-برای نحوست ماه صفر دلیل قویای نمیتوان پیدا کرد.
نحوست صفر، ادعای مشهوری که دلیلی ندارد!
در بین عامه مردم معمول آن است که برخی از روزها و ایام سال را نحس میخوانند و برخی دیگر از ایام را مبارک؛ که یکی از معروف ترین این زمانها مربوط به آغاز ماه صفر است؛ چنانکه به این مطلب در کتاب شریف مفاتیح الجنان نیز اینگونه اشاره شده: «اين ماه(صفر) معروف به نحوست است.»[1]
در باب اصل نحوست ایام باید گفت از نظر عقل محال نيست كه اجزاي زمان با يكديگر تفاوتهایی را داشته باشند ولی دلیل و استدلال عقليای را برای آن نمیتوان آورد؛ اما با مراجعه به قرآن مییابیم که تنها در دو مورد اشاره به نحوست ايام شده که مربوط به قوم عاد است: "ما بر هلاك آنها تند بادي در روز پايداري نحسي فرستاديم"[2] و در سوره ديگر مي فرمايد: "ما تندبادي سخت و سرد در روزهاي شومي بر آنها مسلط ساختيم"[3]
در باب روایات احادیث تقریبا متعددی را میتوان در این زمينه یافت که اشاراتی به بحث نحوست برخی ایام و یا حالات در آنها شده است. اما در رابطه با ماه صفر بالخصوص رواياتي که نقل شده، دارای ضعف سند و دلالت هستند؛ ولی باید اقرار کرد که در بین مردم نحوست این ماه دارای شهرت است که شاید این شهرت به خاطر حوادثي باشد كه در آن اتفاق افتاده؛ مرحوم علامه مجلسی در زاد المعاد به علّت این شهرت اینگونه اشاره فرمودهاند:
«وَ هَذَا الشَّهْرُ مَشْهُورٌ بِالنُّحُوسَةِ وَ الشُّؤم، وَ يُمْكِنُ أنْ يَكُونَ لِذَلِكَ وَجْهَانِ... ؛ ماه صفر به نحس بودن و شومی شهرت یافته است. ممکن است علّت این مطلب یکی از این دو وجه باشد:
1. بنابر نظر علمای شیعه وفات پیامبر اعظم (صلی الله علیه و اله) در این ماه بوده است و همین باعث نحس قلمداد شدن این ماه شده.
2. ماه صفر بعد از ذی القعده و ذی الحجّة و محرّم قرار گرفته است و این سه ماه جزء ماههای حرامند و کسی جرأت نمیکرده در آنها به قتل و جنایت بپردازد (زیرا دیه آن دو برابر است و عرب جاهلی هم به آنها احترام میگذاشته و از قتل و جنایت پرهیز میکرده است). بعد از این سه ماه حرام در ماه صفر جنایت و قتل و جنگ آغاز میشده و به همین سبب مردم این ماه را منحوس قلمداد کردهاند.
البته در بین روایات شیعی روایتی که دلالت بر شومی و نحسی این ماه داشته باشد ندیدهام و در روایات غیر معتبر عامی مواردی وجود دارد. (که اعتباری به آنها نیست).»[4]
بر اساس آنچه آمد به نظر میرسد نحوست این ماه بیش از آنکه جنبه عقلی و یا روایی داشته باشد درنتیجه تلقینهایی است که افراد برای خود به وجود میآورند و این نوع نگاه سبب ارتباط دادن برخی حوادث پیش آمده برای خود و دیگران با این ماه میشود، که در واقع ارتباطی بین آنها نبوده و نیست. اما به هر حال بر فرض پذیرفتن احتمال نحوست این ماه، روشهایی جهت دفع آن ارائه شده که میتوان به آنها مراجعه کرد. مرحوم شیخ عباس قمی در مفاتیح چنین مینویسد:
براى رفع نحوست هيچ چيز بهتر از تصدّقات و ادعيه و استعاذات وارده نيست و اگر كسى خواهد که محفوظ بماند از بلاهاى نازله در اين ماه، در هر روز ده مرتبه بخواند اين دعايى را كه محدّثِ فيض(ره) در خلاصة الأذكار ذكر فرموده:
«يا شديدَ القوى، يا شديدَ المِحال، يا عزيزُ يا عزيزُ يا عزيزُ ذَلَّت بعظمتك جميعُ خلقك فاكفِني شرَّ خلقِك، يا مجملُ يا منعمُ يا مُفضِل يا لا إله إلّاأنت، سُبحانك إنّي كُنتُ من الظالمين، فاستجبنا له وَنجّيناه من الغمّ وَكذلك نُنجي المؤمنين، وَصلّى الله على محمّد و آله الطيّبين الطاهِرين.»[5]
------------------------------------------------------
1 . مفاتيح الجنان، مرحوم شيخ عباس قمي، در اعمال ماه صفر، فصل هشتم، ص 391.
2 . سورة قمر، آية 19.
3 . سورة فصلت، آية 16.
4. برگرفته از زاد المعاد-مفتاح الجنان، ص: 247
5. وقايع الايام، ص: 265؛ خلاصة الأذكار، ص: 304
هرچند در مورد ماه صفر در بین عامه مردم مشهور آن است که ماه نحسی میباشد منتها با مراجعه به منابع مختلف، دلیل صحیحی نمیتوانیم برای این تفکر بیابیم.