-در زمان کنونی که جوامع مختلف جهان هر یک به گونهای به بحران پیچیده و خطرناک کرونا ویروس دست و پنجه نرم میکنند، یکی از مهمترین و با ارزشترین مباحثی که باید مورد توجه جوامع انسانی قرار گیرد موضوع مهدی باوری و تعمق بخشیدن به این اندیشه مذهبی و دینی است.
مهدویت و منجی باوری یکی از اندیشههای بسیار اثر بخش فکری و علمی است که در طول تاریخ آثار و برکات مفید فراوانی برای جامعه انسانی به دنبال داشته است و به اذعان محققان و پژوهشگران یکی از مهمترین کارکردها و اثرات امید به وجود یک منجی، بر روح و روان و آرامش انسانها نمایانگر میشود، به طوری که بسیاری از جوامع بحران زده و درگیر در ناهنجاریهای سیاسی، فکری، اجتماعی با اتکا و یادگیری از این باور دینی خود را از تبعات شوم و ویرانگر بحران های مختلف فکری و اجتماعی به ساحل آرام و زیبای بهداشت معنوی سوق داده اند. در زمان کنونی نیز که جوامع مختلف جهان به گونهای با بحران پیچیده و خطرناک کرونا ویروس دست و پنجه نرم میکنند، یکی از مهمترین و با ارزشترین مباحثی که باید مورد توجه جوامع انسانی قرار گیرد موضوع مهدی باوری و عمق بخشیدن به این اندیشه مذهبی و دینی است، کما اینکه در منابع روایی، روایات زیادی وجود دارد که به طور کلی، امر به دعا برای تعجیل در فرج کرده اند، که توقیع شریف حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف یکی از این روایات شریف می باشد: «وَ اکثِرُوا الدُّعاءَ بِتَعجیلِ الفَرَج فإنَّ ذلِک فَرَجُکم؛[1] برای تعجیل در فرج من، بسیار دعا کنید، زیرا که گشایش کارهای شما در آن است.»
اما قبل از هر نکته و بیانی سعی داریم مبانی درون دینی و قرآنی دستیابی به آرامش را متذکّر شویم؛ با قدری تأمل در آیات قرآن کریم با معارفی آشنا میشویم که مسیر دستیابی به آرامش را به خوبی برای جامعه انسانی ترسیم کرده است. در این خصوص به دو آیه بسیار مهم اشاره میکنیم:
آیه اول: «الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛[2] آنها كسانى هستند كه ايمان آورده اند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام) است؛ آگاه باشيد، تنها با ياد خدا دلها آرامش مى يابد!»
آیه دوم: «اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَديثِ كِتاباً مُتَشابِهاً مَثانِيَ تَقْشَعِرُّ مِنْهُ جُلُودُ الَّذينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ ثُمَّ تَلينُ جُلُودُهُمْ وَ قُلُوبُهُمْ إِلى ذِكْرِ اللَّه؛[3] خدا زيباترين سخن را [به صورت] كتابى متشابه، متضمّن وعده و وعيد، نازل كرده است. آنان كه از پروردگارشان مى هراسند، پوست بدنشان از آن به لرزه مى افتد، سپس پوستشان و دلشان به ياد خدا نرم مى گردد»[4]
یاد خدا آرامش بخش قلبها
با مراجعه به آیات به خوبی متوجه خواهیم شد که یاد و نام خدا تاثیر قابل توجهی بر آرامش انسان دارد. در واقع یاد خدا فرد را از امیالی که جز تنیدگی و بروز مشکلات نتیجهای ندارد، باز می دارد و سبب می شود به جای توجه صرف به لذّات مادّی و دنیوی، به تقویت رابطه با خدا و تقرّب به او توجّه کند از طرفی به تصریح قرآن، کسی که خدا را فراموش کند، و از یاد او غافل شود، و به دنیا دل ببندد، زندگی برای او راحت و آرام نخواهد بود، و هرگز به آن احساس رضایت نخواهد رسید به طوری که فشارهای روحی و روانی، حیات مادی زندگی را بسیار سخت و غیر قابل تحمّل خواهد نمود.[5] «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْري فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً وَ نَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَعْمى؛[6] و هر كس از ياد من دل بگرداند، در حقيقت، زندگىِ تنگ [و سختى] خواهد داشت، و روز رستاخيز او را نابينا محشور مى كنيم.»
