تمام اشیای عالم از جمله رعد و برق، به صورت تکوینی تسبیح خداوند را انجام می‌دهند.
شبهه: قرآن در سوره رعد آیات ۱۲و۱۳ می‌فرماید: الله رعد و برق را برای ترساندن و امید بخشیدن به انسان‌ها می‌فرستد. سپس از رعد به عنوان فرشته‌ای یاد می‌کند که در کنار سایر فرشتگان الله را ستایش می‌کند. اين آيات اثبات می‌كند كه الله اطلاع چندانی نداشته که برق، در اثر برخورد ابرهای حاوی بار الکتریکی مثبت و منفی به وجود می‌آید و رعد، صدای تولید جریان شدید برق است!
پاسخ:
قرآن کریم در این باره می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ يُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقالَ * وَ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ ... [رعد/12-13] او كسى است كه برق را به شما نشان مىدهد كه هم مايه ترس است و هم اميد و ابرهاى سنگين بار ايجاد مىكند. و رعد تسبيح و حمد او مىگويد، و (نيز) فرشتگان از ترس او...».
نکته اول: شخصی که این شبهه را مطرح کرده، از آیه برداشت غلطی داشته و فکر کرده که خداوند متعال فرموده است «رعد» از فرشتگان الهی است، چرا که رعد را در کنار فرشتگان الهی آورده است؛ اما این برداشت غلط است. زیرا خداوند متعال می‌فرماید «رعد» تسبیح خدا می‌گوید و فرشتگان نیز از ترس خدا تسبیح می‌گویند، لذا آیه هرگز نمی‌گوید که رعد فرشته‌ای از فرشتگان خداست، بنابراین شبهه کننده یا خود نیز متوجه نشده است و یا عمدا قصد دارد مخاطبان خود را فریب دهد.
نکته دوم: در پاسخ به این سوال که چگونه ممکن است رعد و برق آسمان تسبیح خداوند متعال بگویند هم باید گفت:
در واقع این شبهه برخواسته از دیدگاه پوزیتویستی و حس‌گرایی است و دایره حس نیز محدود است و با آن نمی‌توان از امور ماورائی و غیر حسی خبر داد. امور ماوارء طبیعت به هیچ وجه با حس‌های ظاهری انسان قابل شناخت نیست و نمی‌توان گفت چون با چشم قابل دیدن نیستند، پس وجود ندارند، بلکه ابراز خاص خود را نیاز دارد. لذا حس نمی‌تواند اثبات کند اشیای عالم مانند سنگ و چوب و هوا و ... تسبیح خدا را می‌گویند یا خیر، بلکه در این زمینه سکوت می‌کند و ابراز نظری ندارد.
ستایش خداوند توسط رعد و برق، یک اصل مسلم قرآنی است؛ زیرا بر اساس این کتاب آسمانی سرتاسر هستی تسبیح الهی می‌گویند، آنچنان که خداوند متعال در این زمینه می‌فرماید: «وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِه[اسراء/44] و هر موجودى، تسبیح و حمد او مىگوید» البته در چگونگی شیوه این حمد و تسبیح بین مفسرین اختلاف نظر وجود دارد، بعضی آن را حالی و برخی دیگر گفتاری می‌دانند.[1] و آنچه این اصل مسلم را تأیید می‌کند، درک و فهمی است که اجسام نسبت به محیط خود دارند، آنچنان که تحقیقات ایموتو دانشمند ژاپنی و همچنین یافته‌های روان‌شناسان این موضوع را تأکید می‌کند.[2]
_______________________________________________
پی‌نوشت
[1]. تفسير نمونه، ج12، ص 133.
[2]. برای مطالعه بیشتر به این قسمت مراجعه کنید.