از اهداف مهم امتحان الهی اینه که انسان بتونه نقاط ضعف خودش رو بشناسه و اصلاح کنه و قابلیتهاى مثبتش رو به فعلیت برسرنه و رتبه معنویاش رو براى خودش معلوم کنه تا با خالص و ناب شدن به تعالی برسه.
دبیر دینی برای دانش آموزان در حال توضیح حکمت های امتحان الهی بود که یکی از دانش آموزان با کنایه گفت: این امتحان الهی هم مثل این می مونه که دولت هی قیمت دلار، سکه و بنزین رو گرون کنه تا ببینه مردم چقدربه جمهوری اسلامی اعتقاد دارن چقدر راهپیمایی میان، خدا هم به همین دلیل مردم رو با سختی ها و مصیبت ها امتحان می کنه تا ببینه مردم چقدر به خدا اعتقاد دارند.
معلم: نه اصلا این دو تا به هم ربطی ندارن، چون گرونی های کشور، به دلیل سوء تدبیر برخی مسئولین و تحریم های خارجیه و دولت قصد امتحان مردمش رو نداره؛ این اوضاع با تدبیر درست و توزیع عادلانه سرمایه های کشور و جلوگیری از اسراف و دزدی ها و ... درست میشه، یعنی دولت از ناچاری تو این گرونی ها گرفتار شده، اما امتحانات الهی از سر ناچاری خداوند متعال نیست، خدا به راحتی میتونه انسان رو پولدار کنه و وضع خیلی عالی هم بهش بده، اما روی حکمتش نمیده.
دانش آموز: خوب اگه از سر ناچاری نیست، چرا خدا که انسان رو دوست داره، آدمها رو اینقدر اذیت میکنه؟
معلم: خدا فقط میخواد انسانها رو امتحان کنه که کی ایمان داره و کی نداره، همین.
دانش آموز: آقا معلم، مگه خدا نمی دونه کی ایمان داره و کی ندار؟ پس چرا دوباره امتحان میکنه.
معلم: خدا می دونه، اما امتحان می کنه، تا هرکسی بتونه نقاط ضعف و قوت خودش رو بشناسه و برای بهتر شدن شرایط رو اصلاح کنه، از طرف دیگه هم اتمام حجتی باشه برای بعضی ها هیچ طوری نمی خوان به راه بیان، فردای قیامت ادعا نکنن اگر خدا مارو امتحان می کرد حتما نمره قبولی می گرفتیم.
دانش آموز: اقا معلم نمی شه بگیم که خدا با مومن ها هم اتمام حجت می کنه خدا می دونه که اونا خوبن پس احتیاجی نداره که از خوب بودن اونا مطلع بشه یا با اونا اتمام حجت کنه؟
معلم: ببین پسرم امتحان الهی که فقط برای اطلاع از وضعیت بنده یا اتمام حجت خدا با بنده نیست؛ بلکه برای تربیت نفس مومنان هم هست، قرآن فرموده: «و لیمحّصَ الله الذین آمنوا [آل عمران/140] تا اینکه خدا اهل ایمان را از هر نقص پاک و کامل کند.» امیرالمومنین(علیهالسلام) هم تاکید کرده: «در دگرگونی و سختیهای احوال و روزگار است که جوهرهای مردان شناخته میشود.»[نهج البلاغه، حکمت 217] امام رضا(علیهالسلام) هم فرموده: «مردم امتحان میشوند، چنانکه طلا امتحان میشود و خالص و پاک میشوند چنانکه طلا پاک میشود.»[اصول کافی، ج 2، ص 196]
دانش آموز: یعنی چی که با امتحان مثل طلا پاک و خالص می شین؟
معلم: بیین پسرم اصولا فتنه یا همان امتحان الهی؛ در لغت به معنای پاک و خالص کردن طلاست[مفردات راغب، ص 371] طلا رو حرارت میدهن، تا ناخالصیهایش بسوزه و خالص بشه، فطرت انسان هم طلاست که زنگار گرفته، خداوند خواسته تو کوره امتحانات خالص و کامل بشه، همون طورکه سربازان را با کارهاى سنگین و خشن تمرین میدن تا نقاط ضعف اونا از بین بره و سطح کارایى اونا رو بالا ببره، امتحان الهى نیز تمرینیه در جهت تقویت قواى معنوی انسان.
