آیات شهادت، دلالت بر حیات برزخی و نیز ارتباط شاهدان با عالم دنیا دارد.
وهابیت از سر عناد و دشمنی با مسلمانان علی الخصوص شیعیان و با انکار حیات برزخی اصرار بر مردود و شرک انگاشتن توسل و شفاعت و... دارد. با دقت نظر در آیات شهادت و تحریف در معنای این آیات، آشکار می شود که انگیزه اصلی وهابیت برای انکار این مؤلفه، انکار حیات برزخی پیامبر اکرم و ائمه معصومین(علیهم السلام) و به تبع آن مردود و شرک انگاشتن آموزه توسل به این ذوات مقدسه می باشد.
با تامل در قرآن کریم می توان پی برد که اولیای الهی که شاهدان بر خلق هستند بر مشهود(خلق) اطلاع و آگاهی کامل دارند و حتی به تمام اسرار و رموز آنها به اذن الله احاطه علمی و شهودی دارند. یکی از این آیات، آیه 143 سوره بقره می باشد که از شاهد بودن پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و گروهی خاص از این امت خبر داده و می‌فرماید: «وَكَذَٰلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَ يَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً[بقره/143] ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ [ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺳﺖ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻛﺮﺩﻳﻢ ] ﺷﻤﺎ ﺭﺍ ﺍﻣتی ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺮ ﻣﺮﺩم ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻢ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ».
شهادت در لغت بر حضور و علم و گواهی دادن دلالت دارد و حضور همراه با مشاهده می باشد یا با چشم سر یا با بصیرت و فرق آن با علم این است که شهادت اخص از علم است، یعنی علمی که به وجود اشیاء به طور مستقیم و مباشر به دست می آید(آنچه با حواس درک می شود) نه اینکه از طریق دیگری حاصل شده باشد. و شاهد نقیض غایب است و اصل در شهادت رویت و معاینه است.[1] علامه طباطبایی(ره) در المیزان در تعریف شهادت آورده است: حقیقت شهادت عبارت است از تحمل دیدن حقایق اعمال که مردم در دنیا انجام می دهند.[2] با توجه به این معنا زمانی می توانیم بگوییم که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) شاهد بر اعمال می باشد که احاطه علمی و شهودی نسبت به این عالم و حقایق اعمال مردم داشته باشد.
شهادت بر اعمال، اصل پذیرفته شده ایست که قرآن کریم علاوه بر وجود مبارک نبی اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به عنوان شاهد، از شاهدان دیگری نام می برد مانند انبیاء و صدیقین و حتی اعضا و جوارح انسان و زمان و زمین و...[3]. و این مسلم است که شهادت هر کدام از این موارد اخیر(اعضا و جوارح و مکان ها) بر اساس مشاهدات مباشری ودر محدوده زمانی و مکانی خودشان می باشد. با این توصیف آیا می توان تصور کرد که جمادات توانایی اقامه شهادت داشته باشند اما اشرف مخلوقات، یعنی وجود مبارک نبی اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) که علت غایی تمام کائنات می باشد از چنین امتیازی برخوردار نباشد؟! از روایات بردشت می شود که این امتیاز به خاطر برخوردار بودن از روح قدسی در وجود معصوم است که به وسیله آن بر حقایق اعمال مردم علم و آگاهی پیدا می کند[4] و هیچ دلیلی وجود ندارد که معصوم بعد از مرگ و در عالم برزخ از این روح قدسی جدا شود، خصوصا اینکه طبق نص صریح آیات قرآن، شهداء زنده اند و نزد پروردگارشان روزی داده می شوند[5]. بنابراین هم حیات برزخی اولیاء الله ثابت می شود و هم ارتباط عینی آنها با این عالم .
______________________________
پی نوشت:
[1]. التحقيق في كلمات القرآن الكريم، مصطفوى، حسن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، تهران، 1368 ش، چاپ اول، ج6، ص129.