یاد امام زمان(ع) زنده کردن یاد خداست
باید به این موضوع توجه داشت که در اندیشه مهدویت که از امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) یاد میشود، در حقیقت افق دید انسان مهدی باور، زنده کردن یاد و نام «پروردگار» در جامعه انسانی است؛ کما اینکه این موضوع را به خوبی میتوان در فرهنگ ادعیه مأثوره همچنین در فرهنگ و معارف روایی به خوبی مشاهده کرد، به طور مثال در زیارت جامعه کبیره که دارای مضامین عالی توحیدی و امام شناسی است، این چنین میآموزیم و میخوانیم: «السَّلامُ عَلَی مَحَالِّ مَعْرِفَةِ اللَّهِ، السَّلامُ عَلَی الدُّعَاةِ إِلَی اللَّهِ وَ الْأَدِلاءِ عَلَی مَرْضَاةِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَقِرِّینَ [وَ الْمُسْتَوْفِرِینَ ] فِی أَمْرِ اللَّهِ وَ التَّامِّینَ فِی مَحَبَّةِ اللَّهِ وَ الْمُخْلِصِینَ فِی تَوْحِیدِ اللَّهِ وَ الْمُظْهِرِینَ لِأَمْرِ اللَّهِ وَ نَهْیهِ؛[6] سلام بر جایگاههای شناخت خدا، سلام بر دعوت کنندگان به سوی خدا، و راهنمایان بر خشنودی خدا، و استقراریافتگان در امر خدا، و کاملان در محبّت خدا، و مخلصان در توحید خدا، و آشکارکنندگان امر و نهی خدا» پس در واقع شناخت معصومین وسیلهای است برای اینکه به معرفت الهی برسیم و در یاد خدا باشیم و از همینرو است که امام محمد باقر(علیه السلام) در ذیل آیهی «ِوَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَر»[7] این چنین میفرمایند: «وَ نَحْنُ ذِكْرُ اللَّهِ وَ نَحْنُ أَكْبَرُ؛[8]و مائيم ذكر خدا و ما بزرگتريم.»
و البته به این موضوع نیز میبایست توجه داشته باشیم که اگر خواهان تأثیرات مهدویت بر آرامش و روح انسان هستیم باید حدّ اعلای آن را در خود به وجود آوریم چراکه حقیقت آرامش با تعمّق بخشیدن به معارف توحیدی و امام شناسی محقق می شود نه صرفاً با یک باور سطحی و بدون پشتوانه معرفتی و تربیتی. باری به هر جهت محققان بر این باورند که اعتقاد و باور به مهدویت همه ویژگی های آرام بخشی را در خود به همراه دارد، چرا که باور به مهدویت با معرفت و شناخت انسان پیوند دارد.[9] باشد که از فرصتها، برای رسیدن به معرفت ناب، که رسیدن به آرامش منوط به آن است، دست یابیم.
پینوشتها:
[1]. كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص485، ح4.
[2]. سوره مبارکه رعد، آیه 28.
[3]. سوره مبارکه زمر، آیه 23.
[4]. ترجمه فولادوند.
[5]. ر.ک: محمد سبحانی نیا، مهدویت و آرامش، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ص 106.
[5]. سوره مبارکه طه، آیه 124.
[6].المزار الكبير (لابن المشهدي)، ص525.
[7]. سوره مبارکه عنکبوت، آیه 45.
[8]. الكافي، ج2، ص598، ح1.
[9]. ر.ک: دکتر محمد سبحانی نیا، مهدویت و آرامش، انتشارات مسجد مقدس جمکران، ص 108.
مهدویت و منجی باوری یکی از اندیشههای بسیار اثر بخش فکری و علمی است که در طول تاریخ آثار و برکات مفید فراوانی برای جامعه انسانی به دنبال داشته است و به اذعان محققان و پژوهشگران یکی از مهمترین کارکردها و اثرات مهدوی باوری بر روح و روان و آرامش انسانها، اثر خود را نشان داده است، به طوری که بسیاری از جوامع بحران زده و درگیر در ناهنجاریهای سیاسی، فکری، اجتماعی با اتکا بر این شاخص دینی و مذهبی خود را از تبعات شوم و ویرانگر بحران های مختلف فکری و اجتماعی به ساحل آرام و زیبای بهداشت معنوی سوق داده اند.