ائمه اطهار(علیهم‌السلام) و پیروان ایشان در مقابل غالیان تمام قد ایستادند، تا سخنان ایشان در کتاب‌هایی روایی شیعه وارد نشود.
در دوران معاصر برخی افراد با طرح این ادعا که فضائل متعددی مانند علم غیب امام، عصمت و ... که در روایات برای ائمه اطهار(سلام‌الله‌علیهم) نقل شده است، سخنان غالیان است، تلاش کرده‌اند به نحوی آن‌ها را انکار کنند، این در حالی است که معصومین(علیهم‌السلام) و اصحاب جلیل‌القدر ایشان، بیشترین اهتمام را در رد غالیان داشته‌اند. به عنوان نمونه به برخی از این تلاش‌ها اشاره می‌کنیم:
1. پیش‌گیری
اولین کاری که معصومین(علیهم‌السلام) در مقابل غالیان انجام دادن، توجه دادن به آثار سوء غلو در دین و آخرت افراد غالی بود، این امر به قدری بزرگ جلوه کرد که مسلمانان جرأت نمی‌کردند چنین کاری را انجام دهند. این هشدارهای معصومان(علیهم‌السلام) تأثیر مثبتی بر فضای جامعه گذاشت و قاطبه مسلمانان ضمن پرهیز از غلو، از غالیان نیز دوری می‌جستند.
2. برائت از جریان غلو
یکی از مهم‌ترین اقدامات اهل بیت(علیهم‌السلام) علیه جریان انحراف غلو، برائت از آن‌ها و منتسبان‌شان بود.ایشان هر فرصتی که می‌یافتند، درباره خطرات این جریان روشن‌گری می‌کردند و ضمن اعلام انزجار از آن‌ها و عقایدشان، شیعیان را از افتادن در دام آن‌ها هشدار می‌دادند.
3. برائت از سران غلو
معصومین(علیهم‌السلام) تنها به برائت از جریان غلو اکتفا نکردند، بلکه بسته به اقتضای زمان خویش، به معرفی افرادی می‌پرداختند که در این بستر انحرافی جایگاهی داشتند، تا مردم و جامعه مسلمانان آنان را بشناسند و از آن‌ها دوری بجویند.
4. فرمان به فاصله‌گیری
امامان شیعه(علیهم‌السلام) به پیروان خویش دستور داده بودن که از هر کسی که به نحوی با این جریان در ارتباط بوده، دور کنند، به گونه‌ای که هیچگونه پیوند اجتماعی بین این گروه منحرف و شیعیان ایجاد نشود، تا از جامعه شیعه طرد شوند.
5. تبیین صفات شیعه
راه کار دیگر معصومان(علیهم‌السلام) در مبارزه با جریان انحرافی غلو، معرفی ویژگی‌های شیعیان و پیروان مکتب اهل بیت(علیهم‌السلام) است، زیرا این گونه روایات به روشنی با برخی از آموزههای غالیان، به ویژه شریعت گریزی، پرهیز از فرایض و عدم اطاعت از امامی که او را تا حد خدایی بالا می‌برند، در تنافی بود و می‌توانست به نحوی چهره این جریان را آشکار کند.
6. معرفی اصحاب قابل اعتماد
معصومان(علیهم‌السلام) در کنار اعلام برائت از سران غلو، اقدام به معرفی افرادی کردند که شیعیان می‌توانستند به راحتی و در کمال اعتماد و اطمینان، آموزههای دینی را از آن‌ها دریافت کنند، که این نکته سبب می‌شود شیعیان هیچگاه برای دست یابی به سخنان ائمه اطهار(علیهم‌السلام) گرایشی به این جریان پیدا نکنند.
اصحاب و راویان ائمه اطهار(علیهم‌السلام) نیز پا به پای ایشان به تلاش برای مقابله با جریان غلو پرداختند؛ آن‌ها که اُمنای معصومان(علیهم‌السلام) در حفظ حلال و حرام الهی بودند، با تشویق ایشان هیچ فرصتی را برای روشن‌گری و تبیین مقاصد اصلی این حرکت انحرافی از دست ندادند، به طوری که کتاب‌های متعددی در این باره به نگارش در آوردند. از سوی دیگر اصحاب، تمام تلاش خوش را مبذول داشتند که روایتی از این جریان وارد کتاب‌های حدیثی شیعه نشود.
یکی از مهم‌ترین شیوه‌های اصحاب برای درامان ماندن از انحرافات جریان غلو، مراجعه مستقیم به امامان معصوم(علیهم‌السلام) برای دریافت آموزههای دینی از ایشان بود، چرا که در این شیوه، هر گونه احتمال لغزش و افتادن در دام جریان‌های انحرافی از میان می‌رفت و اعتماد حداکثری از مطالب دریافتی به دست می‌آمد؛ اما از آنجایی که این شیوه برای همگان ممکن نبود و خیل عظیمی از جامعه شیعه و دوست‌دار اهل بیت(علیهم‌السلام) به ایشان دسترسی نداشتند، با تدبیر ایشان مراجعه به اصحاب و یاوران نزدیک به جای خود معصوم، کم کم جای خود را باز کرد، تا جایی که مردم برای دریافت پاسخ به سؤالات دینی و رفع حوایج معنوی خود به اصحاب قابل اعتماد رجوع می‌کردند. ائمه اطهار(علیهم‌السلام) نیز اصحاب خویش را به عرضه حدیث بر آنان تشویق می‌کردند، به گونه‌ای که این امر بین صحابه به عنوان یک امر مرسوم شناخته شده بود که روایات خویش را برای امام قرائت کنند تا از صحت و سقم آن اطمینان حاصل کنند.
همچنین پیروان ائمه(علیهم‌السلام) با کوچک‌ترین احتمالی در مورد غالی بودن یک راوی با وی به شدت برخورد کرده و وی را طرد می‌کردند.
اکنون با توجه به نکاتی که بیان شد، قابل قبول نیست که گمان شود در کتب شیعه احادیث غلوآمیز فراوانی وارد شده است؛ البته وجود برخی روایات از غالیان قابل انکار نیست، اما چنین نبوده که جمع کثیری از روایات در یک موضوع خاص، از غالیان نقل شود و اصحاب مورد اعتماد متوجه نشوند و آن‌ها را نقل کنند.
بنابراین نمی‌توان موضوعاتی مانند عصمت و علم غیب امام را -به این دلیل که هضم آن برای برخی سخت است- بدون دلیل به غالیان نسبت داد و چشم خود را بر هزاران روایتی که بسیاری از آن‌ها صحیحه هستند بست و همه را کنار گذاشت.
__________________________________________________________________
** برای مطالعه بیشتر در این زمینه مراجعه کنید به «شیوه‌های مواجهه با دروغ و جعل حدیث غالیان».
شبهه: برخی روشن‌فکران شیعی با این‌که خود را شیعه می‌دانند، اما اعتقاداتی مانند علم غیب و عصمت امام معصوم را غلو دانسته و روایاتی که در این باب وارد شده را نیز از غالیان می‌دانند.
پاسخ: معصومین(علیهم‌السلام) و اصحاب جلیل‌القدر ایشان، بیشترین اهتمام را در رد غالیان داشته‌اند. لذا قابل قبول نیست که گمان شود در کتب شیعه احادیث غلوآمیز فراوانی وارد شده است؛ البته وجود برخی روایات از غالیان قابل انکار نیست، اما چنین نبوده که جمع کثیری از روایات در یک موضوع خاص، از غالیان نقل شود و اصحاب مورد اعتماد، متوجه نشوند و آن‌ها را نقل کنند.