پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) در مورد حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) فرمودند: «فاطمه پاره تن من است» به همین خاطر علمای اهل سنت قائل با عصمت حضرت زهرا(سلاماللهعلیها) شدند.
در جوامع روایی شیعه و سنی، روایات مشهور متعددی بدین مضمون وجود دارد که پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) فرموده است: «فاطمه پاره تن من است هر کس او را بیازارد مرا آزرده است و هر کس او را به خشم آورد مرا به خشم آورده است»[1] این سخن پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) مدلولها و لوازم مختلفی دارد که از جملهی آنها اثبات عصمت حضرت زهرا(علیهاالسلام) و برتری ایشان بر همه زنان عالم است.
یکی از دلائل شیعه برای اثبات عصمت حضرت زهرا(علیهاالسلام) همین حدیث است؛ شیعه میگوید: پیامبر(صلیاللهعلیهوآله) معصوم از گناه و خطا و هوای نفس است و جز برای غضب و رضای خدا، خشنود و خشمگین نمیشود، بنابراین ممکن نیست که گفته شود رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) به خاطر غضب پاره تنش، خشمگین شده جز آنکه قائل به عصمت حضرت زهرا(علیهاالسلام) شویم و خشم او را همچون خشم پیامبر(صلیاللهعلیهوآله)، خشم و غضب خدا بدانیم.[2]
این استفاده مختص به شیعیان نیست، بلکه از سخنان اهل سنت نیز چنین برداشتی را میتوان داشت؛ به عنوان نمونه به برخی از آنها اشاره میکنیم:
1. آلوسی در ذیل آیه «يا مَرْيَمُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلي نِساءِ الْعالَمينَ [آلعمران/42] ای مریم، همانا خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و بر زنان جهانیان برتری داده است» با اینکه حضرت مریم(علیهاالسلام) را طبق عبارت «طهّرکِ» معصوم میداند، اما در رابطه با عبارت «و اصطفاک علی نساء العالمین» میگوید: «برتری حضرت مریم(علیهاالسلام) تنها بر زنان عصر خود است، نه بر همه زنان عالم؛ چراکه حضرت فاطمه(علیهاالسلام) به جهت «بضعه الرسول» بودن و از جهات دیگر، افضل و برتر از زنان عالم است.... زیرا من چیزی را که با پاره تن روح و سرور کل موجودات، برابری کند، نمیبینم.»[3]
گرچه آلوسی به عصمت حضرت زهرا(علیهاالسلام) تصریح نکرده است، اما مشخص است که هرگز فرد غیر معصوم، نمیتواند از همهی جهات بر فرد معصوم برتری داشته باشد، پس وقتی که او حضرت مریم(علیهاالسلام) را معصوم میداند و در عین حال، حضرت فاطمه(علیهاالسلام) را از او برتر میشمارد، به طریق اولی، قائل به عصمت حضرت زهرا(علیهاالسلام) است.
2. زرقانی نیز میگوید: «آنچه که امام مقریزی، قطب الخضیری و امام سیوطی با ادله واضح بیان داشتهاند، نشان میدهد که فاطمه(علیهاالسلام) افضل از همهی زنان عالم حتی مریم(علیهاالسلام) است.»[4]
3. سفارینی نیز میگوید: «فاطمه(علیهاالسلام) به سبب لفظ سیادت [در « سیده نساء العالمین»] افضل از خدیجه و مریم(علیهماالسلام) است.» به گفتهی ابن الجکنی: «بنا به قول صحیحتر، فاطمه(علیهاالسلام) از همهی زنان افضل است.» شیخ رفاعی هم میگوید: «فاطمه افضل از همه زنان است، بنابر آنچه گروه بسیاری از ائمه متقدمین و دانشوارن جهان آنرا صحیح قرار دادهاند.»[5]
4. ابوحیان اندلسی نیز میگوید: «برخی شیوخ ما از مشایخ خود نقل کردهاند که اجماع علما بر این است که فاطمه(علیهاالسلام) برترین زن قبل و بعد از خود است؛ زیرا او بضعهالرسول است».[6]
________________________________________
پینوشت
[1]. صحیح مسلم، مسلم بن حجاج ابوالحسین قشیری نیشابوری، محقق: محمد فؤاد عبدالباقی، دار احیاء التراث العربی، ج4، ص903.
[2]. سيدة النساء فاطمة الزهراء(عليهاالسلام)، علی موسى الكعبی، مركز الرسالة، ص89.
[3]. روح المعانی فی تفسير القرآن العظيم والسبع المثانی، شهاب الدين محمود بن عبدالله الحسينی الألوسی(م1270ق) المحقق: علی عبدالباری عطية، بیروت، دارالكتب العلمية چاپ اول، 1415ق، ج2، ص 149.
[4]. و اتحاف السائل بما لفاطمه من المناقب والفضائل، زين الدين عبد الرؤوف بن تاج العارفين بن علی بن زين العابدين المناوی، تحقيق: عبداللطيف عاشور، القاهرة، مكتبة القرآن للطبع والنشر والتوزيع، ص87.
[5]. الروض الانف، عبدالرحمن بن ابیالحسن سهیلی، مصر، مکتبة الکلیات الازهریه، [بیتا]، ج1، ص178.
[6]. البحر المحيط في التفسير، أبوحيان محمد بن يوسف بن علی بن يوسف بن حيان أثيرالدين الأندلسی(م745ق) محقق: صدقی محمد جميل، بیروت، دارالفكر، 1420ق، ج3، ص147.
برای مطالعه بیشتر مراجعه کنید به این قسمت.