و جز آن رسیده است، فهمیده می شود که فرشتگان در شب قدر مقدرات یکساله را به نزد (ولی مطلق زمان) می آورند و بر او عرضه می دارند و به او تسلیم می کنند.
شبی در هر سال
چنان چه از آیه های سوره قدر به روشنی فهمیده می شود، در هر سال شبی هست که از هزار ماه – به ارزش و قدر و فضیلت – برتر است. و این شب در هر سال هست و در هر سال یک شب، شب قدر است. در این شب فرشتگان به همراه بزرگ خویش (روح) به زمین می آیند و هر امر و فرمان و تقدیری که از سوی خدا معین شده است. برای یک سال، تا شب قدر سال آینده فرود می آورند.
از احادیثی که در تفسیر سوره قدر، و تفسیر آیات آغازین سوره دخان:
«إنا أنزلناه فی لیلة القدر… تنزل الملائکه و الروح فیها بإذن ربهم من کل امر»
«إنا انزلناه فی لیلة مبارکه إنا کنا منذرین … فیها یفرق کل أمر حکیم»
و جز آن رسیده است، فهمیده می شود که فرشتگان در شب قدر مقدرات یکساله را به نزد (ولی مطلق زمان) می آورند و بر او عرضه می دارند و به او تسلیم می کنند. در روزگار پیامبر (ص) محل نزول ملائکه شب قدر، آستان مصطفی (ص) بوده است و بعد از پیامبر (ص) هم شب قدر هست و در هر سال تکرار می شود. (خورشید مغرب)
روزی ابوذر غفاری از پیامبر خدا پرسید: ای پیامبر! آیا این شب قدر و نزول فرشتگان، در آن شب، تنها در زمان پیامبران وجود دارد و چون پیامبران از جهان رفتند دیگر شب قدری نیست؟
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: نه، بلکه شب قدر، تا قیام قیامت هست. (مجمع البیان ج۱۰ص۵۱۸)
امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: شب قدر در هر سال هست. در این شب امور همه ی سال (تقدیر و سرنوشت ها) فرو فرستاده می شود. پس از درگذشت پیامبر (ص) نیز این شب صاحبانی دارد… (اصول کافی، ک حجت، ح۲)
امام صادق (ع) فرمودند: علی (ع) بسیار می فرمود که هرگاه دو تن از اصحاب نزد پیامبر (ص) بودند، آن حضرت سوره ی (إنا أنزلناه) را با خشوع و گریه تلاوت می فرمود، می گفتند چقدر در برابر این سوره حساسید؟ می فرمود: این حساسیت برای این است که چشمانم دیده است و جانم نوشیده است و پس از من، جان این مرد (علی(ع)) خواهد نوشید. می پرسیدند: تو چه دیده ای و او چه خواهد دید؟
پیامبر در جواب آنها روی خاک می نوشت: ( تنزل الملائکة و الروح … در شب قدر، فرشتگان و روح به اذن خداوند هر امری را فرود می آورند.)
آنگاه می فرمود: پس از اینکه خدای تعالی فرموده است، من کل امر (هرامری)، آیا چیز دیگری باقی خواهد ماند؟ می گفتند: نه… (اصول کافی، ک حجت، ح۵)
صاحب شب قدر
پس از این که طبق شناخت قرآنی به این نتیجه رسیدیم که شب قدر در هر سال هست، باید توجه کرد که پس صاحب شب قدر نیز باید همیشه وجود داشته باشد. و گرنه فرشتگان بر چه کسی فرود می آیند؟ و کتاب تقدیر را نزد چه کسی می گشایند؟ و مجاری امور را به اذن خدا به چه کسی می سپارند؟
پس چنان که شب قدر تا قیام قیامت هست، صاحب شب قدر هم همواره هست و او حجت است. و پس از پیامبر (ص) این مقام، از آن جانشینان پیامبر است. (خورشید مغرب)
در حدیثی از رسول اکرم (ص) آمده: مردمان در شب قدر در حال نمازند و دعا و مسئلت کردن از درگاه خدا و صاحب این امر، سرگرم است به کار فرشتگانی که نزد او فرود می آیند و مقدرات و امور و پرونده حوادث سال را پیش او می آورند… (نورالثقلین ج۵ ص۶۴۱)
پیامبر اکرم (ص) فرمودند: شب قدر را باور دارید! در این شب تقدیر امور سال فرستاده می شود، این شب را پس از من نیز صاحبانی است. صاحبان این شب پس از من علی و یازده فرزند اویند. (الارشاد ص۳۴۸)
امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: مرا در شب قدر، همه ساله، نیرویی افزون رسد و این در فرزندانم که نگهبانان دین اند، چنان آمدن شب و روز تا قیامت باقی است. (بشارة المصطفی لشیعة المرتضی ص۴)
امیرالمؤمنین علی (ع) به فرزندش حسین (ع) فرمودند: چون این سوره فرود آمد، جدّت پیامبر (ص) مرا خواست وقتی نزد او رفتم فرمود: ای برادر و وصی من و ای ولی امّت من پس از من، این سوره بعد از من از آن توست و پس از تو از آن دو فرزند توست. جبرئیل که در میان ملائکه او برادر من است، حوادث یک سال امّت مرا در شب قدر به من خبر می دهد. پس از من این اخبار را به تو خواهد داد. و این سوره در قلب تو و در قلب اوصیای تو همواره نوری تابناک خواهد افشاند تا به هنگام طلوع سپیده دمان ظهور قیام کننده (عج). (البرهان ج۴ص۴۸۷)
