وجود آب در لحظه وداع امام حسین(ع)!

شبهه: در مقتل ابی‌مخنف آمده که حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) در زمان وداع با امام حسین(علیه‌السلام) گریبان چاک می‌کند و بیهوش می‌شود، در این زمان امام حسین(علیه‌السلام) آب به صورت او پاشیده و او را به هوش می‌آورد، این موضوع حکایت کننده از این واقعیت است که  کاروان حسینی تا لحظه آخر آب داشته‌اند؛ لذا تشنگی امام و یارانش دروغ است.

پاسخ: قبل از بررسی این ادعا لازم است توضیح مختصری در مورد مقتل ابی‌مخنف بیان شود. این مقتل که معروف به «کتاب مقتل الحسین» است، اثر تاریخ نگار شیعه «ابومخنف» است که گزارشی از نبرد کربلا به ما می‌دهد، متن اصلی این اثر از بین رفته‌ است و آنچه که اکنون با نام «مقتل ابومخنف» شهرت دارد، کتابی است مجعول که احتمالاً در قرن ششم نوشته شده و حاوی روایاتی ناهمگون است، به همین خاطر مورد اعتماد مورخان و پژوهش‌گران نیست.[1] لذا در برخی از نسخه‌های این مقتل هیچ اشاره‌ای به بیهوش شدن حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) نشده و حتی آن گفت‌وگویی که سبب بی‌تابی حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) شده است را در ابتدای ورود به کربلا نقل می‌کند[2] نه در زمان وداع با حضرت سید الشهدا(علیه‌السلام).
در دیگر نسخه‌ها که به این حادثه اشاره شده[3] آن را در شب عاشورا بیان کرده است، در حالی که شبهه کننده تلاش می‌کند به نحوی به گوینده القا کند که این گفت‌وگو در ساعات آخر روز عاشور بوده است؛ به عبارت دیگر در برخی نسحه‌ها اصلا اشاره‌ای به این حادثه نشده و در برخی نسخه‌ها که این قضیه نقل شده، آن را مربوط به شب عاشورا دانسته‌اند؛ لذا بر خلاف ادعای شبهه کننده هیچ نسخه‌ای از مقتل ابی‌مخنف نگفته است که این قضیه مربوط به ساعات پایانی روز عاشورا بوده است. حتی دیگر کتاب‌های تاریخی مانند تاریخ طبری [4]؛ البداية والنهاية،[5] تاريخ‏ يعقوبى،[6]  که این گفت‌وگو را نقل کرده‌اند آن را مربوط به شب عاشورا دانسته‌اند. بنابراین دروغ بودن ادعای شبهه کننده کاملا واضح و آشکار است.

اما موضوع بیهوشی حضرت زینب(سلام‌الله‌علیها) و پاشیدن آن بر چهره مطهر ایشان توسط امام حسین(علیه‌السلام) در شب عاشورا، در برخی از کتاب‌های تاریخی اصلا بیان نشده که این موضوع می‌تواند این قسمت از واقعه را به چالش بکشاند به عنوان نمونه می‌توان از کتاب‌هایی مانند: الفتوح[7]؛ انساب‏ الاشراف،[8]؛ مقاتل‏ الطالبيين[9] نام برد.

علاوه بر این اگر بر فرض قبول کنیم که در این حادثه از آب استفاده شده، این موضوع نمی‌تواند واقعیت تشنگی کاروان حسینی در روز عاشورا را تحت تأثیر قرار دهد، چون این موضوع از دیدگاه مورخان، امری آشکار است، آن‌چنان که افرادی مانند: طبری[10]، ابن اثیر[11]، دینوری[12]، بلاذری[13]، ابن سعد[14] و... به آن اشاره کرده‌اند.

و آنچه که نباید از آن غفلت کرد این است که بعد از بسته شدن آب بر روی کاروان حسینی، قمر بنی هاشم و برخی اصحاب به رودخانه فرات رفته و برای کاروان آب آوردند.[15] لذا در طول این سه روز، چندین بار به فرات رفته و آب تهیه کردند، از این رو بر حسب ظاهر اگر در این حادثه از آب استفاده شده، چیز بعید و دور از ذهنی نیست، اما متأسفانه با آغاز جنگ، لشکر کوفه با قدرت بیشتری از فرات محافظت کرده و اجازه ندادند سپاه امام حسین(علیه‌السلام) دوباره بتوانند آب بیاورد، به همین خاطر آّب باقی مانده در کاروان از سوی کودکان در ابتدای صبح استفاده شد و بعد از مدتی که گرمای هوا شدت پیدا کرد، تشنگی و عطش بر همه غلبه کرد.

پس بر اساس مطالبی که بیان شد، آخرین ساعات واقعه عاشورا آبی در میان کاروان حسینی نبوده است.

_______________________________
پی‌نوشت
[1]. ر.ک. به این قسمت.
[2]. مقتل الحسین(معروب به مقتل ابی مخنف)، شریف رضی، ثانیه، ص77.
[3]. مقتل ابی مخنف، یوسف غروی، محمدهادی، ترجمه جواد سلیمانی، موسسه امام خمینی(ره)، 1380، ص141.
[4]. تاريخ الأمم و الملوك، أبو جعفر محمد بن جرير الطبري (م 310)، تحقيق محمد أبو الفضل ابراهيم، بيروت، دار التراث، ط الثانية، 1387/1967، ج‏5، ص 420.
[5]. البداية و النهاية، أبو الفداء اسماعيل بن عمر بن كثير الدمشقى (م 774)، بيروت، دار الفكر، 1407/ 1986.ج‏8، ص 177.
[6]. تاريخ اليعقوبى، احمد بن أبى يعقوب بن جعفر بن وهب واضح الكاتب العباسى المعروف باليعقوبى (م بعد 292)، بيروت، دار صادر، بى تا.،ج‏2،ص 244.
[7]. كتاب الفتوح، أبو محمد أحمد بن اعثم الكوفى (م 314)، تحقيق على شيرى، بيروت، دارالأضواء، ط الأولى ،ج‏5، ص 84.
[8]. جمل من انساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر البلاذرى (م 279)، تحقيق سهيل زكار و رياض زركلى، بيروت، دار الفكر، ط الأولى، 1417/1996،ج‏3، ص 185.
[9]. مقاتل الطالبيين، ابو الفرج على بن الحسين الأصفهانى (م 356)، تحقيق سيد احمد صقر، بيروت، دار المعرفة، بى تا،ص 113.
[10]. تاريخ الأمم و الملوك، ج‏5، ص 412.
[11]. الكامل في التاريخ، عز الدين أبو الحسن على بن ابى الكرم المعروف بابن الأثير(م 630)، بيروت، دار صادر - دار بيروت، 1385/1965، ج‏4، ص 53.
[12]. الأخبار الطوال، ابو حنيفه احمد بن داود الدينورى (م 282)، تحقيق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدين شيال، قم، منشورات الرضى، 1368ش، ص 255.
[13] جمل من انساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر البلاذرى (م 279)، تحقيق سهيل زكار و رياض زركلى، بيروت، دار الفكر، ط الأولى، 1417/1996، ج‏3، ص 181.
[14]. الطبقات الكبرى، محمد بن سعد بن منيع الهاشمي البصری (م 230)، تحقيق محمد عبد القادر عطا، بيروت، دار الكتب العلمية، ط الأولى، 1410/1990، خامسة1، ص 472.
[15]. أخبار الطوال، ص 255.