تدبر در قرآن، فراتر از تعصب ایمانی

19:59 - 1397/01/19

شبهه افکنان در پی آن هستند که خواندن قرآن و تفسیر قرآن توسط مفسران را از روی تعصب  قلمداد ‌کنند، این مطلب با آیات قرآن که دعوت به  تدبر در آیات خدا می‌کند، در تضاد است. 

تدبر در قرآن

شبهه: برخی از شبهه افکنان در فضای مجازی این چنین تلقین می کنند که  ﻣﻔﺴﺮان و ﻋﺎﻟﻤﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺤﻘﻘﺎنی بی ﻄﺮف در ﻗﺮآن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ. آﻧﺎن ﻗﺒﻞ از ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻗﺮآن، به ﻗﺮآن اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ دﻳﺪه ‌ی ﻛﺴﺐ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﻫﺪاﻳﺖ و ﻣﺪح ﺑﻪ ﻗﺮآن ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ آﻧﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﺶ داوري ﺑﺸﺪت ﻣﺜﺒﺖ، در ﻗﺮآن ﻣﻲﻧﮕﺮﻧﺪ؛ در حالی که ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪون ﺣﺐ و ﺑﻐﺾ آﻧﺮا ﺑﺪﻗﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ، در آن ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ . ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و واﻗﻌﻴﺖ و ﻋﻘﻞ ﺑﺴﻨﺠﻴﺪ و اﮔﺮ آﻧﺮا راﺳﺖ و ﻣﻌﺠﺰه دﻳﺪﻳﺪ از آن ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﻴﺪ و ﮔﺮﻧﻪ آﻧﺮا ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارﻳﺪ.

برای پاسخ به این شبهه باید به نکاتی اشاره کنیم.
نکته اول: معمولا تا انسان انگیزه لازم نداشته باشد، به هیچ کاری اقدام نمی‌کند. این مطلب در مورد قرآن نیز صادق است. آیا قابل تصور است که انسان بدون هیچ انگیزه ای و بدون هیچ حب و بغضی قرآن بخواند؟ به بیان دیگر، یا انسان نیکوکار است یا بدکار، و می‌داند که قرآن از انسان های نیکوکار تمجید کرده و انسان های بد را تقبیح کرده است؛ آیا با این حال، شبهه کننده هیچ واکنشی نسبت به تقبیح افراد بد در قرآن ندارد؟ بنابراین توصیه او به خواندن قرآن بدون حب و بغض، توصیه عامیانه ای است که بدون پشتوانه عقلی است و باید خطاب به او گفت: «أَ فَلا تَعْقِلُونَ‏[بقره/44] آيا نمى‌‏انديشيد؟»

نکته دوم: از قرائن معلوم است که شبهه کننده، علم تفسیر قرآن را نادیده انگاشته و تنها تطابق آیات قرآن با علم روز را سبب تبعیت از آیات قرآن می داند. این در حالی است که خیلی از آیات قرآن با علم روز تطابق دارند و حتی برخی از دانشمندان غیر مسلمان با پی بردن به آن مطالب علمی مسلمان شده اند.[1] حالا سوال اینجاست که شبهه کننده و همفکران او، نسبت به آیاتی که با علم روز مطابقت دارند، دید مثبتی دارند؟ و یا در آنها مناقشه می کنند؟ که در این صورت این آیه قرآن گویای حال آنان است. «وَ الَّذينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها أُولئِكَ أَصْحابُ النَّار[اعراف/36] و كسانى كه آيات ما را تكذيب كنند و از پذيرش آنها تكبر ورزند، آنان اهل آتشند.»

نکته سوم:  خداوند در آیاتی از قرآن، انسان را به تدبر و تامل درکلام خویش دعوت می‌کند: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ ۚ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِندِ غَيْرِ اللَّـهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا[نساء/82] آيا در [معانىِ‌] قرآن نمى‌انديشند؟ اگر از جانب غير خدا بود قطعاً در آن اختلاف بسيارى مى‌يافتند.» و در آیه دیگری می‌فرماید: «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا[محمد/24]آيا به آيات قرآن نمى‌انديشند؟ يا [مگر] بر دلهايشان قفلهايى نهاده شده است؟»  بنابراین قرآن کتابی است که انسان را به تدبر و اندیشیدن در آیات خود می‌کند. به عبارت دیگر، پیام خداوند این است که ای مسلمان، ای مفسر، تدبر در قرآن  بالاتر از این است که قرآن را فقط به قصد ثواب آن و تعصب ایمانی بخوانید. این نکته(خواندن قرآن از روی تدبر)با قصد شبهه افکنان که خواندن قرآن را از روی تعصب می‌دانند، در تضاد است.

پی نوشت
[1]. پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان، پروفسورهایی که مسلمان شدند

نظرات

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
4 + 0 =
*****