رفتار امام زمان(عج) بر اساس نیت اشخاص

تمام حرکت انبیا از حضرت آدم(علیه‌السلام) تا خاتم، مقدمه‌ای برای برپایی حکومت امام زمان(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) بوده است، به گونه‌ای که در هر دورانی حجت آن زمان تلاش داشته است، مردم را نسبت به حق آگاه‌تر و مطیع‌تر کند تا مردم به این ظرفیت برسند که بر محور ولایت جمع شده و حق را در سرتاسر هستی  گسترش دهند و هدف عبودیت[ذاریات/56] را نه تنها در حوزه فردی، بلکه در حوزه اجتماعی و نه تنها صرفاً در اعمال ظاهری، بلکه در باطن افراد رسوخ ‌دهند، به همین خاطر در دوران ظهور برخی از احکام باطنی ظهور پیدا می‌کند که قبل از ظهور چندان نمودی نداشته است؛ به عنوان نمونه می‌توان به این موضوع اشاره کرد که در دوران ظهور بر اساس نیت افراد با آن‌ها برخورد می‌شود.

روایتی از امام رضا(علیه‌السلام) برای ما به یادگار مانده است که به اثر نیت در دوران ظهور اشاره دارد، شیخ صدوق این روایت را این‌گونه نقل می‌کند که عبد السّلام بن صالح هروىّ گويد: به حضرت رضا(عليه‌السّلام) عرض كردم: نظرتان در باره اين حديث كه از امام صادق(عليه‌السّلام) روايت شده است چيست!؟ حضرت فرموده‌‏اند: زمانى كه قائم(عليه‌السّلام) قيام كند فرزندان قاتلان حسين(عليه‌السّلام) را به خاطر كردار پدران‌شان خواهد كشت؟ حضرت فرمودند: همين طور است.
عرض كردم پس معنى اين آيه چيست: «وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى‏[انعام/164] هيچ كس بار گناه ديگرى را به دوش نخواهد كشيد؟» فرمودند: خداوند در تمام گفتارهايش درست گفته است، لكن فرزندان قاتلان حسين(عليه‌السّلام) از كردار پدرانشان راضى هستند و به آن افتخار مى‏كنند و هر كس از كارى راضى باشد مثل كسى است كه آن را انجام داده، و اگر كسى در مشرق كشته شود و ديگرى در مغرب از اين قتل راضى باشد، نزد خدا با قاتل شريك خواهد بود، و قائم(عليه‌السّلام) در هنگام قيام خود، به خاطر رضايتشان از كردار پدران، ايشان را خواهد كشت.»

بررسی سند روایت
این روایت در کتاب عیون الاخبار[1] و علل الشرایع[2] نقل شده است و از سند بسیار خوبی برخوردار است، به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد که کمتر روایتی در زمینه ظهور وجود دارد که چنین سندی داشته باشد، شیخ صدوق روایت را این‌گونه نقل می‌کند: «حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِيِّ قَال‏»

نفر اول این سند «احمد بن زياد بن جعفر همدانی‏» است که از مشایخ شیخ صدوق به شمار می‌آید و همیشه شیخ صدوق با تعابیر مانند «رحمه الله عليه» و «رضوانه‏» از وی یاد می‌کند، در مورد وی گفته شده که وی مردی فاضل، دیندار و ثقه(مورد اطمینان در نقل روایت) بوده است.[3]
نفر دوم این سند «علی بن ابراهیم قمی» است، از فقیهان و مفسران بزرگ امامی و از اصحاب امام هادی(علیه‌السلام) که از او کتاب‌های بسیاری به جای مانده است. مهمترین اثر علی بن ابراهیم، تفسیر روایی قرآن کریم، مشهور به تفسیر قمی است، رجال‌شناسان، او را ثقه دانسته‌اند.[4] نجاشی، علی بن ابراهیم را شخصیتی مورد اطمینان در نقل روایات و دارای ایمانی ثابت و استوار معرفی کرده که مورد اعتماد و دارای عقیده و مذهبی صحیح است.[5]
نفر سوم سند پدر علی بن ابراهیم، «ابراهیم بن هاشم قمی» است، که از فقها و از مشایخ اجازه، راوی حدیث و از بزرگان شیعه است[6] که در نقل روایات مورد اعتماد(ثقه) قرار گرفته است، وی در سند ۶،۴۱۴ روایت آمده به گونه‌ای که برخی گفته‌اند در میان راویان کسی به این اندازه روایت نقل نکرده است.[7]
نفر چهارم این سند نیز «عبدالسلام بن صالح هروی» مشهور به خواجه اباصلت هِرَوی از اصحاب امام رضا(علیه‌السلام) است که از آن حضرت روایاتی نقل کرده. وی نزد همه رجالیان شیعه مورد وثوق(اعتماد) است.[8]

پس بر اساس این حدیث شریف در زمان ظهور با مردم بر اساس نیت‌هایشان برخورد خواهد شد و این موضوعی است که در قبل از ظهور حضرت حجت(عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) رواج نداشته است، شاید این موضوع برخواسته از این‌ باشد که در دوران ظهور، تمام حق به صورت کامل آشکار شده  و پوچ بودن باطل نیز آشکار می‌شود به همین خاطر اگر شخص حتی در نیت نیز به باطل گرایش داشته باشد، نشان دهنده بغض ذاتی وی نسبت به حق و اولیای الهی است، به همین خاطر آخرین مرتبه حکم در مورد وی جاری خواهد شد.

______________________________________________________
پی‌نوشت
[1]. عيون أخبار الرضا عليه السلام، ابن بابويه، محمد بن على‏، نشر جهان‏، 1378 ق‏، ج‏1، ص273.
[2]. علل الشرائع، ابن بابويه، محمد بن على‏، كتاب فروشى داورى‏، 1385 ش / 1966 م‏، ج‏1، ص229.
[3]. معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة، خويى، ابوالقاسم‏، بی‌نا، بی‌جا، 1413 ه. ق‏، ج‏2، ص128.
[4]. طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، قم، موسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق. ص ۱۵۲-۱۵۳.
[5]. رجال، نجاشى، احمد بن على‏، مؤسسة النشر الإسلامی، 1365 ه. ش‏، ص260.
[6]. تنقيح المقال في علم الرجال، مامقانى، عبدالله‏، موسسة آل البيت( عليهم السلام) لإحياء التراث‏، 1431 ه. ق‏، ج‏5، ص92.
[7]. معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة، ج‏1، ص291.
[8]. معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواة، ج‏11، ص18.