ائمه اطهار(علیهم‌السلام) موظف بوده‌اند که بر اساس ظاهر با مردم بخورد کنند.
شبهه: امام علی(ع) شخصی به نام «منذر بن جارود عبدی» را به استانداری شیراز منصوب کرد، اما این فرد، مبلغ ۵۰۰۰ سکه طلا را برداشت و به مصر گریخت و امام علی(ع) را فریب داد و امام نیز فرمود: «شایستگی پدرت، مرا فریب داد و تصور می‌کردم تو هم مانند پدرت هستی». سپس می‌گویند که حضرت امیر معصوم نبوده و اشتباه کرده و فریب او را خورده است.
پاسخ:
نکته اول: برای اثبات عصمت امام هم ادله عقلی وجود دارد و هم ادله نقلی از قرآن و روایات[1]، لذا عصمت ائمه(علیهم‌السلام) در جای خودش اثبات شده است و شکی در آن وجود ندارد؛ و این گونه سخنان و روایات نیز در صورت صحت سند با عصمت منافاتی ندارد؛ زیرا ائمه اطهار(علیهم‌السلام) در برخورد با دیگران موظف بوده‌اند بر اساس ظواهر با مردم برخورد کنند، نه بر اساس علم غیب خویش که منشأ عصمت است، به همین خاطر است که خطاب به مردم می‌فرمودند: «من در میان شما طبق گواهی گواهان و سوگندها، قضاوت می‌کنم.»[2]
نکته دوم اینکه: ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بنا ندارند قصاص قبل از جنایت انجام دهند، چرا که معیار حال فعلی افراد است، نمی‌شود گفت چون در آینده این شخص دزدی می‌کند، الان صلاحیت آن مقام را ندارد، به عبارت دیگر الان و در حال حاضر از موجودین بهتر است و پرونده خوبی دارد و لیاقت حکومت کردن را نیز دارد، پس اگر حاکم نشود، خلاف عدالت صورت گرفته است، چون بر مبنای ظاهر او الان لیاقت گرفتن این منصب را دارد و لو اینکه در آینده اختلاس خواهد کرد، چرا که امام، علم غیب خود را نادیده گرفته و بر اساس ظاهر عمل می‌کند و بر اساس ظاهر الان لیاقت آن منصب را دارد.
بر این اساس افرادی مانند منذر که توسط امیرالمومنین(علیه‌السلام) به عنوان والی مشخص شده‌اند، ابتد افراد صالحی بوده‌اند و از خانواده خوبی نیز برخوردار بوده‌اند، ولی بعداً در اثر مطامع دنیایی دچار وسوسه شده و به انحراف کشیده شده‌اند، لذا این رفتار در صورت صحت، منافاتی با عصمت ایشان ندارد.
با دقت در متن این نامه، امام(علیه‌السلام) به ظاهر حال منذر و نیز سابقه خوب خانوادگی او نگاه کرده و طبق ظاهر حال، او را شایسته گرفتن این مقام دیده است، ولی وقتی خلافی از او سر زد، بلافاصله عکس العمل نشان داد و او را عزل کرد.
آیت الله مکارم شیرازی، در تبیین این قسمت از نامه 71 نهج البلاغه می‌نویسد: «به يقين امام(عليه السلام) در امور مربوط به زندگى، مأمور به ظاهر است و بر طبق آن عمل مى‌کند و به هنگام انتخاب «منذر» براى اين مقام، قراين خلافى وجود نداشت؛ هم او ظاهرالصلاح بود و بدون سوء سابقه و هم جزء خانواده‌اى معروف به صلاح و درستکارى و اين مقدار براى انتخاب او کافى بود؛ ولى همان گونه که گفته شد افرادى هستند که در حال عادى ظاهرا صالح و درستکارند، اما هنگامى که به مال و مقامى برسند خود را گم مى‌کنند و گاه مسير زندگيشان به طور کامل دگرگون مى‌شود و «منذر» از اين افراد بود.»
اما اینکه چرا ائمه اطهار(علیهم‌السلام) موظف بوده‌اند بر اساس ظواهر با مردم برخورد کنند را می‌تواند در الگو بودن ایشان با مردم جستجو کرد، زیرا اگر ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بر اساس باطن و علم غیب خویش با مردم برخورد می‌کردند، اولاً: مردم کشش نداشتند؛ ثانیا: نمی‌توانست برای مردم که از علم غیب محروم هستند الگو باشند.
______________________________
پی‌نوشت
[1]. برای مطالعه در این زمینه به این قسمت مراجعه کنید.
[2]. وسائل الشيعة،شيخ حر عاملى، محمد بن حسن،مؤسسة آل البيت عليهم السلام،1409 ق، ج27، ص: 232
شبهه: اگر امام علی(علیه‌السلام) از عصمت برخوردار است، پس چرا از افرادی مانند منذر فریب می‌خورد!؟
پاسخ: ائمه اطهار(علیهم‌السلام) موظف بوده‌اند که بر اساس ظاهر مردم با آنان برخورد کنند، به همین خاطر اگر شخصی در ابتدا خوب بوده، ائمه اطهار(علیهم‌السلام) بر اساس قرائن و شواهد اولیه به بهترین نحو به این فرد برخورد کرده و وی را انتخاب کرده‌اند و اگر بعداً دچار لغزش میشد، با وی برخورد می‌کردند.