خلق و خوی انسان به گونه‌ای بنا شده است که معمولاً تغییر و تحولات را به سرعت قبول نمی‌کند بلکه گام به گام در مسیری قدم می‌نهد از این‌رو اگر شخصی بخواهد مسیر الهی را طی کند باید ابتدا از کارهای کم و مستمر بهره ببرد همان گونه که شیطان و شیطان صفت‌ها برای تغییر فرد و جامعه از همین راهکار استفاده می‌کنند در واقع سندروم قورباغه آب پز هم می‌تواند راهکاری برای الهی شدن انسان باشد و هم می‌تواند ابزاری برای جهنمی شدن یک فرد قرار بگیرد.
گام نهادن در مسیر الهی، پله پله و با استمرار انجام می‌گیرد و یک رهرو حق باید به این نکته توجه کند که معمولاً طی مسیر به سوی خدی متعال گام به گام انجام می‌پذیرد، به همین خاطر برای اینکه خلق و خوی انسان با عالم الهی قرین شود لازم است که انسان کارهای خوب مستمر انجام دهد، گرچه این کارها به ظاهر کوچک به نظر برسد، از این رو در احادیث متعددی تأکید شده است که انسان به کاری که خود را به آن مشغول می‌کند نسبت به آن تا آنجا که ممکن است پیگیری و استمرار داشته باشد؛ به عنوان نمونه مولای متقیان امام علی(علیه‌السلام) در حدیثی می‌فرمایند: «عمل اندكى كه پيوسته باشد بهتر است از بسيارى كه تو را خسته و وامانده سازد.»[1] و یا در حدیثی دیگر خطاب به فرزند برومندشان امام حسن(علیه‌السلام) این‌گونه می‌فرمایند: «فرزندم [حسن]! در زندگى و عبادتت ميانهرو باش، و بر تو باد به انجام كارى كه بتوانى آن را ادامه دهى.»[2] حتی در برخی از احادیث که از ائمه اطهار(علیهم‌السلام) به دست ما رسیده است بهترین عمل را نزد خدای متعال کاری بر شمرده‌اند که مستمر باشد، به عنوان مثال امام باقر(علیه‌السلام) می‌فرماید: «محبوبترين كار نزد خداى عزّوجلّ آن است كه انسان بر آن مداومت كند هر چند اندك و ناچيز باشد.»[3]
در تحلیل و واکاوی این موضوع این‌گونه می‌توان گفت که انسان معمولاً در مقابل تغییرات ناگهانی و یکباره از خودش عکس‌العمل نشان می‌دهد و آن را نمی‌پذیرد از این‌رو به خاطر اینکه انسان به فعلی عادت کند و به صورت ملکه برای وی در آید باید از تغییرات کوچک و مستمر بهره برد، تا پس از مدتی که ذات انسان با آن عادت کرد، گام بعدی را برای تحول انجام دهد همان گونه که یک ورزشکار برای اینکه بتواند وزن‌های سنگین‌تری را بزند باید ابتداء از وزن‌های سبک استفاده کند و زمانی که در طول تمرینانت مستمر خویش به آمادگی کافی رسید وزن‌های سنگین‌تر را بزند.
البته این نکته تنها مربوط به سیر انسان به سوی عالم الهی نیست، بلکه شیطان نیز برای سقوط انسان به درک اسفل سافلین از همین مسیر بهره می‌برد، یعنی این‌گونه نیست که شیطان به یکباره انسان را به سوی شرک بکشاند، بلکه ابتدا انسان را نسبت به برخی از وظیفه‌هایش سست می‌کند و پس از آنکه انسان نسبت به آن عادت کرد، وارد مرحله بعد شده و کار را به جایی می‌رساند که انسان نسبت به خدی متعال مشرک شود.
