-امروز روحانیت در تمام عرصه ها در نوک پیکان اظهار نظرها و دیدگاه‌ها می باشد که هر عمل این گروه مود نقد و نظر واقع می شود. باتوجه به گسترش عرصه‌ی فعالیتی روحانیت، چه نکاتی را باید مورد نظر داشته باشد؟
از جمله مهمترین ارکان جامعه‌ی اسلامی که بیشترین نگاه‌ها معطوف به آن است و انتظارات و توقعات از این قشر بسیار مورد توجه است و در شرایط حاضر به لحاظ کارایی، برترین نقش را می‌تواند ایفا کند، روحانیت است. البته این توقعات و انتظارات پس از برپایی حکومت برآمده از اسلام با توجه به فقدان سابقه حکومتی در تاریخ و ارائه تز حکومت اسلامی، توسط روحانیت دوچندان شده و حتی فراتر از سطح ملی هویتی بین المللی یافته است. بدین جهت در این قشر بزرگ اجتماعی، بایستگی های عملی می‌تواند برآیندی ارزشمندی را به ارمغان آورد تا در پرتو آن ها انتظارات ملی و فراملی از این قشر به مرحله بروز درآید.
این بایستگی‌ها و انتظارات را می توان در سه حوزه در نظر داشت:
1ـ هدایت
یکی از بایستگی‌های قشر روحانیت، هدایت مردم است. برای برآورده شدن این هدف، اولین روشی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که خود روحانیون درعمل به گفته‌های خود پیشقدم باشند. « «کونوا دُعاةَ الناسِ بِغَیرِ اَلسِنَتِکُم، مردم را به غير از زبانتان دعوت به دين كنيد» [1] و این بهترین راه برای دعوت و هدایت مردم می‌باشد. البته این نکته را هم باید مورد توجه داشته باشیم، همانطور که در هرصنفی افرادی یافت می‌شوند که خطا و اشتباه از آنها سر می‌زند، روا نیست که اشتباه یک فرد را به پای تمامی افراد آن صنف نوشته و تمامی افراد آن صنف را خطاکار دانست و از آن جمله صنف روحانیت است.
2ـ معرفت
حوزه معرفتی که باید مسائل دین را برای مردم بازگو کرده و مبلغ احکام دین و شریعت مقدس اسلام باشند. لذا بیان احکام و معارف دینی باید متناسب و محتوا باید بیان کننده زیبایی‌های دین که موجب رشد و تعالی جامعه گردد. یکی از نکات برجسته در مفاهیم دینی که باید مود توجه واقع شود و حتی مراجع تقلید هم باید بدان توجه داشته باشند، دو عنصر زمان و مکان برای بیان مسائل و فتاوا است که این دو عنصر موجب پویایی و محتواهایی متناسب با مسائل روز جامعه می‌گردد.
امام خمینی در این مورد می فرمایند:
«اجتهاد به همان سبك [سنتی] صحيح است ولى اين بدان معنا نيست كه فقه اسلام پويا نيست، زمان و مكان دو عنصر تعيين كننده در اجتهادند. مسئلهاى كه در قديم داراى حكمى بوده است به ظاهر همان مسأله در روابط حاكم بر سياست و اجتماع و اقتصاد يك نظام ممكن است حكم جديدى پيدا كند، بدان معنا كه با شناخت دقيق روابط اقتصادى و اجتماعى و سياسى همان موضوع اول كه از نظر ظاهر با قديم فرقى نكرده است، واقعاً موضوع جديدى شده است كه قهراً حكم جديدى مىطلبد. مجتهد بايد به مسائل زمان خود احاطه داشته باشد. براى مردم و جوانان و حتى عوام هم قابل قبول نيست كه مرجع و مجتهدش بگويد من در مسائل سياسى اظهار نظر نمىكنم» [2]
همان کاری که حضرت امام در مورد بحث فقهی شطرنج بیان نمودند و این روزها در عرصه‌ی اجتماع شاهد بازخوردهایی در مورد احکام دوچرخه سواری و موتورسواری و حتی به ورزشگاه رفتن زنان هستیم که در اینگونه مسائل مراجع عظام تقلید بخاطر مفاسدی که از اختلاط زنان و مردان ایجاد شده و استفاده‌ی از دوچرخه و موتور موجب تبعات بداجتماعی و ایجاد ناهنجاری‌هایی که متعاقب آن ایجاد می گردد، حکم به ممنوعیت آن داشته‌اند وگرنه هیچ یک از مراجع در حکم اولی رانندگی دوچرخه و موتور و رفتن به ورزشگاه را برای زنان ممنوع نکرده اند.
3ـ روابط با مردم
حوزه روابط اجتماعی یکی از مهمترین موارد به شمار می‌رود، روحانیان همواره با مردم مرتبط بوده و با آنان همراهی داشته‌اند، درد و دلهای مردم را شنیده و غمخوار آنها بوده اند، در مسائل دنیوی بهترین مشاور و در مورد مسائل اخرویشان به عنوان مرشدی حکیم به ایفای نقش پرداخته‌اند و بدیهی است که خانه های علما و روحانیان در مسائل مختلف همانند انقلابهای صورت گرفته علیه دشمنان بهترین ملجأ برای انقلابیان بوده و این چنین نیست که از مردم فاصله گرفته باشند. لذا در اینگونه موارد نیز باید الگوی تمام روحانیون اهل بیت(علیهم السلام) باشند. چه در بحث برخورد با مفاسد و نهی ازمنکر و همچنین دعوت به معروف و داشتن اخلاق حسنه که در روابط اجتماعی بسیار راهگشا و مثمر ثمر خواهد بود.
پی‌نوشت:
1). مشكاة الأنوار في غرر الأخبار، على بن حسن طبرسى، ص ۴۶؛ بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج ۶۷، ص ۳۰۹.
2). صحيفه امام پيام(منشور روحانيت)، ج21، ص289.