عصمت پیامبراکرم(صلیاللهعلیهوآله) تنها مربوط به خود ایشان می‌شود، نه افرادی که تحت فرمانده‌ای ایشان هستند.
یکی از مهم‌ترین اندیشه‌های شیعه، عصمت پیامبران الهی از گناه و تمام خطاهایی است که در حوزه‌های اجتماعی و فردی امکان دارد محقق شود. در این میان برخی به این تفکر اشکال کرده‌اند که اگر این‌گونه است، پس چرا پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) در جنگ احد شکست خورد.
در پاسخ به این ادعا لازم است ابتدا به این نکته اشاره کنیم، که عصمت مورد ادعای شیعه برخواسته از دلیل عقلی است، زیرا پیامبر در واقع نماینده‌ی خداوند در رساندن پیام‌های او به مردم هستند و این نمایندگی در دو حیطه گفتار و رفتار انجام می‌شود. یعنی همان گونه که گفتار پیامبر، حاکی از دریافت وحی الهی است، رفتار او هم، چنین حکایتی دارد و نشانگر آن است که این کار مورد رضایت و اجازه‌ی خداوند است. اگر پیامبر مرتکب گناه گردد، چون نماینده‌ی خدا در بین مردم است، مردم به تصور این که کار شایسته‌ای است آن را انجام می‌دهند و به خطا می‌افتند و این نقض غرض خدا در بعثت انبیا است.[1]
اما باید دقت داشت که عصمت پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) مربوط به خود ایشان است، نه مربوط به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، در حقیقت جامعه در صورتی از عصمت برخوردار می‌شود که گام به گام به دستوران رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) عمل کند، به همین خاطر در جنگ احد که مسلمانان به طمع جمع آوری غنیمت از دستورات پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) سرپیچی کردند، دچار چنین شکستی شدند.
ممکن است کسی بگوید: پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) در انتخاب افرادی که در تنگه احد حضور داشتند، دچار خطا شدند، زیرا ایشان می‌توانستند افرادی را انتخاب کنند که طمع و حرص غنائم نداشته باشند.
در پاسخ به این سوال نیز باید دقت داشت که وظیفه رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) این است که بر اساس ظواهر مردم با ایشان برخورد کند، زیرا اولاً: نه مردم توانایی درک این‌گونه تصمیمات را دارند، آنچنان که تاریخ گواهی می‌دهد که مردم صدر اسلام بارها با تصمیمات ایشان که در ظاهر مقداری مخالف با عرف رایج آن زمان بود مخالفت کردند، مانند انتخاب اسامه جوان به عنوان فرمانده سپاه اسلام، که با مخالفت برخی از صحابه روبرو شد؛ ثانیا: آزمایشات الهی و رشد انسان‌ها نیز در این پیروزی‌ها و شکست‌ها شکل می‌گیرد.
پس بر این اساس، حضرت ختمی مرتب محمد مصطفی(صلیاللهعلیهوآله) افرادی را برای تنگه احد انتخاب کرد که در ظاهر هم جنگ آور و هم مطیع فرمانده خویش بوده‌اند، و شاهد آن نیز پیروزی ابتدائی است که برای مسلمانان به وجود آمد، اما بعداً که مسلمانان در مورد غنائم آزمایش شدند، دچار خطا شده و تنگه را رها کردند؛ لذا سپاه اسلام شکست خورد.
بنابراین عصمت پیامبر مربوط به رفتار خود اوست نه دیگران، اگر دیگر افراد نیز مو به مو به سخنان پیامبران عمل می‌کردند، هرگز پشیمان نشده و همیشه راه درست را طی می‌کردند، اما همیشه زمانی‌که خودرأیی در میان بوده و افراد بر اساس تشخیص خود عمل کردند، اشتباهات به وجود آمده و خطا رخ می‌داد.
___________________________
پی‌نوشت
[1]. عقائد استدلالی، علی ربانی گلپایگانی،مرکز نشرهاجر، پاییز 1387ش،ج2،ص57.
شبهه: اگر پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) از عصمت برخوردار است، پس چرا در جنگ احد شکست خورد!؟
پاسخ: اولاً عصمت رسول خدا(صلیاللهعلیهوآله) مربوط به خود ایشان است، نه مربوط به جامعه؛ ثانیاً: پیامبران الهی موظف هستند که با مردم بر اساس ظاهر برخورد کنند، که در این حادثه نیز پیامبر خدا(صلیاللهعلیهوآله) بهترین افراد را انتخاب کرد.