نمونه این رفتار شیطانی را می‌تواند در تاریخ بت پرستی دید، آنجا که قوم نوح(علیه‌السلام) تصمیم گرفت برای افراد صالحی که از دنیا رفته‌اند، مجسمه‌ها و سمبل‌هایی بسازند تا مردم را بیشتر به عبادت خدای متعال تشویق کنند، ولی پس از چند نسل رابطه تاریخی این موضوع به فراموشی سپرده شد و خود این مجسمه‌ها به عنوان موجودات محترم مورد ستایش قرار گرفت،[4] و این گونه بود که شیطان از یک امر به ظاهر دینی آغاز کرد و جامعه را به سوی شرک بکشاند.
هم‌اکنون نیز انسان‌های شیطان صفت تلاش دارند که جوامع اسلامی را به همین نحو به سوی سقوط سوق دهند و به صورت نامحسوس افراد جامعه را نسبت به اعتقادات و ارزش‌های خویش سست کنند، آنچنان که چندی‌پیش مدیر یکی از شبکه‌های ماهوراه‌ای در پاسخ به این سوال که، برنامه آینده شما چیست!؟ این گونه پاسخ می‌دهد که: «تا سال ۲۰۲۰ کاری می کنیم که مردهای ایرانی خودشان زن هایشان را برای نمایش دادن از خانه بیرون بفرستند.» و زمانی که سوال کننده نسبت به این امر متعجب می‌شود این گونه ادامه می‌دهد که «وقتی در آب صد درجه یک قورباغه را بیندازی یک دفعه بیرون می پرد، چون خیلی داغ است، اما وقتی یک قورباغه را در آب خنک بیندازی، برایش خیلی خوب است و وقتی آرام آرام آب جوش بیاید، قورباغه با اینکه گرمش است و می خواهد بیرون بپرد اما دیگه توانی برای بیرون پریدن ندارد. ما کاری می کنیم که زن های ایرانی آرام آرام تا جایی پیش بروند که دیگر خودشان بدانند که راهی برای برگشت ندارند.»[5]
این افراد برای آنکه بتوانند اهداف شوم خویش را کم کم به خورد جوامع اسلامی بدهند از ابزارهای مختلف بهره می‌برند و هزینه‌های هنگفتی می‌کنند و متوقع هستند که همان گونه که اروپا در طی چند دهه نسبت به دین بی‌تفاوت شد، مسلمانان نیز در همین مسیر گام نهند، از این‌رو گاه با برنامه‌های به ظاهر دینی به سراغ جامعه آمده و تلاش می‌کنند آنها را با خویشتن همراه کنند و پس از جلب اعتماد ایشان کم کم، برخی از باورها را به اسم دین به ایشان تلقین می‌کنند که یا افراطی هست و یا تفریطی و سبب می‌شود که شخص یا از دین زده شده[6] و یا آنکه برداشت التقاطی نسبت به دین داشته باشد که در نهایت یا سر از گروه‌های تکفیری در می‌آورد یا دین را تنها در حوزه فردی تفسیر می‌کند و یا در نهایت اگر تلاش داشته باشد که آموزه‌های دین را انجام دهد آنها را از اهداف متعالیش خالی می‌کنند که می‌توان نمونه‌ای از آن را در مباحث حجاب و مباحث سیاسی و اجتماعی دید.
به همین خاطر انسان در طی زندگی خویش باید توجه زیادی به رفتارهای به ظاهر کوچک و معمولی خویش داشته باشد زیرا این گام‌ها یا می‌تواند انسان را به خدای متعال برساند یا آنکه وی را به نابوی بکشاند و نباید فراموش کرد که معمولاً هر دو این مسیرها با تغییرات تدریجی طی می‌شود.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی‌نوشت
[1]. بحارالانوار، علامه مجلسی، دار إحياء التراث العربي، 1403 ق، ج67، ص: 147.
[2].همان، ج68، ص: 214.
[3].همان، ج68، ص: 219.
[4]. تفسير نمونه، آیت الله مکارم شیرازی، دار الكتب الإسلامية، 1371 ه. ش. ج25، ص: 83
[5]. به این قسمت مراجعه کنید.
[6]. به عنوان نمونه می‌توان به پیامک‌هایی اشاره کرد که با ظاهر دینی سبب بی‌دینی جامعه می‌شوند.