چهارده معصوم، نه سیزده امام!

شبهه: شیخ طوسی و علمای شیعه، حقیقت را به شیعیان نمی‌گویند و دروغ می‌گویند، چرا که طبق روایتی که از کتاب کافی نقل شده، تعداد امامان 13 نفر گفته شده است.

پاسخ:
تعداد امامان معصوم(علیهم‌السلام) در روایات متواتر، 12 عدد بیان شده است.[1] حتّی در کتب معتبر اهل سنت نیز از پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نقل شده که بعد از من 12 امیر (خلیفه) می‌آید که همه‌ی آن‌ها از قریش هستند.[2] نه تنها تعداد امامان، بلکه نام ایشان و معجزات هر کدام از ایشان به طریق متواتر در ضمن روایات وجود دارد.[3]

مرحوم کلینی 20 روایت درباره‌ی تعداد ائمه شیعه نقل کرده است. از جمله روایتی از امام باقر(علیه‌السلام) که فرمودند: «ما دوازده امام هستیم، حسن و حسین و 9 نفر از فرزندان حسین».[4]همچنین در روایت جالبی نقل شده که شخصی یهودی به نام نعثل خدمت پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) رسید و سوالاتی پرسید، یکی از این سوالات درباره‌ جانشینان ایشان بود که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «همانا علی بن ابی طالب، وصی و جانشین من است، بعد از او، نوه‌های من حسن و حسین و سپس نه نفر از فرزندان حسین می‌آیند.»
شخص یهودی از پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) درخواست کرد تا اسامی نه نفر را هم برایش بگوید. حضرت فرمود: «بعد از حسین، فرزندش علی امام می‌شود و بعد از او محمد، بعد از محمد، فرزندش جعفر، به امامت می‌رسد، سپس فرزند او موسی می‌آید، بعد از موسی، فرزندش علی و پس از او پسرش محمد و سپس پسرش علی و پس از او نیز پسرش حسن و سپس پسرش حجت به امامت می‌رسد. این‌ها دوازده امام هستند که تعدادشان با نقبای بنی‌اسرائیل یکسان است.»[5] این روایت را برخی از علمای اهل سنّت مانند ابراهیم جوینی در کتاب فرائد السمطین نیز از ابن عباس نقل کرده‌اند.[6] 

اما مطلبی که در شبهه گفته شده، برداشت نادرستی از روایت هفدهم همین باب از کتاب کافی است. رسول اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمودند: «من و دوازده نفر از فرزندانم و تو ای علی، میخ‌های (کوه‌های) زمین هستیم. خداوند به واسطه‌ ما، زمین را میخ‌کوب کرده تا اهلش را فرو نبرد، زمانی که این دوازده نفر از بین بروند، زمین اهلش را می‌بلعد.»[7] این روایت چهارده نفر ولی خدا را معرفی کرده است: پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)- دوازده نفر از فرزندان پیامبر (علیهم‌السلام)- امیرالمومنین (علیه‌السلام).[8]
دوازده فرزند پیامبر هم معنایش خیلی روشن است. دختر پیامبر یعنی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و دو فرزند ایشان (امام حسن و امام حسین) و نه نفر از فرزندان امام حسین(علیه‌السلام) چهارده معصوم هستند که حجج الهی بر مردم‌اند. در حدیث امام باقر و امام صادق (علیها‌السلام) به خلقت نوری این چهارده نفر اشاره شده است. [9]

البته پیش از این گفتیم که روایات کتب اربعه را بدون بررسی رجالی نمی‌پذیریم. این روایت از نظر سندی ضعیف است.[10] شیخ طوسی همین روایت را با سندی دیگر از کتاب ابوسعید العصفری نقل کرده که در نقل ایشان، به جای دوازده، یازده گفته شده است.[11] شیخ حرّ عاملی نیز همین نقل شیخ را آورده است.[12] علامه مجلسی نیز همین نقل را در بحار آورده است.[13]
هر دو نقل معنای درستی را می‌رسانند. نقل کلینی، حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را هم شامل می‌شود به خلاف نقل شیخ طوسی.

در نتیجه: تعداد امامان (علیهم‌السلام) و اسامی ایشان در روایات شیعه و سنی به تواتر نقل شده است. روایت مورد اشکال، به دو صورت نقل شده و هر دو نقل دارای سند ضعیف است، اما معنای درستی را می‌رساند. طبق نقل کلینی، حضرت زهرا(سلام‌الله‌علیها) را هم شامل می‌شود، به خلاف نقل شیخ طوسی.

_________________________________
پی‌نوشت
[1]. محمد باقر مجلسی، مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، دار الكتب الإسلامية، چ2، تهران، 1404ق، ج‏6، ص231.
[2]. بخاری، صحیح، دارالمعرفه، ج 4، ص 248، کتاب الاحکام.- مسلم، صحیح، داراحیاء التراث العربی، ج 3، کتاب الاماره، باب 1.- به منتخب الاثر، فصل اوّل، باب اوّل رجوع شود.
[3]. محمد باقر مجلسی، لوامع صاحبقرانى مشهور به شرح فقيه، مؤسسه اسماعيليان‏، چ2، قم، 1414ق، ج‏1، ص28.
[4]. شیخ کلینی، کافی، دار الكتب الإسلامية، ج4، تهران، 1407ق، ج‏1، ص533.
[5]. خزاز رازی، كفاية الأثر في النص على الأئمة الإثني عشر، بیدار، قم، 1401ق، ص12.
[6]. ابراهیم حمویی جوینی، فرائد السمطین، موسسه المحمودی، بیروت، 1400ق، ج2، ص134.
[7]. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏1، ص: 534
[8]. محمد صالح مازندرانی، شرح الكافي-الأصول و الروضة، المكتبة الإسلامية، چ1، تهران، 1382، ج‏7، ص381. 
[9]. شیخ صدوق، كمال الدين و تمام النعمة، اسلامیه، چ2، تهران، 1395ق، ج‏2، ص: 335- محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار (ط - بيروت)، دار إحياء التراث العربي‏، چ2، بیروت، 1403ق، ج‏25، ص4.
[10]. مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج‏6، ص232.
[11]. شیخ طوسی، الغيبة / كتاب الغيبة للحجة، دار المعارف الإسلامية، چ1، قم، 1411ق، ص139.
[12]. شیخ حرّ عاملی، إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، اعلمی، چ1، بیروت، 1425ق، ج‏2، ص259.
[13]. مرآة العقول في شرح أخبار آل الرسول، ج‏6، ص232.
[14]. محمد باقر مجلسی، بحار الأنوار (ط - بيروت)، دار إحياء التراث العربي‏، ج2، بیروت، 1403ق، ج‏36، ص259.