در شبه جزیره عربستان بغیر از خرما، محصولات دیگری هم یافت می‌شده است. سخن شبهه افکنان در این باره، بیهوده و گزاف است.
شبهه: در آیه ۲۵ سوره بقره آمده است:، مژده ده ای پیامبر به کسانی که به تو ایمان آورده اند و نیکو کار شده اند، به آنها از بهشتی بگو که در آن نهرهای آب روان جاری است. فقر طبیعت و بی آبی سرزمین خشک عربستان چنین وعده هایی را می طلبد و گرنه به کسانی که در آمازون یا هاوائی زندگی می‌کنند باید وعده چرب تری داد. در ادامه آیه می‌خوانید: در بهشت، هر میوه ای که در جهان می‌شناسید وجود دارد. عرب بدبخت که به جز خرما، میوه دیگری نمی شناسد، باید برای کی وی، موز، پرتقال شهسوار و انار ساوه، باغات شمیران و خربزه مشهد و... دهنش آب بیفتد.
پاسخ کوتاه: اگر چه بیشتر شبه جزیره عربستان را بیابان تشکیل می‌دهد و خشک است، اما بغیر از خرما، محصولات دیگری نیز در آنجا کشت می‌شده است. علاوه بر آن، میوه های دنیا و بهشت با هم قابل قیاس نیستند تا شائبه شود که عین آنچه در عربستان بوده، با همان کیفیات و خصوصیات در بهشت هست.
پاسخ تفصیلی: برای پاسخ به شبهه فوق، باید به نکاتی اشاره کنیم.
نکته اول: شبهه اندازان لجوج برای تخریب قرآن، دست به کارهای ناجوانمردانه می‌زنند. آنها هر جا که قرآن از محیط عربستان سخن گفته، تهمت تاثیرپذیری از محیط را به قرآن می‌زنند، و هر گاه مثلا از بهشت سخن گفته، آن را به یک نحوی به محیط عربستان و اقتضای آن ربط می‌دهند؛ در حالی که اگر اگر برفرض محال اینگونه باشد، باید آیات عذاب و جهنم نیز بنا به مقتضای محیط عربستان باشد. اینجاست که باید به شبهه اندازان گفت: «أَ فَلا تَعْقِلُون[مومنون/67] چرا تعقل نمىكنيد؟»
نکته دوم: گر چه محیط عربستان خشک بوده است ولی اینگونه نبوده است که عاری از نهر آب بوده است و یا بجز خرما، محصول دیگری نداشته است. زیرا که بعضی از شهرهای آن مثل طائف دارای شرایط آب و هوایی مناسبی بوده و طبعا دارای نهرهای آب بوده و علاوه بر خرما، انواع انگور، موز، انار، انجير، هلو، به، و خربزه داشته است.[1] علاوه بر این، مردم مکه با شام و نواحی آن مراوده تجاری داشتند. چنانکه در آیه 2 قریش می‌خوانیم: «در سال دو مرتبه (فصل زمستان به يمن و فصل تابستان به شام) به تجارت مىروند.» وقتی اهل مکه با جاهای دیگر رابطه تجاری داشتند، طبعا با میوه ها و محصولات آن سرزمین ها نیز آشنا بوده و از آنها استفاده می کردند.
نکته سوم: نعمتهای بهشتی(از جمله میوه های بهشتی) تفاوت بسیاری با نعمتهای دنیوی دارند. از جمله مهمترین آنها فنا ناپذیر بودن آنهاست که در حدیثی از امیرالمومنین(علیه السلام) به آن اشاره شده است.[2] و دیگر آنکه میوه های بهشتی، بر خلاف میوه های دنیوی، عوارض و ناراحتی ندارند.(دخان/55) بنابراین بین میوه های دنیوی و اخروی تفاوت هست. به عبارت دیگر، خرمای بهشتی با خرمای دنیوی(شبه جزیره عربستان) قابل قیاس نیست. اما اینکه خدا برای ترغیب انسان ها به بهشت، از میوه ها و نعمت هایی سخن بگوید که در دنیا هست، نه تنها مشکلی ندارد بلکه امری عقلی وپسندیده است؛ چرا که انسان ذاتا تمایل به خوشی و نعمت دارد. از اینرو خدا در قرآن در وصف بهشت می‌فرماید: «و در آنجا آنچه دلها مىخواهد و چشمها از آن لذّت می‌برد آماده است.»(زخرف/71)
پی نوشت
[1]. فتوح البلدان، بلاذري، دارالمکتب الهلال بیروت، 1988م، ج1، ص69 .
[2]. تصنیف غرر الحکم و درر الکلم ، تمیمى آمدى، عبد الواحد، ، محقق، مصحح، درایتى، مصطفى، دفتر تبلیغات، قم، چاپ اول، 1366 ش، ص 157.