- در صورتی که عیب در مال مستور و مخفی باشد، غش در معامله صدق می کند.
مسلمان باید از هرگونه خدعه و نیرنگ و کلاهبرداری در معامله دوری کند و در معامله غش انجام ندهد یکی از خصوصیات غش در معامله این است که «عیب در مال پوشیده و مستور باشد» و گرنه اگر عیب در مال ظاهری باشد، غش محسوب نمیشود.
به عنوان مثال اگر ماشینی به عنوان صفر کیلومتر فروخته شود و خریدار ببیند که رنگ قسمتی از ماشین رفته و نشان دهد که ماشین قبلاً استفاده شده است، این نوع تصرف که از طرف بایع یا مشتری در باب بیع، یا موجر و مستأجر در باب اجاره صورت میگیرد، که تصرف کاملاً مشهودی است، صدق غش نمیکند و به آن، معامله غشآمیز نمیگویند. بنابراین معامله باطل نیست.
حال این مستور بودن و مخفی بودن عیب به دو صورت می تواند امکان داشته باشد که در هر دو صورت غش در معامله صدق می کند:
«1ـ مستوری که با اندک دقّت و اختباری قابل تشخیص است؛ مانند اینکه میوه خوب را بالای ظرف و جنس پستتر را زیر آن قرار میدهند. اگرچه این مطلب با نگاه اول فهمیده نمیشود و مستور است، اما مستوری است که با اندک اختباری معلوم میشود.
2ـ مستوری که با اختبار اندک معلوم نمیشود. بلکه یا خود آن غشکننده و بایع بایستی بگوید که این جنس مغشوشفیه است یا اهل خبره و متخصصین بفهمند؛ مانند اینکه قطعات یک ماشین را عوض کنند.» [1]
سوال: در بعضی از کارخانهها اقدام به ترکیب و ساخت وسایل از قطعات مختلفی که در کارخانههای دیگر ساخته شدهاند، نموده و به اسم محصول یکی از دولتهای معروف خارجی برای فروش به بازار عرضه میکنند، آیا عمل مذکور غشّ و تدلیس محسوب میشود؟ و بر فرض که اینگونه باشد، آیا در صورت جهل مشتری به موضوع، معاملهای که بر روی این وسایل صورت گرفته، صحیح است یا باطل؟
جواب: اگر داخلی يا خارجی بودن قطعههای مزبور و يا خود آن وسيله با مشاهده برای مشتری قابل شناسايی و تميز باشند، برترکيب و ساخت آنها عنوان تقلّب و تدليس صدق نمیکند ولی اعلان و اخبار خلافِ واقع راجع به آنها کذب و حرام است و اگر بيع بر کالای مذکور با وصفی که مخالف واقع است صورت بگيرد، معامله صحيح است ليکن اگر مشتری بعد از آن از واقعيت امر مطلّع شود، اختيار فسخ خواهد داشت. [2]
سوال: بعضی از برادران در تعمیرگاههای ماشین کار میکنند، گاهی فروشندگان ماشین به آنان مراجعه کرده و درخواست تعمیر سطحی ماشین خود را میکنند تا هزینه کمتری داشته باشد، به این گمان که سالم بودن ظاهر ماشین برای فروش به مشتری کافی است، آیا اقدام به انجام آن کار توسط تعمیرکاران جایز است؟
جواب: اگر منجر به تدليس شود و تعميرکار بداند که صاحب ماشين آن را از مشتری مخفی میکند، جايز نيست. [3]
پینوشت:
1). آیت الله خامنهای، رساله آموزشی، ج2، درس25؛ بحث قمار. (کدمطلب:27822)
2). آیت الله خامنهای، استفتائات، مسائل متفرقه تجارت، سوال1609.
3). همان، سوال1618.
مسلمان باید از هرگونه خدعه و نیرنگ و کلاهبرداری در معامله دوری کند و در معامله غش انجام ندهد یکی از خصوصیات غش در معامله این است که «عیب در مال پوشیده و مستور باشد» و گرنه اگر عیب در مال ظاهری باشد، غش محسوب نمیشود.
نظرات
با سلام واحترام
مطلب شما در کانال اندیشه برتر منتشر شد.