پرسش خداوند متعال از انسان به خاطرجهل ایشان به اعمال ما نیست، بلکه به خاطر اتمام حجت و اقرار است و اینکه انسان در جهنم نگوید به من ظلم شده است.
یکی از شبهات خداناباوران در موضوع علم الهی و با ارجاع به قرآن کریم است. اینان می‌گویند: در قرآن کریم سخن از سوال و جواب روز قیامت به میان آمده است؛ به طور نمونه در آیه‌ای آمده است: «وَقِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْئُولُونَ [صافات/24] و بازداشتشان نماييد كه آن‌ها مسؤولند». اینان می‌گویند که: مگر خدا دارای علم مطلق و بیکران نیست، پس چه چیزی را در فردای قیامت می‌خواهد بداند؟ سوال خدا چه معنایی دارد؟
پاسخ اجمالی: حضرت حق اگر از انسان پرسشی دارد، پرسش از سر جهل -نعوذبالله- نیست؛ بلکه برای اقرار، اسکات و اتمام حجت است. این یک روش مالوف و مورد پذیرش در جهان انسانی است.
پاسخ تفصیلی:
یکی از مبانی (پایه ها) اعتقادی در خوانش درست از اسلام، باور به علم مطلق و بیکران الهی است. این باور با برخی شبهات، مانند پرسش خدای عالم از انسان، نقض نمی شود؛ زیرا پرسیدن، لزوما از سر جهل نیست. اگر خدای عالم جهل داشته باشد و بدین علت بپرسد، ناقص است. خدای ناقص نمی تواند به خودی خود، وجود داشته باشد. استغناء در مقابل نقص از وجود و هستی ناشی می شود.[1] این، فرد ناآگاه است که برای فهم و یا رفع نادانی‌اش، سوال می‌پرسد؛ اما سوال لزوما و همیشه برای دریافت آگاهی نیست. حضرت حق اگر از انسان پرسشی دارد، پرسش از سر جهل -نعوذبالله- نیست؛ بلکه برای اقرار، اسکات و اتمام حجت است. این یک روش مالوف و مورد پذیرش در جهان انسانی است.
توجه و دقت به این نکته لازم است که در جامعه‌ی انسانی نیز همیشه سوال کردن برای دریافت آگاهی و از بین بردن جهل نیست؛ چه بسا پرسش‌گری از چند و چون امری آگاه است؛ اما برای انکار، اقناع، اسکات، اقرار و یا الزام دیگری از وی می‌پرسد. بیشتر ما به لطف الهی دوران مدرسه و درس‌آموزی را گذرانده‌ایم. مرور آن روزها به ما یادآوری می‌کند که بارها آموزگار عزیز، دانش آموزی را که در انجام تکالیف کوتاهی کرده بود به پرسش می‌گرفت که: مگر جلسه‌ی پیشین نگفتم این را بنویسید؟ و یا مگر بار قبل تنبیه نشدی؟ و ... حال سوال این است که آیا آموزگار برای کسب آگاهی و رفع جهل می‌پرسد و یا الزام و اسکات دانش آموز؟
یا فرض کنید قاضی دادگاه، خود از جرم متهم آگاه بوده و می‌داند جزای او چیست، اما با این حال دادگاه تشکیل داده و از متهم اقرار نیز گرفته می‌شود، این قرار به این خاطر است که او بعدا انکار نکند و فریاد نزند که به من ظلم شد؛ خداوند متعال نیز می‌خواهد از انسان اقرار بگیرد تا در جهنم زبان به اعتراض نگشاید که به من ظلم شده است.
در نتیجه: پرسش خداوند متعال از انسان به خاطر اتمام حجت و اقرار است و اینکه انسان در جهنم اعتراض نکند و فریاد نزد به من ظلم شده است.
_______________________________________
پی‌نوشت:
[1]. http://kalami.nashriyat.ir/node/19