ضرورت مهدويت از نگاه قرآن کريم

اعتقاد به ظهور منجی، اختصاصی به دين اسلام ندارد و ظهور موجود موعود در همه‌ی اديان مورد تأکيد قرار گرفته است.[1] در مکتب اسلام نيز اين عقيده بين شيعه و سنی مورد اتفاق است، هرچند در مورد جزئيات آن اختلافاتی وجود دارد.[2]

روايات بسياری از طريق اهل سنّت و شيعيان درباره‌ی مسئله‌ی مهدويت وجود دارد که جزئيات بسياری را درباره‌ی شخصيت ايشان، زمان ظهور، نشانه‌ها آن، اقدامات حضرت پس از ظهور و... در اختيار ما می‌گذارد.[3] در مطلب حاضر به بررسی ضرورت مهدويت از نگاه قرآن کريم می‌پردازيم:

آيات بسياري از قرآن کريم  به مهدويّت اشاره دارد.[4] در اين‌جا تنها به چهار دسته از اين آيات اشاره می‌کنيم:
1. «هُوَ اَلَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدى وَ دِينِ اَلْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى اَلدِّينِ كُلِّهِ... ؛ او کسی است که رسولش را با هدايت و آيين حق فرستاد، تا آن را بر همه آيين‌ها غالب گرداند...» اين تعبير در سه آيه ذکر شده است: آيه‌ی 33 سوره‌ي توبه- آيه‌ی 9 سوره‌ي صف- آيه‌ی 28 سوره‌ی فتح.
2. «وَ لَقَدْ كَتَبْنا فِي اَلزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ اَلذِّكْرِ أَنَّ اَلْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ اَلصّالِحُونَ [انبياء/ 105] در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتيم: بندگان شايسته‌ام وارث (حکومت) زمين خواهند شد!»
3. «وَعَدَ اَللّهُ اَلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا اَلصّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي اَلْأَرْضِ كَمَا اِسْتَخْلَفَ اَلَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ اَلَّذِي اِرْتَضى لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُول?ئِكَ هُمُ اَلْفاسِقُونَ [النور/ 55] خداوند به کسانی از شما که ايمان آورده و کارهای شايسته انجام داده‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکم‌رانان روی زمين خواهند کرد، همان گونه که به پيشينيان آن‌ها خلافت روی زمين را بخشيد؛ و دين و آيينی را که برای آنان پسنديده، پابرجا و ريشه‌دار خواهد ساخت؛ و ترس‌شان را به امنيّت و آرامش مبدّل می‌کند، آن‌چنان که تنها مرا می‌پرستند و چيزی را شريک من نخواهند ساخت. و کسانی که پس از آن کافر شوند، آن‌ها فاسق‌اند.»
4. «وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى اَلَّذِينَ اُسْتُضْعِفُوا فِي اَلْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ اَلْوارِثِينَ [القصص‏/ 5] ما می‌خواهيم بر مستضعفان زمين منّت نهيم و آنان را پيشوايان و وارثان روی زمين قرار دهيم!»

اين آيات دورانی را توصيف می‌کند که در آن، زمام حکومت جهان به دست مستضعفين می‌افتد. همگی خدا را عبادت می‌کنند و بساط شرک برچيده می‌شود. دين اسلام در اين دوران بر ساير اديان برتري می‌یابد و مؤمنين نيکوکار وارثان زمين می‌شوند و امنيّت سرتاسر گيتی را فرامی‌گيرد. مهدویّت در قرآن کریم به عنوان هدف و غایت دعوت پیامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) معرّفی شده است. در آیات قرآنی خبر از حکومت صالحان بر زمین داده شده است. مهدویّت در آیات، وعده‌ی تخلّف ناپذیر الهی دانسته شده است که اراده‌ی الهی بر آن نهاده واقع شده.

اين اتّفاقات با بيانات مختلفی در اين چهار دسته از آيات ذکر شده است:
در آیه‌ی اول، هدف و غايت فرستادن پيامبر اسلام(صلی‌الله‌علیه‌وآله) همين اتفاقات دانسته شده است.
در آیه‌ی دوم، يکی از اخبار غيبی خداوند به انسان‌ها در کتب آسمانی پيشين معرّفی شده است.
در آیه‌ی سوم، این اتّفاقات مهمّ، وعده‌ی الهی ناميده شده است.
در آیه‌ی چهارم، اراده‌ی خداوند بر تحقّق این مسئله مطرح شده است.

خداوند عالم راستگوترین راستگویان است، خبری که می‌دهد حقیقت دارد. وعده‌ای که می‌دهد محقّق می‌شود و اراده‌ی او خلل ناپذیر است. خداوند اراده کرده و روزى را وعده داده كه در آن روز زمين تصفيه شده، و خالص در اختيار مؤمنين قرار می‌‏گيرد، روزى كه در آن روز، غير خدا پرستش نشود، و خداى تعالى به طور حقيقی پرستش گردد.
«إِنَّ اَللّٰهَ لاٰ يُخْلِفُ اَلْمِيعٰادَ [آل‏عمران‏/9] خداوند، از وعده خود، تخلّف نمی‌کند.»

چنین روزی که غایت و هدف دین اسلام از آدم تا خاتم بوده است، با ظهور منجی عالم بشریّت به وقوع خواهد پیوست. امیدواریم خداوند ما را از منتظران حقیقی ایشان قرار دهد. (آمین یا ربّ العالمین)

____________________________________________
پی‌نوشت‌
[1]. صباغیان، زهرا، موعود ادیان (مهدویت در ادیان زرتشتی، یهودی، مسیحی و اسلام)، رشد آموزش قرآن و معارف اسلامی، بهار 1385 - شماره 60، (صفحه 30 تا 35).
[2]. کرمی، بیژن، بررسی تطبیقی اندیشه شیعه و سنی در مورد مهدی در قرآن و حدیث، مجله پیام جاویدان، زمستان 1383 - شماره 5، (صفحه 106 تا 121).
[3]. نامعلوم، حضرت مهدی در روایات اهل سنت، مجله‌ی تخصصی «کلام اسلامی»، زمستان 1388 - شماره 72 (6 صفحه - از 107 تا 112).
[4]. رک: حسینیان قمی، مهدی، تحلیل آیات مهدوی در پرتو روایات تفسیری، مجله پژوهش های مهدوی، زمستان 1394 - شماره 15 ‏(صفحه 41 تا 64)- حسینیان قمی، مهدی، تحلیل آیات و روایات تفسیری مهدوی، مجله پژوهش های مهدوی، پاییز 1392 - شماره 6 ‏(صفحه 67 تا 86)- حسینیان قمی، مهدی، تحلیل آیات و روایات مهدوی (2)، تابستان 1392 - شماره 5 ‏(صفحه 57 تا 68)- حسینیان قمی، مهدی، تحلیل آیات و روایات مهدی (1)، بهار 1392 - شماره 4 ‏(صفحه 67 تا 84).