امام علی (ع) فرمودند: همانا شب قدر در هر سال وجود دارد که تقدیرات یکسال بر والیان بعد از پیامبر (ص) نازل می شود. گفته شد ولات امر چه کسانی هستند؟ فرمودند: من و یازده تن از نسل من که همگی امام و محدث اند. (اثبات الهداة ج۲ ص۲۹۸)
امام سجاد (ع) فرمودند: همانا سال به سال در شب قدر تفسیر و بیان کارها بر ولی امر (امام زمان) فرود می آید. (منتخب الاثر ف۲ص۱۸۳)
امام باقر (ع) فرمودند: شب قدر بر ما مخفی نمی ماند چرا که در شب قدر فرشتگان بر گرد ما طواف می کنند. (بحارالانوار ج۵۱ ص۷۳)
امام صادق (ع) فرمودند: خداوند فرموده است؛ در این شب هر کاری استوار و با حکمت، معین می شود. و چگونه چیزی استوار و با حکمت تواند بود، مگر آنچه به طور مشخص برنامه ریزی و تعیین شده باشد؟ (تفسیر البرهان ج۴ ص۴۸۷)
بنابراین، جریان یافتن استوار و منظم امور گوناگون در عالم چنین است که نخست در برنامه ای دقیق و تقدیری حکیمانه مقرّر می گردد و سپس در ارتباط با خلیفه خدا در زمین (یعنی مجری و ناظر اجرا)، به مرحله تحقق می رسد و بدین گونه این آیات همه دلالت دارد بر استمرار وجود (حجت خدا) در زمین. اکنون حجت خدا در زمین، واسطه فیض، ولیّ مطلق، به تعبیر شیخ بهاء الدین عاملی: « صاحب اسرار خدایی در این جهان » امام موعود، قطب دوران، روح جهان، حقیقت زمان، حضرت حجة بن الحسن المهدی (عج) است. و او خود صاحب شب قدر است و آستان اعلای او، محل فرود آمدن روح و فرشتگان است در شب قدر.
امام جواد (ع) فرمودند: ای پیروان تشیع! با مخالفان امامت به سوره (إنا أنزلناه) استدلال کنید تا پیروز گردید. (لزوم امام را با این سوره اثبات کنید) به خدا سوگند این سوره پس از درگذشت پیامبر (ص)، حجت خدای متعال است بر خلق (پس از پیامبر (ص) نیز این سوره مصداق داشته و دارد). این سوره نقطه اوج دین شماست. این سوره نشان دهنده ابعاد علم ما (امامان) است… این سوره و این مقام پس از رسول الله، خاص ولی امر (حجت خدا) است در هر عصر… (اصول کافی، ک حجت، ح۶)
امام جواد (ع) فرمودند: همانا سال به سال در شب قدر، تفسیر و بیان کارها بر ولی امر (امام زمان) نازل می شود و در آن شب امام درباره کار خودش چنین و چنان دستور می گیرد و راجع به کار مردم به چنین و چنان مأمور می شود. و نیز برای ولی امر غیر از شب قدر هم در هر روزی که خدای عزوجّل صلاح می داند، مانند آن شب امر مخصوص و پوشیده و شگفت در گنج پدید می آید. (اصول کافی ج۱ ص۳۶۱)
امام جواد (ع) فرمودند: خداوند متعال شب قدر را در ابتدای آفرینش دنیا آفرید. همچنین در آن شب نخستین پیامبر و نخستین وصی را آفرید. در قضای الهی چنان که گذشت که در هر سال شبی باشد، که در آن شب، تفصیل امور و مقدرات یک ساله فرود آید…
بی شک پیامبران با شب قدر در ارتباط بوده اند. پس از پیامبران نیز باید حجت خدا وجود داشته باشد. زیرا زمین از نخستین روز خلقت خود تا آخر فنای دنیا بی حجت نخواهد بود. خداوند در شب قدر مقدرات را به نزد آن کسی که اراده فرموده است (وصی و حجت) فرو می فرستد. به خدا سوگند، روح و ملائکه در شب قدر، بر آدم نازل شدند و مقدرات امور را نزد او آوردند. او در نگذشت مگر اینکه برای خود وصی و جانشینی تعیین کرد. همه پیامبران که پس از آدم آمدند نیز بر هر کدام در شب قدر، امر خداوند نازل می گشت و هر پیامبری، این مرتبت را به وصی خویش می سپرد… (اصول کافی، ک حجت، ح۲)
امام جواد (ع) فرمودند: همانا چون رسول خدا (ص) را به معراج بردند، فرمود: نیامد تا این که خدای جلّ ذکره علم گذشته و آینده را به او آموخت و مقدار زیادی از آن علم مجمل و سربسته بود که تفسیر و توضیحش در شب قدر می آمد، علی (ع) هم مانند پیامبر (ص) بود و علم مجمل می دانست و تفسیرش در شب های قدر می آمد مانند آنچه برای پیامبر (ص) بود. درشب قدر از طرف پیامبر (ص) و اوصیاء نسبت به آن چه می دانند دستور می آید که چنین و چنان کن. و در آن شب دستور می گیرند که نسبت به آن چه می دانند چگونه رفتار کنند. (اصول کافی ح۶۴۴)