بر طبق روایات معصومین روی جهنم پلی ایجاد می‌شود که تمام انسان‌ها از روی آن عبور می‌کنند و افرادی که اهل جهنم باشند از روی آن سقوط کرده و در جایگاه خود قرار می‌گیرند.
جوانی در شبکه‌های اجتماعی پیام داد و گفت: حاج آقا در مورد معاد و روز قیامت سوالی دارم.
من: بفرمایید اگر بتونم حتما پاسخ میدم.
جوان: احساس می‌کنم برخی خرافات و اوهام وارد دین ما شده و جزء اصول اعتقادی ما قرار گرفته.
من: البته این آفت وجود داره و در بین مردم عادی ممکنه چنین چیزی وجود داشته باشه که راه علاجش اینه که به عالمان دینی مراجعه کرد و از اونا پرسید؛ حالا چی شده و چه خرافاتی وجود داره؟
جوان: مثلا همین مساله «صراط» اصلا برای من حل نمیشه که در روز قیامت پلی روی جهنم زده بشه و مردم از روی اون بگذرن و از مو باریک‌تر و از شمشیر برنده‌تر باشه.
من: ببین دوست عزیز، مباحث ریز و جزئیات مربوط به معاد و روز قیامت عقلی نیستن که با معیار عقل بشه در مورد اونا قضاوت کرد؛ باید دید در روایات معصومین اومده یا نه.
جوان: درسته که عقلی نیست، ولی نباید چیزی باشه که با عقل انسان هم سازگاری نداشته باشه و یه جورایی مثل خرافات باشه.
من: بله، بدون شک همینه، نباید خلاف عقل و فطرت باشه؛ اما دقت کن، برخی مسائل هست که عقل سکوت می‌کنه، نه اثبات می‌کنه و نه رد، اما برخی مسائل رو عقل رد می‌کنه، چون مخالف اصول کلی عقلی هستن.
جوان: همین دیگه، این‌جا هم اصلا برام حل نمیشه که پلی روی جهنم کشیده شده باشه.
من: ببین مساله وجود «صراط» در احادیث مختلفی بیان شده که با دیدن اونا آدم به یقین می‌رسه که چنین چیزی اجمالا وجود داره و لو این‌که ندونیم دقیقا چیه.
جوان: خوب حالا منظور چیه؟
من: حالا تو به من بگو چه اشکالی داره که جهنم تو گودی و یه چاله‌ای باشه که روی اون یه پلی قرار داده شده باشه که همه مردم از روی اون عبور کنن و اونایی که اهل جهنم هستن به درون جهنم سقوط کنن و اونایی که اهل بهشتن به بهشت برسن؟ خصوصا این همه روایتی که وجود داره را چه جوری می‌خواهی نادیده بگیری؟
جوان: میشه چند نمونش رو بگی؟
من: به طور مثال پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «هنگامی‌که قیامت بر پا شود، بر روی جهنم صراط نصب می‌شود و هیچ کس حق عبور از آن را ندارد، مگر کسی که جواز عبور را داشته باشد؛ آن اجازه‌نامه ولایت علی بن ابی‌طالب(علیه‌السلام) است». هم‌چنین آن حضرت، در روایت دیگری فرمود: «یا علی در روز قیامت من و تو و جبرائیل بر روی صراط می‌ایستیم و به هیچ کس حق عبور نمی‌دهیم مگر این‌که به ولایت تو چنگ زده باشد». ابن عباس نیز در حدیثی نقل می‌کند: «بر روی جهنّم پلی است که هفت مرحله دارد، در مرحله اول، از انسان راجع به شهادت به «لا إله إلا الله» پرسیده می‌شود، اگر توانست پاسخ دهد به مرحله دوم می‌رسد؛ در مرحله دوم از نماز پرسیده می‌شود، اگر نمازش کامل باشد، به مرحله سوم می‌رود؛ در این مرحله از «زکات» پرسیده می‌شود، اگر کامل باشد، به مرحله چهارم می‌رسد؛ در این مرحله از «روزه» سوال پرسیده می‌شود، اگر کامل باشد، به مرحله پنجم می‌رسد؛ در این مرحله از «حج» پرسیده می‌شود، اگر کامل باشد به مرحله ششم می‌رسد؛ در این مرحله از «عمره» پرسیده می‌شود که اگر کامل باشد به مرحله هفتم می‌رسد؛ در این مرحله از «حقوق مردم» پرسیده می‌شود؛ اگر از همه این مراحل سالم بگذرد وارد بهشت می‌شود؛ و الا در هر مرحله‌ای که کم داشته باشد، او را نگه می‌دارند تا عملش را کامل کند». این روایات خیلی زیاد هستن.[1]
جوان: واقعا روی جهنم پل زده میشه، این برام حل نمیشه.
