روحیه غالب زنان این است که اگر بفهمند از آنان اطاعت می‌شود طمع می‌کنند که هر خواسته‌ای داشته باشد.
پرسش:
منظور حضرت علي(عليه السلام) که در خطبه 80 نهج البلاغه در مورد زن ها آمده و فرموده‌اند: در امور پسنديده از آنان پيروى نکنيد تا در اعمال ناشايسته طمع پيروى نداشته باشند. چيست؟
پاسخ:
«لا تطیعوهن فی المعروف حتی لا یطمعن فی المنکر؛[1] در معروف از آنها اطاعت نکنيد تا در منکر به طمع نيفتند.» حذر و پروا ومراقبت داشتن از زنان نیک در این است که مردان مستقلا از آنها اطاعت نکنند؛ زیرا این کار منجر می‌شود به این که صفت طمع در زنان بروز کند و در منکرات از مردان بخواهد از او اطاعت کند.
ابن ابی الحدید در توضیح این مطلب می‌گوید: «حضرت علی(علیه‌السلام) انجام دادن فعلِ معروف را منع نکردند، بلکه اطاعت کردن از آنها را منع کردند. یعنی انجام ندادن معروف به سبب دستور زنان است. معروف را باید انجام داد. برای این که معروف است.»[2] در اينجا مي گويد در معروف اطاعت نکن تا در منکر واقع نشوي، يعني بسياري از کارهاي خلاف از طريق مشروع وارد ميشوند و بعد اهداف خود را پياده مي کنند. اگر قرار باشد معروفي، مقدمه حرام شود، مقدمه حرام نيز حرام است. مثلاً رفتن شخص روزه دار به مراسم روزه خواري حرام است.
البته منظور اين است که شما معروف را به خاطر معروف بودنش بجا آوريد، نه اينکه به خاطر اطاعت و پيروي از آنها باشد.
علاوه برآن، مي تواند منظور اين باشد که شما اظهار اطاعت نکنيد نه اينکه عمل نکنيد.
يعني نگفته است که به قول آنها عمل نکنيد، بلکه گفته است(از آن زناني که تنها داراي بعد منفي هستند)اطاعت نکنيد.
کار نيک از آن رو که نيک است و خداوند به آن امر مي کند، انجام مي گيرد نه اينکه چون فلان خانم دستور داده است. زيرا زن قانونگذار نيست. البته مردان نيز در اين موضوع، همانند زنان هستند و تفاوتي از اين حيث با يکديگر ندارند.
بنابراين نهي روايت از پذيرفتن راي زنان، مربوط به اموري است که زنان، بدون توجه به مشورت و پاي بندي به قانون، دراداره امور همگاني يا اختصاص، تحکم ورزند يا بر نظر خويش پافشاري کنند. بايد گفت در مورد مردان نيز، ماجرا از همين قرار است. يعني مي توان گفت: از مردان بد بپرهيزيد و از خوبانشان در صورتي که به دنبال خواهشهاي خود بروند و پايبند به شورا و قانون نباشند، حذر نماييد.
حال اگر بپرسند چرا اين سخن را تنها در مورد زنان گفته اند؟
پاسخ اين است که: ويژگي زناشويي موجب شده تا اين سخن تنها در مورد زنان گفته شود، زيرا اين ويژگي، غالباً با قدرت عاطفي قوي زن و سيطره او برخانواده، همراه است.
پی‌نوشت
[1]. نهج البلاغة (للصبحي صالح)، ص: 106.
[2]. «و لیس بنهی عن فعل المعروف و انما هو نهی عن طاعتهن، ای لا تفعلوه (المعروف) لاجل امرهن لکم به بل افعلوه لانه معروف» شرح ابن ابی الحدید، ج6، ص 214.