تأمّلی در آیه 17 سوره نوح

20:18 - 1397/02/22

(وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتاً) تعبير به" انبات" و رويانيدن، در مورد انسان، به خاطر آن است كه اولا آفرينش نخستين انسان از خاك است، و ثانيا تمام مواد غذايى كه انسان مى‏ خورد و به كمك آن رشد و نمو مى‏ كند از زمين است، يا مستقيما مانند سبزيها و دانه‏ هاى غذايى و ميوه‏ ها، و يا به طور غير مستقيم مانند گوشت حيوانات، و این تناقضی با آیات دیگر که در مورد خلقت انسان اند وخلقت انسان را از خاک یا آب جهنده می داند، ندارد.

انسان

  اینکه خداوند متعال می فرماید:«وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتا/ و خدا شما را از زمين [مانند] گياهى رويانيد»(نوح/17)، به چه معناست؟

  این سوره مبارکه درباره محاجّه حضرت نوح(علیه السلام) با دشمنان است، و بیان می کند که هرچه حضرت قوم خود را به توحید و یکتاپرستی دعوت کرد، آنها نپذیرفتند وایمان نیاوردند، لذا برای اینکه آنها ایمان بیاورند حضرت نوح نعمتهای الهی را برایشان بازگو می کند تا شاید به خاطر این همه نعمت شاکر شوند و ایمان بیاورند، حضرت" نوح" در بيانات عميق و مستدل خود در برابر مشركان لجوج نخست دست آنها را گرفته و به اعماق وجودشان برد، تا آيات انفسى را مشاهده كنند، سپس همان گونه كه آيات مورد بحث مى‏ گويد آنها را به مطالعه نشانه‏ هاى خدا در عالم بزرگ آفرينش دعوت كرده و آنان را به سير آفاقى مى‏ برد و نخست از آسمان شروع كرده، مى ‏گويد:" آيا نمى‏ دانيد چگونه خداوند هفت آسمان را يكى بالاى ديگرى آفريده است"؟! (أَ لَمْ تَرَوْا كَيْفَ خَلَقَ اللَّهُ سَبْعَ سَماواتٍ طِباقاً)، سپس مى‏ افزايد:" خداوند ماه را در ميان آسمانهاى هفتگانه مايه نور و روشنايى براى شما قرار داد، و خورشيد را چراغ فروزانى" (وَ جَعَلَ الْقَمَرَ فِيهِنَّ نُوراً وَ جَعَلَ الشَّمْسَ سِراجاً)، سپس بار ديگر به آفرينش انسان باز مى‏ گردد، و مى‏ افزايد:" خداوند شما را همچون گياهى از زمين رويانيد"! (وَ اللَّهُ أَنْبَتَكُمْ مِنَ الْأَرْضِ نَباتاً) تعبير به" انبات" و رويانيدن، در مورد انسان، به خاطر آن است كه:
اولا: آفرينش نخستين انسان از خاك است،
ثانيا: تمام مواد غذايى كه انسان مى‏ خورد و به كمك آن رشد و نمو مى‏ كند از زمين است، يا مستقيما مانند سبزيها و دانه‏ هاى غذايى و ميوه‏ ها، و يا به طور غير مستقيم مانند گوشت حيوانات[1]، چون خلقت انسان بالأخره منتهى مى‏ شود به عناصر زمينى، و خلاصه همين عناصر زمين است كه به طور خاصى تركيب مى‏ شود، و به صورت مواد غذايى در مى‏ آيد، و پدران و مادران آن را مى‏ خورند، و در مزاجشان نطفه مى شود، و پس از نقل از پشت پدران به رحم مادران، و رشد در رحم كه آن هم به وسيله همين مواد غذايى است، به صورت يك انسان در مى‏ آيد و متولد مى‏ شود. حقيقت نبات هم همين است، پس جمله مورد بحث در مقام بيان يك حقيقت است، نه اينكه بخواهد تشبيه و استعاره‏ اى را به كار ببرد.[2]
ثالثا: شباهت زيادى در ميان انسان و گياه وجود دارد و بسيارى از قوانينى كه حاكم بر تغذيه و توليد مثل و نمو و رشد گياهان است بر انسان نيز حكمفرما است.

اين تعبير در مورد انسان بسيار پر معنى است و نشان مى‏ دهد كه كار خداوند در مساله هدايت فقط كار يك معلم و استاد نيست، بلكه همچون كار يك باغبان است كه بذرهاى گياهان را در محيط مساعد قرار مى‏ دهد تا استعدادهاى نهفته آنها شكوفا گردد. در مورد حضرت مريم نيز در آيه 37 آل عمران مى‏ خوانيم: وَ أَنْبَتَها نَباتاً حسنا" خداوند به طرز شايسته ‏اى گياه وجود مريم را آفريد و پرورش داد"[3]

پی نوشت:

[1] تفسیر نمونه، آیت الله مکارم شیرازی،دار الكتب الإسلامي،تهران‏، 1374 ش‏،ج25،ص78 .
[2] ترجمه تفسير الميزان‏، طباطبايى، سيد محمد حسين، سيد محمد باقر موسوى همدانى،دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسين حوزه علميه قم،ج20،ص50

[3] تفسیر نمونه،همان

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز:
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
6 + 8 =
*****