در منابع اهل سنت، روایاتی درباره ارتداد صحابه پس از رحلت پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) آمده که عالمان اهل سنت در صدد توجیه آن برآمده و گفتند: مقصود از ارتداد، کفر و الحاد نیست، بلکه مخالفت کردن آنان با یکی از واجبات شریعت است.
در تعدادی از روایات اهل سنت آمده است که اصحاب رسول خدا(صلی‌الله‌علیه‌وآله) پس از رحلت ایشان، مرتدّ شده و مستحق دوزخند.[1] اما مقصود از ارتداد صحابه چیست؟ آیا به معنای بازگشتن از اسلام به بت‌پرستی و کفر است؟
عالمان اهل سنت، مقصود از إرتداد صحابه را ارتداد از اسلام ندانسته، بلکه معتقدند كه صحابه، منكر خدا و پيامبر اكرم نشدند. حتی کسانی‌که به "اصحاب ردّه" معروف شدند و خلیفه اول دستور به جهاد علیه آنان را صادر کرد، منكر خدا و پیامبر نشدند، بلکه نماز می‌خواندند، و شریعت اسلام را قبول داشتند، ولی آن‌ها فقط زكات را به حکومت نمی‌پرداختند، و خود بین فقرا تقسیم می‌کردند.
ابن أثير، در کتابی که الفاظ مشکل احادیث را معنا کرده، آورده: «در حدیث "مرتدّين على أعقابهم" که در مورد صحابه است، مرتد شدن آن‌ها يعنی این‌که از برخی واجبات، تخلّف كردند و پیامبر در این حدیث، إرتداد كفری را اراده نکرد ... زیرا احدی از صحابه مرتد نشدند.»[2]
بنابراین منظور از ارتداد صحابه، مخالفت كردن آنان با واجبی از واجبات شریعت است كه پيامبر اكرم به آن دستور داده بود نه به معنای کفر و الحاد.
پی‌نوشت:
[1]. البداية والنهاية، ابن كثير، ج9، 422؛ بخاری، صحیح بخاری، ج4، ص139، ح3349.
[2]. النهاية في غريب الحديث، ابن أثير، ج2، ص214.