دانش آموز: بالاخره نتیجه امتحان مهمه، من حرف اینه خدا که از نتیجه امتحان آگاهه چرا باز امتحان می کنه؟
معلم: نه در امتحان الهی نتیجه امتحان مهم نیست، تو خیلی از امتحان ها هم نتیجه مهم نیست بلکه اون پختگیه که مهمه، مثلا شما دبیرستانی ها که داوطلبان ورود به دانشگاه هستید با صرف وقت، هزینه و انرژی زیاد تو کنکورهای آزمایشی شرکت میکنید در حالی که هیچ کس شما مجبور به شرکت در این امتحانات نکرده، و نتیجه کنکورهای آزمایشی به درد نمی خوره چون هیچ کجا معتبر نیست، حکمت این امتحانات اینه که نقاط ضعف و قوت را شما رو مشخص می کنه.
دانش آموز: بله استاد الان نکته شو گرفتم چون خودم هر هفته تو این کنکور های آزمایشی شرکت می کنم هرچند نتیجه اش هیچ جا معتبر نیست و لی باعث پختگی تو درسام شده، ببخشید که وقت کلاس رو گرفتم.
معلم: نه پسرم اشکالی نداره همین که نکته مطلب رو گرفتی و فهمیدی که از اهداف مهم امتحان الهی اینه که انسان بتونه نقاط ضعف خودش رو بشناسه و اصلاح کنه تا قابلیتهاى مثبتش رو به فعلیت برسرنه و رتبه معنویاش رو براى خودش معلوم کنه تا با خالص و ناب شدن به تعالی برسه خیلی ارزشمند این رو همیشه به یاد داشته باش و در سختی های زندگی ازش بهره بگیر خوب به ادامه درس توجه کنید ... .
______________________________
«فى تقلب الاحوال علم جواهر الرجال»؛ نهج البلاغه، شريف الرضي، محمد بن حسين، هجرت، قم.
«یفتنون کما یفتن الذهب ثم قال یخلصون کما یخلص الذهب»؛ اصول کافى، شیخ کلینی، ترجمه: مصطفوى، سید جواد، كتاب فروشى علميه اسلاميه، تهران، بی تا.
مفردات راغب، راغب اصفهانى، حسين بن محمد، دار القلم- الدار الشامية، بیروت- دمشق.
نظرات
با سلام واقعا این مثال کنکور های آزمایشی خیلی خوب بود دستتون در نکنه.
با سلام متقابل بله نکته ای که کنکور های آزمایشی داره اینکه هر دانش اموزی نقاط ضعف و قوت خودش رو می شناسه که بهش این فرصت رو می ده نقاط ضعف رو اصلاح کنه و نقاط قوت رو تقویت کنه هرچند که نتیجه اش در هیچ جا معتبر نباشه، اما امتحان های الهی گاهی وقت ها برای اتمام حجت هم بکار می یاد تا خدا حجت رو بر بنده اش تمام کنه مثل معلمی امتحان می گیره تا اونایی که درس نخودن نتونن اعتراض کنند.
اما امتحان همه به یک نحو نیست. یکی به فقر امتحان شده و دیگری به غنا، یکی به مصیبت امتحان و دیگری به وفور نعمت، یکی با عافیت و دیگری به امراض و یکی به علم و موفقیتهای علمی و دیگری به توفیق عبادت و ریاضت! و ممکنه یک انسان گاهی به این امتحان شه و گاه به آن، و این بستگی به این دارهکه خود را مهیای کدام آزمون کرده باشد.البته این آمادگی نتیجه سوابق عملکرد اوست. چه بسا خود نیز به آن آگاه نباشد. ابتلائاتی که ذکر آنها گذشت فراگیرند و هر انسانی به نوعی با آن درگیر است و گریزی از آن ندارد. اما برخی ابتلائات در پی تخلفات انسان و سرپیچی او از فرامین الهی پیش میآید، تا او را تنبیه نموده و متوجه خطای خود نماید. این گونه ابتلائات تنها برای غیر معصومین مورد پیدا میکند؛ زیرا آنان از هرگونه عصیان منزهاند، لذا آمرزش گناهان ایشان به واسطه این ابتلائات معنا ندارد.