ازدواج پیامبر با حرّه

شبهه: شبکه‌های معاند برای مبارزه با اسلام و احکام مقدس آن به دروغ می‌گویند: علت تشریع متعه و ازدواج موقت این بوده که خود پیامبر(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با زنی(نعوذبالله) رابطه نامشروع داشته و چون زنان دیگرش متوجه شدند، ازدواج موقت و متعه را اختراع کرد و سپس به روایتی از کتب شیعه نیز استناد می‌کنند.

پاسخ: ازدواج به دو صورت دائم و موقّت است. ازدواج موقّت به دستور قرآن کریم، برای جلوگیری از زنا و مفاسد اخلاقی دیگر، تشریع(قانون‌گذاری) شده است.[1] در زمان رسول اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) صحابی ایشان، به این کار مبادرت می‌ورزیدند.[2] امّا آیا خود پیامبر اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) نیز ازدواج موقّت داشته‌اند؟

در قرآن کریم آیه‌ای در این باره وجود ندارد. اما چند روایت هست که می‌گوید: پیامبر اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) خودشان هم متعه انجام داده‌اند.
در کتاب «من لا یحضره الفقیه» نقل شده: شخصی از امام صادق(علیه‌السلام) پرسید: آیا پیامبر اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) متعه انجام داده‌اند؟ حضرت فرمودند: بله، سپس آیاتی از سوره‌ی تحریم را قرائت فرمود.[3]
این روایت «مرسل» است، یعنی شیخ صدوق که در قرن چهارم زندگی می‌کرده، بدون هیچ واسطه‌ای مطلبی را از امام صادق(علیه‌السلام) که در قرن دوم بوده‌اند، نقل کرده است. این نوع روایات ضعیف هستند و به تنهایی پذیرفته نمی‌شوند.

محقق کرکی در کتاب «خلاصة الایجاز فی المتعة» روایت دیگری را شبیه به همین روایت نقل کرده است. فضل شیبانی نقل کرده: شخصی به نام «عبد الله بن عطا مکی» از امام باقر(علیه‌السلام) درباره‌ی شأن نزول آیه‌ی 3 سوره‌ی تحریف سؤال کرد. حضرت فرمودند: پیامبر اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) با زنی به نام حرّة به صورت متعه ازدواج کرد؛ بعضی از زنان‌شان از این مطلب مطّلع شدند و پیامبر را به ارتکاب فحشا متّهم کردند. حضرت در جواب آنان توضیح داد که ازدواج من با حرّة به صورت موقّت بوده است.[4]
این روایت، هم از جهت سندی (ناقلان حدیث) و هم دلالی (محتوای حدیث) دارای اشکالاتی است. یعنی نمی‌توانیم بپذیریم که امام باقر(علیه‌السلام) این سخن را فرموده باشد؛ زیرا «فضل شیبانی» شخصی مجهول الهویه است و در کتاب‌های رجالی نامی از او دیده نمی‌شود. محقّق کرکی در قرن دهم می‌زیسته و این مطلب را بدون هیچ واسطه‌ای از قرن دوم نقل کرده است.
شیخ حرّ عاملی در وسائل الشیعه این روایت را از کتابی به نام «رسالة المتعة» نوشته‌ی شیخ مفید نقل کرده است. این رساله همین چند سال پیش توسّط کنگره‌ی شیخ مفید چاپ شد، اما این روایت در آن وجود ندارد. به فرض این‌که بپذیریم که این روایت در کتاب شیخ مفید بوده است، باز هم مشکل ذکر نشدن سند روایت، وجود دارد. چون شیخ مفید در قرن پنجم می‌زیسته و این روایت را از شخص مجهولی در قرن دوم بدون واسطه نقل نموده است. این‌گونه روایات را مرسله می‌گویند و از جهت صدوری قابل قبول نیستند.

اما محتوای این روایت -به فرض صحّت سند آن- دارای اشکال است زیرا این روایت، علّت نزول آیه‌ی 3 سوره‌ی تحریم را ازدواج موقّت و مخفیانه‌ی پیامبر با زنی به نام حرّة، دانسته است، در حالیکه مفسّران شیعه و سنّی نقل کرده‌اند شأن نزول این آیه، فاش کردن سری بوده که خود پیامبر اکرم(صّلی‌الله‌علیه‌و‌آله) به یکی از زنان خود گفته بود و هیچ ربطی به ازدواج موقت ندارد.[5] بنابراین، این روایت، با روایات دیگر، تعارض دارد و چنین تعارضی مانع قبول مضمون آن می‌شود. 

در نتیجه: این روایتی که مستند شبکه‌های معاند قرار گرفته، هم سندش مشکل دارد و هم با احادیث متعددی که در شان نزول آیه 3 سوره تحریم وارد شده در تعارض است و قابل قبول نیست؛ از طرفی حضرت نیازی به این کار نداشته است، زیرا به راحتی می‌توانسته ازدواج دائم انجام دهد و او را به همسری برگزیند و نیازی به رابطه غیر مشروع نبوده است.

_________________________________________
پی‌نوشت
[1]. نساء/ 24.
[2]. ابن أبي الحديد، عبد الحميد بن هبة الله‏، شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، محمد ابوالفضل‏، مكتبة آية الله المرعشي النجفي‏، چ1، قم، 1404،  ج‏1، ص182.
[3]. ابن بابويه، محمد بن على‏، من لا يحضره الفقيه، غفارى، على اكبر، دفتر انتشارات اسلامى‏، چ2، قم، 1413ق، ج‏3، ص466.
[4]. محقق كركى، على بن حسين‏، خلاصة الإيجاز في المتعة، زمانى نژاد، على اكبر،  كنگره شيخ مفيد، چ1، قم، 1413ق، ص24.
[5]. سید محمد حسین طباطبایی، الميزان في تفسير القرآن، اسماعيليان‏، قم، چ2، 1371ش، ج‏19، ص339.