پنهان کردن عیب و غش در میوه فروشی

سوال: ما به عنوان میوه فروش، برای فروش محصول عیوب آن را مخفی می کنیم مثلا جلوی میوه ها را از بهترین نوع پر کرده و نوع  نامرغوب را در قسمت عقب قرار می دهیم؛ البته میوه ها توسط  مشتری دست چین می شود. همچنین برای جلوگیری از پژمردگی میوه هایی که قرار است فردا بفروشیم مانند هویج را در آب خیسانده و صبح خشک می کنیم یا میوه های شب قبل را با میوه های جدید مخلوط می کنیم. آیا این غش در معامله بوده و حرام است؟

پاسخ:
آیت الله مکارم: فروختن اجناس تقلّبى كه خريدار از وضع آن خبر ندارد موجب بطلان معامله می گردد مانند فروختن شير مخلوط با آب يا روغنى كه آن را با پيه يا چيز ديگرى مخلوط كرده‏ اند که به اين عمل «غشّ» مى ‏گويند و يكى از گناهان كبيره است؛ غش در معامله در کار میوه فروشی هم امکان دارد صورت گیرد به این صورت که فروشنده بدون اطلاع مشتری میوه ها و اجناس خراب و معیوب را به همراه سایر میوه های سالم بفروشد و قیمت میوه سالم و بدون عیب را از او دریافت کند. در صورتی که مشتری از وضعیت میوه ها آگاهی داشته باشد و با اختیار و اطلاع خود آنها را خریداری نماید، معامله صحیح است و غش انجام نشده است. [1]
آیت الله سیستانی: غش در معامله حرام است و موارد مختلفی دارد مانند: 1 ـ مخلوط کردن جنس خوب با جنس بد یا با چیز دیگر، مانند مخلوط کردن شیر با آب. 2 ـ صورت ظاهر خوبی را به جنس دادن بر خلاف واقع مانند، آب زدن به سبزی کهنه که تازه جلوه کند. 3 ـ جنس را به صورت جنس دیگر وانمود کردن مانند، روکش کردن طلا بدون اطلاع مشتری. 4 ـ مخفی داشتن عیب جنس در صورتی که مشتری به فروشنده اعتماد داشته باشد که از او مخفی نمی ‏دارد. [2]
آیت الله شبیری: غش ان است که هر چند با سکوتش کاری که خلاف نصح و خبر خواهی طرف مقابل است را اظهار کرده باشد و در نتیجه وی را فریب داده باشد مثل اینکه میوه خوب را با پست مخلوط كند و به اسم میوه اعلا بفروشد، یا میوه امروزی را با دیروزی مخلوط کند و به اسم میوه امروزی بفروشد. [3]

حدیث: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): کسی که با مسلمانی در خرید یا فروش غش کند از مسلمانان نیست و در قیامت با یهودیان محشور می شود. [4]

نکته: یکی از راه‌های اساسی جهت ریشه کنی و از بین بردن غشّ تاثیر دارد تقویت ایمان و اخلاق افراد است. در آموزه‌های دینی، برای مبارزه با غش و تبلیغات دروغین، احکام و دستورهای اخلاقی داده شده است که مهمترین آن تأکید بر راستگویی است.

-------------------
پی نوشت:
[1]. استفتاء از پایگاه اینترنتی آیت الله مکارم، شماره استفتاء: 9709010079.
[2]. استفتاء از پایگاه اینترنتی آیت الله سیستانی، کد استفتاء: 798891.
[3]. استفتاء از پایگاه اینترنتی آیت الله شبیری، کد استفتاء: 59858.
[4]. وسائل الشيعه، ج 12/ 86 .