دین همه جوانب زندگی بشر رو پوشش میده، تمام باید ها و نباید های زندگی فردی و اجتماعی رو بیان می‌کنه.
مدتی بود که پاسخگوی آنلاین الهیات و اعتقادات بودم. یه روز یه شخصی با آیدی کاوشگر کانکت شد و شروع به پرسش کرد.
کاوشگر: سلام! ببخشید! شما متدینین، کلی راجع به مبدا و معاد گفتید و نوشتید، سیر نشدید؟! باشه قبول. ما عقل‌مون و دانشمون نمی رسید و دین نشون داد که خدا هست و این‌طوری هم هست. دیگه چی دارید بگید؟ ولمون کنید، بابا!
من: سلام خدای عالم بر شما! بزرگوار! عقل و دانش بشری، تنها تو مبدا و معاد نیست که کم مییاره. تو اخلاق، اقتصاد و ... هم ناتوانه.
کاوشگر: اون‌وقت، دلیل‌تون بر این مطلب چیه؟
من: یه دلیل: تکثر و تنوع فراوان نظریات و مدل‌های اخلاقی و ...
کاوشگر: تنوع و تکثر (چند صدایی) که خوبه؛ جلو دیکتاتوری و استبداد فردی رو می گیره.
من: بله. تکثر و چند صدایی خوبه؛ اما به شرطی که برآیند اون به سمت سعادت و کمال باشه. اگه نظریات و آراء مطرح شده انسان رو از جهل، حیرت و استبداد خارج کنه و به شکوفایی استعدادهای انسانی منجر بشه، خیلی خوبه!
کاوشگر: خوب نظریات متنوعی هم که الان تو حوزه های گوناگون مطرح میشه، همین کار رو می کنه. مگه نه؟
من: نه. اینطور نیست؛ چون این نظریات و آرا، گاه صد در صد متناقض و متعارض هستند.
کاوشگر: چند مثال میزنی؟
من: به طور مثال تو اخلاق، یه مکتب اخلاقی، فردگرایی افراطی و منفعت طلبی(اِگوئیسم) رو ترویج می کنه و اون یکی، همه ی وزن رو به اجتماع و منافع جمع میده. یکی نتیجه‌گرا و یکی فضیلت‌گرا میشه. تو اقتصاد یکی سرمایه داری فردی(کاپیتالیسم) و یکی سرمایه داری اشتراکی(کمونیسم) رو داد می زنه. به نظر شما، کدوم نظریه، صائب و درسته؟ این وضعی که الان هست، انسان رو از حیرت در آورده یا غرق در حیرت کرده؟!
کاوشگر: گیریم که این حرفا درست؛ ولی همین دنیای مادی با عقل و دانش تجربی، کلی هم دستاورد داشته. شما چی؟ شما متدینین، چه گلی به سر بشریت زدید؟!
من: بزرگوار! نخست این که حتی اگه به صورت موجبه جزئیه (یه مورد نقض) هم بپذیرید که علم بشری، ناتوان عمل کرده، نیاز به علم غیر بشری موجه میشه. دوم این که، من هم می پذیرم که علم و تجربه ی بشری دستاورد داشته. قرآن کریم می فرماید که خدای عالم، اجر هیچ تلاش‌گری رو ضایع نمی کنه. به هر حال با آزمایش و تجربه، انسان ها به علومی دست پیدا می کنن و این، توصیه ی دینه؛ اما خیلی از دستاوردهای اخلاقی و یا زمینه های پیشرفت علمی و اقتصادی در جهان پیشرفته ی غرب، مدیون دینه.
کاوشگر: توضیح بده!
من: نخست این که: در حوزه ی اخلاق، خیلی از بایدها و نبایدها، تو طول تاریخ از کتب مقدس و دینی گرفته شده؛ و گرنه عقل بشری زشتی اونا رو درک نمی کرد و دوم: اون چیزی که ضمانت اجرایی اخلاقه، چیه؟ چرا در غرب از دروغ و خیانت در امانت و ... دوری میشه؟ اگر باورهای دینی تو همون غرب به خدا و بهشت و جهنم نباشه، چی می تونه، اخلاقیاتی که امروز تو غرب حاکمه رو تضمین کنه؟ مگه کم در ژورنال ها و رفرنس های غربی، از بدی و مضرات نوشابه های الکی، سخن گفته شده، چرا مصرفش به وفور تو غرب و شرق مشاهده میشه؟ انحرافات جنسی و خطرات اون هم کم بیان نشده؛ ولی سرنوشت بهتری نداره. به نظر شما، اونایی که تن به این کار میدن، مومن هستن و یا غیر مومن؟!
کاوشگر: یعنی ما مومن گنهکار نداریم؟
من: نه.
کاوشگر پس یعنی تو کشورهای مسلمان و یا تو مسیحیان جرم و جنایت نیست؟! این دیگه از اون حرفا بود!
من: بزرگوار! مومن شناسنامه ای مرادم نیست. اگه کسی مومن واقعی و ملتزم به دین باشه، ممکن نیست، از تو دینش گناه دربیاره و مرتکب جرم بشه؛ مگه دینش نقص و انحراف داشته باشه. دین واقعی فطری و کامل کننده ی انسانه.
حرف آخر هم این که خیلی از دستاوردهای بشر که مفیده، محصول آزمون و خطا و هدر رفت سرمایه عزیز انسانی (عمر) و خسارت های فراوان مادی و معنوی بوده. به نظر شما، اگه دین بتونه زودتر و بهتر، نسخه ی درمان پیشنهاد بده، نباید به استقبالش رفت؟!