پرداخت چک بدون مدت در ثمن معامله

معمولا معاملاتی که ما انجام می دهیم دو طرف داشته و و دو طرف معامله ثمن از طرف مشتری و مثمن از طرف فروشنده را رد و بدل می کنند. لذا  مورد معامله چیز است که بنابه توافق طرفین عقد، مورد داد وستد قرار می گیرد که در عقود عهدی تعهد به تسلیم مال، انجام یا ترک عملی می باشد و درعقود تملیکی مال معینی است که به دیگری منتقل می شود، فلذا مورد معامله اعم از ثمن و مثمن می باشد وهردو باید معلوم باشند. جهل به مورد معامله باعث بطلان معامله است.

حال اگر معامله بر اساس چک صورت بگیرد و در آن زمان وصول چک مشخص نباشد و میان دو طرف بر سر زمان وصول چک اختلاف ایجاد شود چه حکمی دارد؟

پرسش: شخصى باغ خود را به دیگرى مى فروشد، خریدار بیش از نصف بهاى مورد معامله را به صورت چکى که فاقد تاریخ بوده است به فروشنده تسلیم مى دارد، سپس بین متعاملین در خصوص زمان چک اختلاف به وجود مى آید و خریدار از تأمین وجه چک خوددارى مى نماید، حتّى پس از دو سال، که فروشنده خودش تاریخ روى چک را مى نویسد و به بانک مراجعه مى کند، چک به علّت نبودن وجه برگشت مى خورد و بانک گواهى کرده که خریدار به جز چند تومانى در این مدّت پول در حساب نداشته است حال سوال این است که آیا چنین معامله اى باطل است؟آیا اصولاً چک بدون تاریخ در معاملات شرعاً ثمن محسوب مى شود؟
پاسخ: اگر زمان پرداخت چک را تعیین نکرده و لفظاً نیز توافقى بر آن نشده، معامله مزبور صحیح نیست و چک در هر حال حواله است و معامله در صورتى صحیح است که یا بطور نقد باشد و یا نسیه با تعیین زمان، و چک تا تاریخ آن معیّن نباشد براى معامله کفایت نمى کند. و اگر آگاهانه اقدام به ضرر خود کرده است قابل جبران نیست. [1]

پی‌نوشت:
1). آیت الله مکارم شیرازی، استفتائات، پرداخت چک بدون مدت در ثمن معامله. (کدمطلب:260494)