گاهی بعد از حدود 7 تا 8 ساعت که خواب بودیم، وقتی بیدار می شویم، اصلا برای ما زمان خواب تا این اندازه طولانی نبوده است. احساس می کنیم چند دقیقه، نهایتا یک ساعتی خواب بودیم.
حاج آقا، آن روز درباره ی قیامت و حشر انسان ها صحبت می‌کرد. وقتی آیه ی 103 سوره ی طه که می فرماید: «ميان خود به طور پنهانى با يكديگر مى گويند شما [در دنيا] جز ده [روز بيش] نمانده ايد» را داشت توضیح می داد، باز پویا دست بلند کرد و اجازه خواست. حاج آقا، پویا را خیلی دوست داشت؛ چون خوب گوش می داد و خوب پرسش می کرد.
حاج آقا: بفرمایید.
پویا: حاج آقا ببخشید! اما به اندازه ی عمر حضرت فیل زمان می بره تا یک هفته به آخر برسه و یک پنجشنبه، جمعه را استراحت کنیم. حالا چطور ممکن است که تمام عمرما که صدها هفته هست و انشاءالله به اندازه ی عمر حضرت نوح طول بکشه -خنده ی بچه ها- فردای قیامت تنها ده روز به نظرمان برسد؟
حاج آقا: خوبه؛ سوال خوبیه. تو یه جمله بخواهم جواب بدهم، علت اینه که زمان برای اهل آخرت درنوردیده می شود.
پویا: حاج آقا، ببخشید! می شه زیر دیپلم صحبت بفرمایید؟ زمان درنوردیده می شه یعنی چه؟ من هیچ درک و فهمی از این وضعیت ندارم. مگر زمان همیشه و همه جا برای انسان یک جور نیست؟
حاج آقا: حق باشماست. باید برای شما روان تر و بیشتر توضیح دهم. ببینید عزیزان! با یک مثال مطلب روشن می شه. همه ی ما انسان ها در شبانه روز چندین ساعت می خوابیم؛ گاهی بعد از حدود 7 تا 8 ساعت که خواب بودیم، وقتی بیدار می شویم، اصلا برای ما زمان خواب تا این اندازه طولانی نبوده است. احساس می کنیم چند دقیقه، نهایتا یک ساعتی خواب بودیم و این بر خلاف بیداری است که اگر در حالت بیداری در جایی دراز بکشیم، این تعداد ساعت برای ما خیلی طولانی و کسل کننده هست. اگر بخواهم نمونه ی دیگر مثال بزنم، بیهوشی است. آدم بیهوش، وقتی به هوش می آید، اصلا زمانی را که گذرانده به یاد نمی آورد.
پویا: یعنی ما در دنیا در عالم خوابیم. همون چیزی که برخی از مکاتب شرقی میگن؟
حاج آقا: ببین پسرم! این یک جور تشبیه هست. تشبیه فقط برای نزدیک شدن ذهن به یک حقیقت است. تشبیه و تمثیل به عنوان دلیل نیست. تنها برای فهم بهتر مطلبه. در تمثیل ما از چیزهایی که حس کردیم، تجربه کردیم، استفاده می کنیم تا برخی احکام دنیای غیر محسوس را بفهمیم. ما تجربه کردیم که عالم خواب و بیداری برخی احکامش مثل زمان و مشاهدات با هم متفاوت است، حال با این تجربه می توانیم بفهمیم که عالم دنیا هم با برزخ و قیامت می تواند از این حیث متفاوت باشد.
- حاج آقا! خیلی ممنون! افتاد.
______________
* با استفاده از پاسخ علامه شعرانی در کتاب: در محضر علامه شعرانی.