منظور از پيوستگى در این آیه، يك نواخت بودن مواد جهان است به طورى كه همه در هم فرو رفته بود و به صورت ماده واحدى خودنمايى كرده است.
شبهه: در خلقت آسمان و زمین از منظر قرآن تضاد وجود دارد، چرا که یک‌بار می گوید که آن‌ها از هم جدا بودند و بعد به هم گرویدند: «ثمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاءِ وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ ائْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ[فصلت/11] سپس اراده آفرينش آسمان فرمود در حالی‌كه به صورت دود بود، به آن و به زمين دستور داد به وجود آئيد، خواه از روی اطاعت و خواه اكراه! آن‌ها گفتند: ما از روی طاعت می‌آئيم». اما در جای دیگر می گوید که آن‌ها ابتدا یکی بودند و بعدا از هم جدا شدند: «أَوَلَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ كَانَتَا رَتْقًا فَفَتَقْنَاهُمَا[انبیاء/30] آيا كافران نديدند كه آسمان‌ها و زمين به هم پيوسته بودند و ما آن‌ها را از يكديگر باز كرديم؟».
پاسخ: منشا شبهه کلمه «رتق» به معنای «پیوستگی» است؛ آن‌ها از آیه برداشت کرده اند که زمین و آسمان یک چیز بوده اند، سپس از هم جدا شده اند، ولی در آیه اول می‌فرماید: آسمان دود بوده و زمین جامد بوده، پس دو چیز جد از هم بوده اند، لذا قرآن تناقض گویی کرده است. در حالی‌که برداشت آن‌ها از کلمه «رتق» اشتباه بوده؛ منظور از پيوستگى در این آیه، يك نواخت بودن مواد جهان است به طورى كه همه در هم فرو رفته بود و به صورت ماده واحدى خودنمايى مىكرده است، اما با گذشت زمان، مواد از هم جدا شدند، و تركيبات جديدى پيدا كردند، و انواع مختلف گياهان و حيوانات و موجودات ديگر، در آسمان و زمين ظاهر شد، موجوداتى كه هر يك نظام مخصوص و آثار و خواص ويژهاى دارد و هر كدام نشانهاى است از عظمت پروردگار و علم و قدرت بىپايانش.[1]
آیه 11 سوره فصلت نیز می‌گوید همه چیز به صورت گاز بوده است که به تدریج اجرام آسمانی و زمین پدید آمدند، پس تعارضی بین این دو آیه وجود ندارد؛ زیرا ابتدا همه چیز به صورت گاز بوده و خداوند زمین و آسمان را از آن خلق کرد و سپس موجودات دیگری که در زمین هستند را ایجاد کرد. پس دو آیه قابل جمع است، در آیه اول بیان شده همه چیز به صورت گاز و دود بوده و در آیه دوم بیان شده آسمان و زمین از یک جنس بوده و وحدت داشته اند که این وحدت می‌توان همان دود بودن باشد، لذا هیچ تعارضی بین آیات دیده نمی‌شود.
_______________________________________________________________________
پی‌نوشت
[1]. مكارم شيرازى ناصر، تفسير نمونه، دار الكتب الإسلامية، تهران، چاپ اول، 1374 ش، ج13، ص 394.
شبهه: در خلقت آسمان و زمین از منظر قرآن تضاد وجود دارد، چرا که یک‌بار می گوید که آن‌ها از هم جدا بودند و بعد به هم گرویدند و در جای دیگر می گوید که آن‌ها ابتدا یکی بودند و بعدا از هم جدا شدند.
پاسخ: منظور از پيوستگى در این آیه، يك نواخت بودن مواد جهان است به طورى كه همه در هم فرو رفته بود و به صورت ماده واحدى خودنمايى مىكرده است، اما با گذشت زمان، مواد از هم جدا شدند.