خواب‌های صادقانه که در آینده بدون کم و کاست رخ می‌دهد، وجود روح در انسان را اثبات می‌کند.
شبهه: برخی از داروها روی روان تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود مثلا انسان کابوس ببیند یا خواب‌های پریشان؛ پس خواب هم اثر فعل و انفعالات خود مغز است که این داروها روی آن تاثیر گذاشته‌اند، پس این ادعا که خواب دلالت بر وجود روح در انسان می‌کند سخن صحیحی نیست.
پاسخ: در بررسی این ادعا لازم است به چند نکته توجه داشت:
نکته اول: اینکه، ادله اثبات روح تنها محدود به این استدلال نیست، بلکه دلایل متعددی وجود دارد که قابل انکار نیست. به عنوان نمونه ثبات شخصیت انسان در طول زندگی وی، دلیل بر این است که حقیقت وجود انسان، مادی نیست، زیرا تمام سلول‌های بدن انسان در طول زندگی چندین بار نابود شده و سلول‌های جدید جایگزین آن می‌شوند، ولی با این وجود، انسان از کودکی تا زمان مرگ خویش خود را به عنوان یک واقعیت مستمر می‌بیند.
نکته دوم: اینکه، گوینده این سخن، به این موضوع توجه نداشته است که بین نفس و بدن ارتباط تنگاتنگی وجود دارد، به همین خاطر زمانی که جسم آسیب می‌بیند، روح هم آزرده می‌شود و زمانی که روح خسته است، جسم هم توان انجام کاری را ندارد، پس با صرف این ادعا که برخی از داروها بر روی مغز تأثیر می‌گذارند و سبب دیدن خواب می‌شوند، نمی‌توان رابطه خواب و وجود نفس را انکار کرد.
نکته سوم: خواب‌هایی صادق ــ یعنی خواب‌هایی که درست و مطابق با واقع در می‌آیند ــ بر وجود نفس در عالم دلالت می‌کنند، نه هر خوابی. زیرا اگر شخصی بدون هیچ زمینه و پیش‌فرض و اطلاعات قبلی، خوابی ببیند که بدون کم و کاست در آینده محقق شود، به این نکته می‌رسد که این اطلاعات ربطی به مغز و سیستم مادی بدن او ندارد، زیرا اثرگذاری و اثرپذیری در عالم ماده زمانی تحقق پیدا می‌کند که بین دو شئ رابطه مادی وجود داشته باشد، در حالی که بین جسم انسان و حادثه‌ای که در آینده به وجود می‌آید، هیچ ارتباطی وجود ندارد و در طول تاریخ از این خواب‌ها بسیار اتفاق افتاده است که می‌تواند شاهد خوبی بر وجود نفس باشد.*
پس با توجه به نکاتی که بیان شد، نمی‌توان وجود روح در عالم هستی را انکار کرد.
______________________________________________
** توجه: کلمه نفس به بُعد مجردی وجود انسان گفته می‌شود که با بدن ارتباط دارد و کلمه روح زمانی به نفس اطلاق می‌شود که ارتباطی با بدن نداشته باشد، ولی در این نوشتار لفظ روح و نفس به یک معنا به کار رفته است که همان بُعد مجردی وجود انسان است که با بدن در ارتباط است.
شبهه: برخی از داروها روی روان تأثیر می‌گذارد و باعث می‌شود مثلا انسان کابوس ببیند یا خواب‌های پریشان؛ پس خواب هم اثر فعل و انفعالات خود مغز است که این داروها روی آن تاثیر گذاشته‌اند، پس این ادعا که خواب دلالت بر وجود روح در انسان می‌کند سخن صحیحی نیست.
پاسخ: اگر شخصی خوابی ببیند که بدون کم و کاست در آینده محقق شود، به این نکته می‌رسد که این اطلاعات ربطی به مغز و سیستم مادی بدن او ندارد، زیرا اثرگذاری و اثرپذیری در عالم ماده زمانی تحقق پیدا می‌کند که بین دو شئ رابطه مادی وجود داشته باشد، در حالی که بین جسم انسان و حادثه‌ای که در آینده به وجود می‌آید، هیچ ارتباطی وجود ندارد، لذا می‌تواند شاهد خوبی بر وجود نفس باشد.