-اقتدا کردم به امام جماعت همیشه به معنای قبول کردن امام جماعت نیست، چرا که احتمال دارد حضور در نماز جماعت به خاطر مسائلی همچون تقیه و مصلحت حفظ نظام باشد.
سوال:
اگر خلافت انتصابي بوده، پس چرا مدت بيست و پنچ سال در نمازهاي فرض پنج گانه، جمعه و عيدین به سه خليفه اقتدا ميکرد و در این مدت خود را زبون و اسير اهل باطل و نفاق قرار داد؟!
پاسخ سؤال:
در این سؤال حرف باطلی بدون سند آورده شده است، زیرا امیرالمؤمنین پشت سر ابوبکر نماز خوانده است و برای نماز خواندن پشت سر باقی خلفا سندی ذکر نشده است. برفرض قبول خواندن نماز پشت سر ابوبکر به جماعت، این عمل دلیل بر مشروع شمردن حکومت خلفا نبوده، بلکه بنا بر مصلحت جامعه و برای جلوگیری از اختلافات در جامعهی نوپای اسلام بوده و امیرالمؤمنین هم مصالح اسلام را برهر چیز مقدم میداشتند. چرا که آن حضرت در مسأله امامت که مهمتر از موضوع نماز بود، بهخاطر مصالح اسلام و مسلمین سکوت اختیار کرد، همچنین منطقی به نظر نمیرسد که مثلاً امام 25 سال در آن جامعه زندگی کرده باشد و پشت سر هیچیک از خلفا نماز نخوانده باشد، و هیچ مشکلی هم برایش پیش نیامده باشد؛ زیرا در جامعه کوچک آن زمان و همسایه بودن امام با مسجدالنبی و اهمیت و تاکید فراوان اسلام به نماز جماعت مسألهای نیست که بشود به راحتی از کنار آن گذشت. اين نکته نيز قابل یادآوری است که اکثر اهل سنت نماز خواندن پشت سر فاسق را جايز میدانند و طبق این مبنا امیرالمؤمنین میتواند آنها را گنهکار و دروغگو بداند و پشت سر آنها نماز بخواند؛ اقتدا به شخص فاسق در مذهب حنفی و شافعی جایز است، البته کراهت دارد و در مذهب حنبلی جایز نیست. دلیل بر جواز روایت و فعل صحابه است.«صلوا خلف کل بر و فاجر»(سنن دارقطنی، ج2، ص404). ابوهریره از پیامبر نقل میکند که فرمود: پشت سر هر انسان نیکوکار و فاسقی نماز بگزارید. اقتدای عبدالله بن عمر به حجاج نیز به طور مستفیض در کتب فقهی بیان شده است و او فاسقترین فرد زمان خویش بوده است و شافعی و علمای حنفی اين نماز را کافی دانستهاند. بنابراین حضور امیرالمؤمنین در مسجد، و نماز پشت سر ابوبکر تایید مشروعیت خلافت خلفا نبود، بلکه همان مصلحتی که اقتضای سکوت در مورد غصب خلافت داشت، باعث نماز خواندن امیرالمؤمنین پشت سر برخی خلفا با جماعت شد.