قرآن کریم قصاص را عاملی برای حیات و زندگی انسانها می داند، زیرا این حکم به نوعی عامل بازدارنده از قتل و کشتن افراد بی گناه می باشد.
همیشه توی کلاس حواسش به درس بود و با تمام وجود به درس گوش می داد امّا این بار انگار حواسش جای دیگه است و گویا قضیه ای مهم که خیلی هم ناراحتش کرده، ذهنش رو مشغول کرده، با خودم گفتم شاید مســأله مهم و حیاتی ای در کاره که این قدر ذهن این دانش آموز رو مشغول کرده بهتره ازش بپرسم تا شاید بتونم کمکش کنم.
من: آقای لطفی؛ گویا قضیه مهم و حیاتی ای ذهن شما رو به خودش مشغول کرده، میشه بفرمایید چی شده؟
دانش آموز: قضیه حیاتی! آخه کشتن یه آدم که قضیه حیاتی حساب نمیشه؟
من: کشتن یه آدم! میشه واضح تر بفرمایید چی شده؟
دانش آموز: قراره دوستم رو به خاطر اینکه یه نفر رو کشته اعدام کنن، خانواده مقتول میگه فقط قصاص و اصلا هم کوتاه نمیان.
من: پس قضیه حیاتیه.
دانش آموز: آخه وقتی قراره یه نفر رو بکشن چطوری میشه قضیه حیاتی باشه؟
من: اتّفاقا به نکته خوبی اشاره کردی. کشتن یه آدم مسأله حیاتی نیست زیرا حیات به معنای زندگی و بقاء است و کشتن به معنای فنا شدن و ازبین رفتن است؛ البته در مواردی کشتن برخی افراد منجر به زنده ماندن و حیات افراد دیگر میشه مثل قصاص، زیرا قصاص باعث میشه که افراد جامعه از کشتن یکدیگر خودداری کنند و این یعنی حیات و زندگی در یک جامعه.
دانش آموز: قتل اول يك فرد از جامعه كاست، قتل دوم بجاى اينكه آن كمبود را جبران كند، يك فرد ديگر را از بين مى برد و اين خود كمبود روى كمبود مى شود.
من: این درست نیست زیرا: كسانى كه كشتن قاتل را فقدان فرد ديگرى مى دانند تنها ديد انفرادى دارند، اگر صلاح اجتماع را در نظر بگيرند و بدانند اجراى قصاص چه نقشى در حفاظت و تربيت ساير افراد دارد در گفتار خود تجديد نظر مى كنند، از بين بردن اين افراد خونريز در اجتماع همانند قطع كردن و از بين بردن عضو و شاخه مزاحم و مضر است كه به حكم عقل بايد آن را قطع كرد، و ناگفته پيدا است كه تا كنون هيچكس به قطع شاخه ها و عضوهاى فاسد و مضر اعتراض نكرده است.[1]
دانش آموز: نمیشد به جای قصاص حکم دیگه ای مثل زندان و... بود؟
من: هدف از قصاص همانطور كه قرآن تصريح مى كند حفظ حيات عمومى اجتماع و پيشگيرى از تكرار قتل و جنايات است، مسلما زندان نمى تواند اثر قابل توجهى داشته باشد (آن هم زندانهاى كنونى كه وضع آن از بسيارى از منازل جنايتكاران بهتر است)، البته دین اسلام فقط قصاص به تنهایی را مطرح نمی کند بلکه اولياء مقتول حق دارند در برابر قاتل يكى از سه حكم را اجراء كنند:
1-قصاص كردن.
2- عفو كردن بدون گرفتن خونبها.
3- عفو كردن با گرفتن خونبها (البته در اينصورت موافقت قاتل نيز شرط است).[2]
دانش آموز: یعنی غیر از قصاص راه دیگری هم هست؟
من: بله، قصاص یکی از احکام مجازات قاتلین است و اولیاء دم می تونن قصاص کنن یا اینکه قصاص نکنن و دیه بگیرن یا اینکه قاتل رو ببخشند و نه قصاص کنند و نه دیه بگیرند..
دانش آموز: امیدوارم خانواده مقتول از قصاص بگذرن و قاتل رو ببخشند.
من: منم امیدوارم.
پی نوشت:
[1] تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ناصر،دار الكتب الإسلامية، تهران،1374 ش،ج1، ص 610.
[2]همان، ص: 608.