راه کارهای اقتصادی اسلام

اکنون با این وضعیت ملتهب اقتصادی، این شبهه مطرح می‌شود که روزبه روز مردم درحال از دست دادن قدرت خرید هستند. (فقیر و فقیر‌تر می‌شوند ولی یه عده قلیل پولدار و پولدارتر) و طی چند ماه از دلار 4200 به 12000 تومن رسیدیم! چرا در دین اسلام نظریه برای رونق اقتصادی و رفع مشکلات وجود ندارد؟

در پاسخ به این شبهه باید گفت: اینطور نیست که اسلام برای مشکلات اقتصادی و معیشتی برنامه نداشته باشد. به عنوان نمونه راه کارهای پیامبر گرامی اسلام (ص) را به صورت مختصر بیان می‌کنیم.
مردم مسلمانان در مکه بخاطر تحریم‌های اقتصادی و بد رفتاری مشرکان و ... وضعیت اقتصادی مناسبی نداشتند از این رو پیامبر اکرم (ص) برای حل این معضل اقداماتی انجام دادند تا جایی که مردم در سال‌های بعد صاحب مسکن، شغل و درآمد شدند که حتی علاوه بر تأمین هزینه‌های زندگی خود درآمد اضافی هم داشتند.[1]
 پیامبر اکرم (ص) برای بهبود وضعیت اقتصادی اقداماتی انجام دادند که به طور خلاصه ذکر می‌نماییم:
1_جلوگیری از گرانی:
یکی از مهم ترین عوامل گرانی وجود واسطه‌ها و دلال‌ها می‌باشد.

پیامبر اکرم (ص) برای حذف دلال‌ها و واسطه‌ها فرمودند به استقبال کالا نروید تا وارد بازار شود.[۲]
اینکار منافعی دارد: اولا با حذف واسطه‌ها و دلال‌ها از افزایش قیمت‌ها جلوگیری می‌شود.
ثانیاً صاحب کالا به علت نا آگاهی از بهای آن در بازار دچار غبن و ضرر نمی‌شود.

ثالثا جنس در بازار عرضه می‌شود و در اختیار همه مردم قرار می‌گیرد نه یک عده خاص در بیرون از بازار. [۳]
راه کار دیگر نهی از احتکار است که پیامبر اکرم (ص) در این باره فرمود:
 هر کس خواربار را چهل روز احتکار کند بی‌گمان از خدا بیزاری جسته است و خداوند نیز از او بیزار است[4]
راه کار سوم برای جلوگیری از گرانی، تعیین ناظر بر بازار است.
 پیامبر اکرم (ص) سعید بن عاص را بر بازار مکه و عمر را بر بازار مدینه برای نظارت تعیین کرد.[5]
۲_ از دیگر اقدامات پیامبر اکرم (ص)، حل مشکل بیکاری و تشویق به کار بود.
 حضرت، مردم را به تجارت و کشاورزی ترغیب می‌نمود و می‌فرمود:

خداوند انسان سالم بیکار را که نه به کار دنیا و نه به امر آخرت می‌پردازد، دشمن می‌دارد.[6]
۳_ یکی دیگر از اقدامات پیامبر اکرم (ص) برای بهبود وضعیت اقتصادی، تشویق به ارزان فروشی بود.

پیامبر اکرم (ص) به کسی که جنس ارزان‌تر از قیمت معمولی می‌فروخت فرمود:

در بازار مسلمانان ارزان‌تر می‌فروشی و برای ثواب این کار را می‌کنی؟
 پاسخ داد: آری، پیامبر اکرم (ص) به او مژده داد که هر کس بکوشد و بازار را رواج دهد مانند کسی است که در راه خدا پیکار کرده است.[7]
۴_ از دیگر اقدامات پیامبر اکرم (ص) دستور به رعایت اخلاق در اقتصاد می‌باشد.
 پیامبر اکرم از رشوه خواری[8]، ربا[9 و 10] و غش در معامله یعنی فروختن جنسی که با جنس دیگر آمیخته شده است در صورتی که آن چیز معلوم نباشد و فروشنده هم به خریدار نگوید[11] نهی کرده است.

منابع:
[1] اقتصاد صدر اسلام ص ۳۳ و ۳۴

[2] فتح الوهاب ج ۱ ص ۲۵۸
[3] اسلام و نظام اقتصادی _محمد یوسف حریری ص ۱۸۸

[4] مسند احمد_ احمد بن حنبل ج ۲ ص ۳۳
[5] السیرة الحلبية ج 3 ص 424
[6] شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج ۱۸ ص ۱۴۶
[7] الجامع الصغیر_سیوطی ج ۱ ص ۵۵۹
[8] تفسیر نمونه ج ۲ ص ۳
[9] پیشین_ ابراهیمی ص ۶۵۴
[10] مکارم الاخلاق_رضی ص ۴۲۶
[11] اسلام و نظام اقتصادی _حریری ص ۲۰۰