با بررسی قرائن و شواهد، معلوم می شود هیچ یک از این روایات نمی توانند دلیلی بر تحریف قرآن کریم باشند.
در مطلب قبلی سه روایت در مورد شخصی به نام «عبدالله ابی سرح» نقل کردیم که برخی از آن ها به ظاهر حاکی از تغییر در قرآن توسط این شخص در حین کتابت آن می باشد. به جهت رفع این توهم به بررسی روایت های مذکور می پردازیم:
الف) در مورد روایت اول بعید نیست که بگوییم صرفاً در این آیه و به جهت یکی بودن عبارت ابن ابی سرح، با آن چه بر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نازل شده بود، حضرت به وی فرمودند، آنچه را که به زبان آوردی بنویس، نه اینکه به طور کلی در تمام آیات هر آنچه به ذهن ابن ابی سرح خطور می کرده است، حضرت اجازه کتابتش را به وی داده باشد.
ب) روایت دوم نیز می‌گوید: او از جانب خود تغییراتی در کلام الهی ایجاد می‌کرد، اما چون کاتبان وحی زیاد بودند و خود پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) هم زنده بود، حضرت و دیگر مسلمین به راحتی متوجه شده و تنها بعد از مدت کوتاهی او را از سمت کتابت خلع کردند و او خود به مگه گریخت؛ پس او نیز نتوانست در قرآن خللی وارد کند.
ج) در رابطه با روایت سوم، شیخ صدوق می‌نوسید: معنای کلام آن حضرت این است که چه تغییر بدهی و چه تغییر ندهی، آنچه من املا می کنم نوشته می شود نه آنچه را که تو تغییر می دهی[1]، به عبارت دیگر ضمیر "هو" در روایت، به "ما انزل الله" برمی گردد و گویا حضرت به ابن ابی سرح فرموده اند: آنچه از طرف خداوند نازل شده، یک چیز بیشتر نیست و نمی توان آن را به هر نوع و سلیقه ای که خواستیم، بنویسیم و ضبطش کنیم. از طرفی وجود كاتبان ديگری همچون امیرالمومنین(عليه السلام) ابی بن کعب، زید بن ثابت، حذیفه بن یمان و ...؛ احتمال تغییر در کتابت وحی، توسط ابن ابی سرح را به صفر می رساند. زیرا پس از تطبیق کتابت وی با دیگر نوشته ها، خیانت او آشکار می گردید و در جمع بندی نسخه ها، نسخه ای مورد تایید قرار می گرفت که فراوانی بیشتری از نظرتعداد کاتبان را داشته باشد.
به طور کلی می توان این‌گونه جمع بندی کرد که اين روايات و گزارشات، فقط قصد و تلاش ابن ابی سرح را برای تحريف قرآن و عدم موفقيت او در اين قصد پليد را بيان می كنند. زیرا متعدد بودن کاتبان وحی و اهتمام فراوان پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به کتابت و حفظ قرآن به صورت گسترده در میان مسلمانان، احتمال تغییر دادن قرآن را صفر می‌کند.
_____________________________________________________________
پی‌نوشت
[1]. شیخ صدوق، معانی الاخبار، ص347، دفتر انتشارات اسلامى، قم، 1403ق.