معنای کلمه «مولی» در واقعه غدیر

غدیر خم یک از مهم‌ترین مستندات برای اثبات حقانیت مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) در امر خلافت است؛ ولی با این وجود، اهل سنت با طرح این ادعا که کلمه «مولی» در حدیث غدیر به معنای دوست است به نحوی تلاش کرده‌اند این واقعیت را انکار کنند، این در حالی است که قرائن متعددی در این واقعه وجود دارد که این ادعا را باطل می‌کند و حکایت کننده از این نکته است که «مولی» به معنای «اولی در سرپرستی» است. در ادامه به برخی از شواهد متعددی که در این زمینه در خود حادثه غدیر خم وجود دارد اشاره می‌کنیم:

1. در خطبه غدیر خم که توسط پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) بیان شده، جملاتی وجود دارد که حکایت کننده از این واقعیت است که کلمه مولا به معنای دوستی نیست، مانند اینکه پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در ابتدای خطبه خویش سخن از مرگ و رحلت خویش مى‌گوید[1] یا  اینکه پیامبر از مخاطبان خویش سوال می‌کند «آیا من از خود شما به خود شما سزاورتر نیستم!؟» و همه تصدیق می‌کنند.[2]
از این‌رو اگر شخصی صرفاً خطبه غدیر را دیده باشد، به این واقعیت دست می‌یابد که کلمه «مولی» باید به معنای خلیفه و جانشین باشد، و گرنه رابطه منطقی بین کلمات پیامبراکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در این خطبه از بین می‌رود.

2. در روز غدیر خم مردم سه روز با مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) بیعت کردند[3] و بیعت، حکایت کننده از این واقعیت است که مولا به معنای خلافت است، و گرنه هیچ زمانی برای دوستی از کسی بیعت گرفته نمی‌شود.

3. افرادی که در حادثه غدیر خم حضور داشتند، همگی از کلمه «مولی» معنای سزاوار در تصرف را فهمیدند آنچنان که «حسان بن ثابت» شاعر، در اشعار خویش که در آن روز سروده است این‌گونه می‌گوید: «پیغمبر اکرم(ص) به على(ع) فرمود: برخیز که تو بعد از من پیشوا و هادی این خلقى، هر که من مولاى اویم، على مولا و ولی  اوست، و بر شماست که به راستى پیرو او باشید.»[4] و یا خلیفه دوم بعد از خطبه غدیر خطاب به مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) می‌گوید: «مبارك باشد بر تو ای علی، تو اكنون مولا و رهبر من و تمام مؤمنان هستی.»[5]

4. از دیدگاه اهل سنت و شیعه آیاتی در این روز نازل شد که حکایت کننده از موضوعی مهمتر از دوستی مولای متقیان است مانند آیه بلاغ که خداوند متعال می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكافِرينَ[مائده/67] اى پيامبر، آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ كن و اگر نكنى پيامش را نرسانده‏‌اى و خدا تو را از[گزندِ] مردم نگاه مى‏‌دارد، و همانا خدا گروه كافران را هدايت نمى‏‌كند.»[6] و یا آیه اکمال دین که خداوند متعال می‌فرماید: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتی‏ وَرَضيتُ لَكُمُ الْإِسْلامَ دينا[مائده/3] امروز، دين شما را كامل كردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم و اسلام را به عنوان آيين (جاودان) شما پذيرفتم‏.»[7]

بنابراین اگر شخصی منصفانه به حادثه غدیر خم نگاه کند، بدون شک تصدیق خواهد کرد کلمه «مولی» نمی‌تواند به معنای دوستی باشد، بلکه تنها هدف پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) از این کلمه، بیان خلافت و جانشینی امام علی(علیه‌السلام) بعد از خویش است، و گرنه چه معنایی دارد که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) عده زیادی از مسلمانان را در سه روز متمادی در هوای گرم نگه‌دارد!؟[8] آن هم صرفاً برای بیعت گرفتن برای دوستی با امام علی(علیه‌السلام)!

_______________________________________

پی‌نوشت
[1]. الكافي، كلينى، محمد بن يعقوب‏، دار الكتب الإسلامية، 1407 ق‏،ج‏1، ص290.
[2]. مسند أحمد بن حنبل، أحمد بن حنبل ، أبو عبدالله الشيباني، ح19321 ، مؤسسة قرطبة – مصر، ج 4 ، ص 370.
[3]. الإحتجاج على أهل اللجاج، طبرسى، احمد بن على‏، نشر مرتضى‏، 1403 ق‏، ج‏1، ص66.
[4]. نظم درر السمطين،الزرندي الحنفي‌، محمد بن يوسف،ج1،ص113
[5]. تاريخ مدينة دمشق وذكر فضلها وتسمية من حلها من الأماثل ، ابن عساكر الشافعي ، أبي القاسم علي بن الحسن إبن هبة الله بن عبد الله، دار الفكر - بيروت - 1995 . ج 42 ، ص 221.
[6]. شواهد التنزيل ، الحاكم الحسكاني ، عبيد الله بن محمد الحنفي النيسابوري، مؤسسة الطبع والنشر التابعة لوزارة الثقافة والإرشاد الإسلامي- مجمع إحياء الثقافة ،الأولى ، 1411 - 1990 م . ، ج 1 ص 258 ، ح250.
[7]. تاريخ بغداد، الخطيب البغدادي ، أحمد بن علي أبو بكر،دار الكتب العلمية - بيروت ،ج 8 ، ص 289.
[8]. کتاب التفسیر، عیاشی، محمد بن مسعود، مصحح هاشم رسولی، تهران، مکتبة العلمیة الاسلامیة، ۱۳۸۰ق،ج۱، ص۳۲۹