گناه یعنی نافرمانی خداوند متعال

شبهه: گناه یکی از قدیمی‌ترین ترفندها برای سلطه بر مردم است. آن‌ها در تو احساس گناه ایجاد می‌کنند، آن‌ها ایده‌هایی غیر منطقی به خوردت می‌دهند که قادر به محقق کردن آن نیستی، سپس احساس گناه به وجود می‌آید و همین که احساس گناه به وجود آمد، تو به دام فتاده‌ای! گناه راز کاسبی همه ادیان است.

پاسخ: در این متن شبهه کننده با مغالطه‌ای زیرکانه، دستورات ادیان را زیر سوال برده و همه را غیر منطقی جلوه می‌دهد. او با بیان این جمله: «آن‌ها ایده‌هایی غیر منطقی به خوردت می‌دهند که قادر به محقق کردن آن نیستی» در صدد است که به مخاطب خود القا کند تمام دستورات دین اسلام و همه ادیان الهی غیر منطقی است و آدمی نمی‌تواند آن‌ها را انجام دهد.
دین شامل دو قسمت است، یک قسمت آن مربوط به تفکر است و یک قسمت آن شامل اعمال و رفتار که این اعمال و رفتار از آن اعتقادات و تفکر نشأت می‌گیرند، یعنی هرگونه که فکر کند، رفتار فردی و اجتماعی او نیز بر همان اساس شکل خواهد گرفت.

تفکر اساسی انسان نیز شامل پاسخ به سه سوال اساسی است: آیا عالم خالقی دارد یا نه؟ در صورت وجود خالق، هدف او از خلقت انسان چه بوده است؟ آیا زندگی به همین دنیا ختم می‌شود یا نه آخرت و زندگانی دیگری در پیش است؟ پاسخ به این سوالات نیز بر عهده خود انسان است و هیچ کسی او را مجبور به دادن پاسخی خاص به این سوالات نمی‌کند، هم‌چنان‌که در دنیای امروزی عده‌ای وجود دارند که پاسخ آن‌ها به این سوالات منفی است و به صراحت هم خالق را نفی می‌کنند و هم سرای دیگر را و انسان را تنها همین انسان مادی و زندگی را همین زندگی مادی می‌دانند.

پاسخ دین -البته دین اصیل و بدون تحریف که در زمان کنونی اسلام است- به این سوالات نیز به هیچ وجه غیر معقول نیست و بر اساس براهین عقلی (منطقی و فلسفی) است، لذا هیچ اعتقاد غیر معقولی که مورد انکار عقل باشد در دین مبین اسلام وجود ندارد.
سپس سراغ رفتار و کردار آدمی می‌رویم، عقل بشر حکم می‌کند که بر اساس این‌که خداوند متعال خالق انسان و صاحب انسان است و تمام هستی آدمی از اوست، انسان باید از خدای خویش تبعیت کرده و دستورات او را سرلوحه زندگی خود قرار دهد، آنچه را واجب کرده و از انسان خواسته، انجام دهد و آنچه را نهی کرده و حرام دانسته کنار بگذارد.

از طرفی باز عقل انسان حکم می‌کند برای این‌که در سرای باقی و جهان آخرت سعادتمند باشیم و در زندگی راحت و آسوده قرار گیریم، باید دستورات خداوند متعال را اطاعت کرد؛ بر این اساس کسی که دستور خدا را رعایت نکند، چون بی‌احترامی کرده و خالق خود را نافرمانی کرده است، مستحق عذاب و زندگی بد و تنبیه خواهد بود. بنابراین گناه و معصیت یعنی رعایت نکردن دستورات خدا، یعنی آنچه را خدا فرموده انجام ندهیم، این مطلب، چیز سختی نیست که انسان از درک آن عاجز باشد.

دستورات الهی نیز هیچ کدام از طاقت انسان فراتر نیستند و همه آن‌ها مقدر انسان بوده و در توان اوست، واجبات الهی کارهای سخت و طاقت فرسایی نیستند که انسان از انجام آن‌ها عاجز باشد، محرمات الهی نیز اعمالی حیاتی و ضروری نیستند که انسان نتواند آن‌ها را ترک کند. بلکه یک انسان معمولی به راحتی و بدون مشقت و سختی زیاد، هم می‌تواند همه واجبات را انجام دهد و هم می‌تواند محرمات را ترک کند، هیچ دستوری از دستورات خداوند متعال در دین مبین اسلام خارج توان انسان نیست. اما شبهه کننده می‌خواهد این دستورات را به نحوی جلوه دهد که خواننده فکر کند، انجام دستورات الهی در توان او نیست.
اینکه انسان نماز بخواند، روزه بگیرد، خمس و زکات مال خود را بدهد، حج برود و... یا مثلا شراب نخورد، دزدی نکند، ظلم نکند، غیبت نکند، قمار نکند، با نامحرم رابطه‌ نامشروع نداشته باشد، دروغ نگوید و... آیا در توان انسان نیست؟ آیا این موارد غیر منطقی و غیر معقول‌اند، آیا این موارد همراه با فطرت آدمی نیست؟

پس گناه  و معصیت، یعنی کاری بر خلاف دستور خداوند متعال انجام دادن؛ بنابراین دین، چیزی سخت و موهوم و غیر معقول از انسان نخواسته است که انسان از انجام آن ناتوان باشد، سپس انسان را متهم به گناه و سر خوردگی کند.