من: آخه مشکلش کجاست؟ چه بُعدی داره.
جوان: بُعدش اینه که نمی‌تونم باور کنم جهنمی به اون بزرگی که میگن، باشه و زبانه آتش به اون بزرگی و روی اون یه پلی باشه و چوبی باشه و مردم از روی اون عبور کنن و گاهی بشه مثل یه تار مو و گاهی بشه پل معمولی و پهن بشه و .... .
من: البته تعبیر از مو باریک‌تر بدون شک استعاره هسش از این‌که برخی نمی‌تونن از اون عبور کنن و از روش سقوط می‌کنن، لذا این‌جوری نیست که تغییر حالت بده و برای افرادی که روی اون حرکت می‌کنن عوض بشه، منظور افتادن از روی پله.
جوان: خوب علمای شیعه چی میگن؟
من: نظر چند تن از علما رو برات می‌گم: بسیاری از علمای شیعه معتقدند: با توجه به ظاهر این روایات «صراط» پلیه که روی جهنم وجود داره و به سمت بهشت کشیده شده؛ شیخ مفید(رحمه‌الله‌علیه) در این باره معتقده: «همانا «صراط» پلی است که بین جهنم و بهشت وجود دارد و قدم‌های مومنین بر آن ثابت بوده و از آن عبور می‌کنند و قدم‌های کفار، بر روی آن می‌لغزد و در آتش سقوط می‌کنند». شیخ صدوق(رحمه‌الله‌علیه) نیز همین نظر را برگزیده است. علامه طباطبایی(رحمه‌الله‌علیه) نیز در این باره می‌نویسه: «صراط، پلی است که کشیده شده است بر روی جهنم و همه خلایق از روی آن عبور خواهند کرد، چه مومن باشند و چه کافر و خداوند، مومنین را نجات می‌دهد». آیت الله سبحانی(حفظه‌الله) نیز معتقده با توجه به ظاهر آیات و روایات، ما وجود صراط رو با همین معنای حقیقی می‌پذیریم، ولی در مورد کیفیت اون اظهار نظر نمی‌کنیم و چگونگی اون رو به خداوند متعال و روز قیامت واگذار می‌کنیم؛ یعنی ظاهر روایات رو حمل بر چیز دیگری نمی‌کنیم و می‌گیم با همین معنا درسته، ولی نحوه اون رو نمی‌دونیم.[2]
جوان: نمی‌دونم هنوز برام حل نشده.
من: ببین دوست عزیز، تو باید بیشتر با روایات مانوس باشی، بدون که معصوم الکی صحبت نمی‌کنه، بسیاری از مسائل رو ما نمی‌فهمیم، اصلا عقل به اونا راه نداره، چون دیدنی هستند و در زمان تحققش باید دید، اما اگر امامی معصوم که خطا و اشتباه نداره بگه چنین چیزی هست و من دیدم، باید بپذیریم، شک نکنیم.
جوان: بله ممنون از شما؛ راستی اگر منم بگم صراطی هست ولی نمی‌دونم چجوریه و چه شکلیه کفایت می‌کنه؟
من: بله همین مقدار کافیه.
جوان: باشه ممنون از شما، لطف کردی.
من: نه خواهش می‌کنم، ان شاءالله که موفق باشی.
________________________________
[1] و [2]. برای مطالعه به این مطلب مراجعه کنید.