[2]. الميزان، طباطبايى، سيد محمد حسين، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسين حوزه علميه قم، 1417 ق، چاپ پنجم، ج1، ص: 32
[3]. از باب نمونه: وقتی که گنهکاران در روز قیامت در مقابل خدا لجاجت می ورزند و اعمال خود را انکار می کنند، اعضاء و جوارح آنها به نطق درمی آیند و به زیان آنها شهادت می دهند:
{وَتُکلِّمُنَا أَیدِیهِمْ وَتَشْهَدُ أَرْجُلُهُم بِمَا کانُوا یکسِبُونَ: دست های آنها با ما سخن می گویند، و پاهای آنها به اعمالشان گواهی می دهند. یس،65}
شاهد دیگر بر اعمال ما، زمان و مکانی است که در آن قرار داریم: وَ فِي رِوَايَةِ السَّكُونِيِّ قَالَ قَالَ عَلِيٌّ ع مَا مِنْ يَوْمٍ يَمُرُّ عَلَى ابْنِ آدَمَ إِلَّا قَالَ لَهُ ذَلِكَ الْيَوْمُ أَنَا يَوْمٌ جَدِيدٌ وَ أَنَا عَلَيْكَ شَهِيدٌ فَقُلْ فِيَّ خَيْراً وَ اعْمَلْ فِيَّ خَيْراً أَشْهَدْ لَكَ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَإِنَّكَ لَنْ تَرَانِي بَعْدَ هَذَا أَبَدا: هیچ روزی بر انسان نمی گذرد مگر آنکه آن روز به انسان هشدار می دهد که من امروز برای تو روز نوی هستم و گواه کارهایی خواهم بود که در من انجام می دهی و در روز قیامت به آنها شهادت خواهم داد.
من لا يحضره الفقيه، ابن بابويه، محمد بن على، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، 1413 ق، ج4، ص397.
در روز قیامت، زمین نیز به وحی الهی سخن می گوید:
{یوْمَئِذٍ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا بِأَنَّ رَبَّک أَوْحَی لَهَا: آنگاه زمین به اعمالی که بنی آدم انجام دادند شهادت می دهد، همانطور که اعضای بدن انسان ها و نویسندگان اعمالش یعنی ملائکه بر اعمال بنی آدم شهادت می دهند. زلزله،4و5}
امام صادق علیه السلام فرمود:
نمازهای خود را در مکان های مختلف بخوانید، زیرا مکان ها در قیامت بر اعمالتان شهادت خواهند داد.(صدوق، علل الشرایع، مصحح محمدصادق بحرالعلوم (قم: الشریف الرضی، 1379)، باب 46، ص 343.
[4]. عن إسحاق بن عمّار، قال: قال أبو عبد اللّه عليه السّلام: «إنّ الإمام يسمع الصوت في بطن أمّه، ...فإذا ترعرع نصب له عمود من النور إلى السماء يرى به أعمال عباد اللّه...». ديلمى، حسن بن محمد، غرر الأخبار، قم، چاپ اول، 1427 ق، ص156.
وَ فِي حَدِيثٍ آخَرَ إِنَّ الْإِمَامَ مُؤَيَّدٌ بِرُوحِ الْقُدُسِ وَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ اللَّهِ عَمُودٌ مِنْ نُورٍ يَرَى فِيهِ أَعْمَالَ الْعِبَادِ وَ كُلَّمَا احْتَاجَ إِلَيْهِ لِدَلَالَةٍ اطَّلَعَ عَلَيْهِ وَ يَبْسُطُهُ فَيَعْلَمُ وَ ... وَ الْحُسَيْنُ. عيون أخبار الرضا، ابن بابويه، محمد بن على، تهران، چاپ اول، 1378ق، ج1، ص214.
يحتمل أن يكون المراد من قوله:« و بينه و بين اللّه عمود» انه لطف من سبيله و ارشاده و طريق من نور اللّه و هدايته و كتاب مرقوم قويم و صراط مستقيم، يرى بذلك العمود و الكتاب و الطريق أعمال العباد و طريق الإرشاد، و يعلم به كل ما يحتاج الناس إليه من شئونهم الى يوم العباد.- و روح القدس كما ورد في الاخبار ملك أعظم من جبرئيل و ميكائيل كان مع رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و الأئمّة عليهم السلام يسددهم و يوفقهم في القول و العمل، و اما عمود النور ففى بعض الأخبار تفسيره بروح القدس، و يجوز أن يكون المراد نور الإمامة الذي ينتقل من امام إلى آخر، قل اعملوا فسيرى اللّه عملكم و رسوله.
[5]. وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُواْ فِي سَبِيلِ اللّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاء عِندَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ: هرگز كسانى را كه در راه خدا كشته شدهاند مرده مپندار بلكه زندهاند كه نزد پروردگارشان روزى داده مىشوند. آل عمران 169.
وَلاَ تَقُولُواْ لِمَنْ يُقْتَلُ فِي سَبيلِ اللّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاء وَلَكِن لاَّ تَشْعُرُونَ: و كسانى را كه در راه خدا كشته مىشوند مرده نخوانيد بلكه زندهاند ولى شما نمىدانيد. بقره 154.