میان آورده شد، باید میزان و نحوه استفاده به صورت جزئی‌تر مشخص شود.
حال به عنوان راه حل و تکلیف به این کاربر محترم می‌گوییم:
1.در گام حیاتی و مهم بهترین کار این است که همسرتان را به پیگیری مشکلش (شغلی و ... ) ترغیب کنید تا با مراجعه به مشاور مساله اش را حل نماید. (البته در این فضا زبان نرم و بدون فشار و نحوه بیان آن در کنار پذیرش همسرتان نسبت به این دسته مشکلات نیز اهمیت فراوانی دارد).
2.آنچه که دین ما دستور داده این است که هر کس مسئول عمل خود است و از ما می‌خواهد که وظیفه محور باشیم یعنی حتی اگر همسر شما در وظایفش کوتاهی کرد و با این کوتاهی شما را ناراحت نمود باز باید شما تمام تلاش خود را داشته باشید که در انجام وظایف خود کوتاهی نکنید.(این شاه کلید حل معمای روابط زناشویی است) و چه زیبا آیه 36 سوره قیامت در این باره می‌فرماید: "أَ یَحْسَبُ اْلإِنْسانُ أَنْ یُتْرَکَ سُدًی؛ آیا انسان پندارد که آزاد و رها و بی مسئولیت است؟"
برای دریافت راهکارهای جزئی‌تر و آشنایی با وظایف می‌توانید کتاب "همسران سازگار"[1] را تهیه نمایید و آن را با دقت مطالعه نمایید و اجرای نکاتش را در دستور کارتان قرار دهید.
حال به مشکل دوم که همان دوری از دیار خانواده و اقوام است نیز بپردازیم که در اینجا پیشنهاد میکنم
1.با ورود به فضاهای اجتماعی مانند مسجد و هیئت و کلاس‌های مفید و ... روابطتان را در این شهر گسترش دهید و به طور طبیعی در بین این افراد کسانی را خواهی یافت که می‌توانند خلاء روابط خانوادگی را برای شما پر کنند.
2.اگر مقدور نیست که مسافت زیادی را برای دیدار با آشنایان طی نمایید ولی امکان ارتباط تلفنی و مجازی را می‌توانید به راحتی میسر کنید که این خود قدری از این فشارهای روحی می‌کاهد.
3. سعی کنید به کارهایی بپردازید که بر میزان ارزش شما و ثبات شخصیت شما تاثیر داشته باشد. مانند کارهای هنری، فعالیتهای علمی، کارهای خیر و ...
4. به عنوان نکته نهایی ارتباط با خدا و توجه به او نیز در پر کردن این خلاء و ایجاد طراوت و انگیزه نیز بسیار تاثیر گذار است.
__________________________________
پی‌نوشت:
1.همسران سازگار، نویسنده:علی حسین زاده، ناشر:قم-انتشارات موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره )، نوبت و تاریخ چاپ : پانزدهم ، زمستان 1392.
ذهن ما در شبانه روز گنجایش محدودی برای دریافت اطلاعات دارد؛ قدری از آن را هم برای خانواده خالی کنیم،همسران و فرزندان ما نیز حقی دارند.