انگیزه اصلی انسان جهت تلاش در زندگی و تحمل سختی ها چیست؟

 یکی از اصلی ترین گرایش ها در انسان،«حب ذات» است. حب ذات غریزه ای فراگیر و بنیادین است، به گونه ای که همه غرایز شاخه ها و شعبه های این غریزه اند.حب انسان به خود؛یعنی دوست داشتن لذت و سعادت خویش و نفرت از درد و بدبختی،همان انگیزه ای است که انسان را به کسب معیشت و انجام فعالیت ها برای رفع نیازهای مادی و معنوی بر می انگیزاند.
پس از آن واقعیت طبیعی که در پس زندگی انسان نقش آفرینی می کندهمان حب ذات است.ممکن نیست که انسان مختاری،تلخی درد و رنج را بدون امید به شیرینی لذت و خوشی نتیجه آن تحمل نماید؛مگر این که بگویی انسانیت او از وی سلب شده و ماهیت و ذات جدیدی به او داده شده که عاشق لذت خود نیست و از درد و رنج آزرده نمی شود.
حتی گونه های مختلفی از ایثار و فداکاری که در طول تاریخ زندگی انسان مشاهده می شود،بر گرفته از همین نیروی محرک یعنی«حب ذات» است. انسان گاهی فرزند یا دوستش را بر خود ترجیح می دهد؛و گاهی خود را قربانی برخی ارزش ها و امور متعالی می کند،ولکن تا زمانی که نسبت به این امور احساس لذت نکند وتا زمانی که یک منفعت و سود برتری نسبت به آن زیان و ضرر نبیند،هرگز به آنها اقدام نمی کند.از این رو حب ذات یک گرایش فطری و ذاتی در انسان است و هرکس با مراجعه به نفس خود این حقیقت را شهود می کند؛عملکرد و رفتار افراد در زندگی و شواهد تاریخی نیز گواه بر این مدعی است.
نباید غفلت نمود که منظور از حب ذات،خود خواهی و خود محوری به معنای نادرست آن نیست؛انسان خودخواه کسی است که برای به دست آوردن منافع شخصی خود حاظر است به حقوق دیگران تجاوز نموده و به حق خود قانع نباشد؛ولی حب ذات؛آن گرایش درونی است که هر انسانی را به خیر و کمال خویش برمی انگیزاند و باعث سامان گرفتن زندگی و امور مردم می شود.
حب ذات همچون سرچشمه ای است که سه جریان اصلی از آن منشعب می گردد:
1:حب بقا و جاودانگی
2:حب کمال(کمال خواهی)
3:لذت جویی
در پرتو این مطلب؛تمام ایثارها و از خود گذشتن ها و فداکاری هایی که برخی در راستای آرمان های مقدس یا در جهت کمک به دیگران انجام می دهند؛توجیه منطقی پیدا می کنند؛زیرا چنین فردی از منافع مادی زودگذر خود چشم می پوشد تا به منافع و سود های پایدار و ماندگار دست پیدا کند.از همین جا نقش وحی الهی و پیامبران در تعدیل و جهت دهی به «حب ذات» درانسان به خوبی آشکار می شود.لذا چه بهتر است که در این پرتو زندگی اسلامی خودمان به حب بقا و جاودانگی و حب کمال وکمال خواهی و لذت جویی توجه کنیم تا در این زندگی اسلامی که داریم بتوانیم به کمال واقعی خود برسیم وهدف همین رسیدن به کمال واقعی است.

منبع:فلسفتنا/محمد باقر صدر