حضرت زینب(سلاماللهعلیها) فرزندان متعددی داشته است.
کربلا واقعه بود که اسوهها و الگوهای متعددی به جامعه بشری معرفی کرد، به گونهای که میتوان برای تمام افراد بشر از جوان و پیر، زن و مرد، کودک و بزرگسال سرمشق باشد. یکی از این الگوها، حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) است، ایشان به عنوان یک مادر، یک خواهر و یک فرد از جامعه اسلامی تمام تلاش خود را برای دفاع از امام خویش انجام داد، و نشان داد که یک زن میتوان چقدر تأثیرگذار باشد، به گونهای که اگر حضرت زینب(سلاماللهعلیها) نبود، شاید پیامی از کربلا به نسلهای بعدی منتقل نمیشد، اما با این وجود برخی تلاش کردهاند به نحوی این نقش را کم رنگ جلوه دهند و با بیان مطالب واهی از شأن و جایگاه آن حضرت بکاهند، یکی از این مطالب طرح این ادعاست که حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) اصلا فرزندی نداشتهاند تا در کربلا به شهادت برسد، در ادامه به بررسی این ادعا میپردازیم.
در پاسخ به این ادعا لازم است به این نکته توجه کنیم که در هیچکدام از منابع تاریخی، نقلی مبنی بر اینکه حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) فرزندی نداشته وجود ندارد، بلکه تمام منابع تاریخی که سخن از اولاد ایشان به میان آوردهاند، اسامی فرزندان ایشان را نیز نقل کردهاند، گرچه در تعداد این افراد و اسامی ایشان اختلاف نظر جزئی وجود دارد، نقلها در زمینه فرزندان حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) عبارتند از:
1. صاحب کتاب طبقات الکبری که از مورخان قرن سوم است این اسامی را برای فرزندان حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) نام میبرد: «علی، عون اکبر، عباس، محمد و أم کلثوم»[1] و بعد از وی نیز مورخان بزرگی مانند: ابن اثیر[2] و ابن جوزی[3] همین مسیر را طی کردهاند.
2. بلاذری نیز مانند صاحب طبقات الکبری، اسم پنج نفر را به عنوان فرزندان حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) نام میبرد، با این تفاوت که به جای محمد از جعفر نام برده است.[4]
3. دیدگاه دیگری که در این زمینه وجود دارد مربوط به مرحوم طبرسی است، وی در کتاب خویش از چهار فرزند برای عقیله بنیهاشم نام میبرد با ذکر این اسامی: «علی، جعفر، عون اکبر و أمّ کلثوم»[5]
از این نقل قولها این نکته به خوبی استنباط میشود که حضرت زینب(سلاماللهعلیها) فرزند داشتهاند، اما اختلاف نظر در مورد اسامی و تعداد ایشان شاید به این خاطر باشد که در زبان عربی گاهی اسم و لقب با یکدیگر مخلوط شده و گمان میشود که یک فرد، دو نفر است یا یک تاریخ نویس اسم را نقل میکند و فرد دیگر به جای این اسم از لقب آن شخص در کتابش یاد میکند به همین خاطر اقوال در بحث تاریخی دچار تشتت میشود، با توجه به این نکته این امکان وجود دارد که دیدگاه اول و دوم را با یکدیگر جمع کرد و گرنه، باید قوم اول را پذیرفت که تعداد بیشتری از تاریخ نویسان آن را نقل کردهاند.
اما در مورد اینکه کدامیک از فرزندان حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) در کربلا شهید شدهاند اختلاف نظر وجود دارد، اما همانگونه که شیخ مفید نقل کرده است به طور قطع دو نفر از فرزندان عبد الله بن جعفر، همسر حضرت زینب(سلاماللهعلیها) در این واقعه به شهادت رسیدهاند که از ایشان با اسم عون و محمد یاد میشود.[6]
پس این ادعا که حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) فرزندی نداشته است، از اساس اشتباه است و هیچ نقل تاریخی دال بر صحتش وجود ندارد.
________________________________
پینوشت
[1]. الطبقات الکبری، کاتب واقدی، محمد بن سعد، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1410ق، ج 8، ص 340
[2]. اسد الغابة فی معرفة الصحابة، ابن اثیر جزری، علی بن محمد، ، بیروت، دار الفکر، 1409ق، ج 6، ص 132 – 133.
[3]. تذکرة الخواص من الأمة فی ذکر خصائص الأئمة، سبط بن جوزی، قم، منشورات الشریف الرضی، چاپ اول، 1418ق، ص 175.
[4]. انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1417ق، ج 2، ص 67.
[5]. اعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، فضل بن حسن، قم، مؤسسه آل البیت، چاپ اول، 1417ق، ج 1، ص 396.
[6]. الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، مفید، محمد بن محمد، ، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق، ج 2، ص 68 – 69.
شبهه: حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) اصلا اولادی نداشته است تا در کربلا باشند.
پاسخ: این ادعا از ناآگاهی شبهه کننده سرچشمه میگیرد، و الا کتابهای تاریخی متعددی از قرون اولیه اسلام مانند طبقات الکبری، اسد الغابة و... به این نکته اشاره کردهاند که حضرت زینب کبری(سلاماللهعلیها) اولاد متعددی داشته است.