-عید فطر باید نشان دهنده وحدت و یک‌پارچگی بین مسلمانان باشد تا به معنای حقیقی عید نامیده شود.
یکی از اعیاد بزرگ جهان اسلام که بی‌شک مورد توجه تمامی مسلمانان می‌باشد عید فطر است، عیدی که بعد از یک ماه بندگی و صیام و روزه‌داری، در شب و روز آن نوید بخشیده شدن به مومنان داده می‌شود و اسباب سرور و شادی را بابت کسب رضایت الهی نوید می‌بخشد؛ چنانکه در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) چنین بیان شده که می‌فرمایند: «فَإِذَا كَانَتْ لَيْلَةُ الْفِطْرِ وَ هِيَ تُسَمَّى لَيْلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَى اللَّهُ تَعَالَى الْعَامِلِينَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ؛ و چون شب عید فطر-كه شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند متعال، پاداش عمل كنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد» [1]
اما نکته‌ای که خوب است به آن توجه شود چرائی این روز به عنوان «عید» است؛ زوایای مختلفی از علت آن در روایات بیان شده است که یکی از این وجوه را حضرت رضا (علیه السلام) بیان می‌فرمایند که حاوی مطالب قابل توجهی است. در این روایت حضرت سبب عید قرار گرفتن این روز را چنین بیان می‌فرمایند: «إنَّما جُعِلَ یَومُ الفِطرِ العِیدَ لِیَكونَ لِلمُسلِمینَ مُجتَمَعاً یَجتَمِعُونَ فیهِ و یَبرُزونَ لِلّهِ فَیُمَجِّدُونَهُ عَلی ما مَنَّ عَلَیهِم؛ روز فطر از این رو عید قرار داده شد تا روز اجتماع مسلمانان باشد؛ و در این روز آنها گرد هم آیند و اجتماع نمایند و خداوند را بر منّتی كه بر آنها نهاده است ستایش كنند.» [2]
یقینا یکی از مجامعی که مومنین در آن جمع خواهند شد و مصداق تحقّق این روایت زیبا است، مکان و زمانی می‌باشد که مومنین در آن برای خواندن نماز عید فطر درکنار هم اجتماع خواهند کرد؛ اما نباید فراموش شود که منحصر کردن این روایت به نماز عید صحیح نیست؛ لذا به صورت مطلق می‌توان گفت عید فطر عیدی است که می‌توان آن را بهانه‌ای قرار داد که در آن مومنین بعد از یک ماه روزه‌داری، فرصتی ناب پیدا کنند تا کنار یکدیگر اجتماع کرده و در آن برای نوبتی دیگر قلوب را به یکدیگر نزدیک کنند و آن را وسیله‌ی دیگری قرار دهند جهت بندگی بیشتر؛ و با این اجتماعات معنوی، فضایی را فراهم آورند تا با آن اسباب نزول برکات بزرگ الهی فراهم آید، آنهم در حالی که بعد از یک ماه بندگی از هرگونه تمایلات نفسانی بیش از پیش پاک می‌باشند.
درواقع از نکات قابل توجهی که در روز عید فطر خوب است به آن توجه داشته باشیم، اجتماع مومنین و اهمیت نزدیک شدن قلوب به یکدیگر است. خواسته یا ناخواسته، زندگی‌های امروزی و عوامل متعددی که در آن وجود دارد شرایطی را فراهم کرده که نزدیک شدن و اجتماع بسیاری از افراد شاید به راحتی ممکن نباشد، نزدیک شدنی که مطلوب خداوند متعال بوده و بسیار به آن سفارش فرموده و برای تحقق آن اجر و ثواب زیادی را قرار داده است، خواه این تاکید و سفارشات در قالب انجام اعمال عبادی دست‌جمعی باشد؛ مانند آنجا که تاکید فرموده نماز جماعت دارای ثوابی به مراتب بیشتر از نماز فرادی است؛ چنانکه در روایتی از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که حضرت فرمودند: «صَلَاةُ الْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلَاةِ الْفَرْدِ بِخَمْسٍ وَ عِشْرِينَ دَرَجَةً؛ فضیلت نماز جماعت بیست و پنج برابر نماز فرادا می باشد» [3] چه در قالب اعمال اجتماعی مانند صله رحم و کنار هم قرار گرفتن اقوام و آشنایان باشد؛ چنانکه در روایتی دیگر از پیامبر خدا نقل شده که حضرت فرمودند: «مَنْ مَشَى إِلَى ذِي قَرَابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِيَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَةِ شَهِيدٍ وَ لَهُ بِكُلِّ خُطْوَةٍ أَرْبَعُونَ أَلْفَ حَسَنَةٍ وَ يُمْحَى عَنْهُ أَرْبَعُونَ أَلْفَ سَيِّئَةٍ وَ يُرْفَعُ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مِثْلُ ذَلِكَ وَ كَأَنَّمَا عَبَدَ اللَّهَ مِائَةَ سَنَةٍ صَابِراً مُحْتَسِباً؛ كسی كه با جان و مالش در پی صله‌رحم بر آید، خداوند متعال اجر صد شهید را به او عطا میكند و به هر گامى چهل هزار حسنه خواهد داشت و چهل هزار گناهش محو می‌شود و چهل هزار درجه از او بالا رود و گويا صد سال خدا را عبادت كرده باشد با صبر و قصد نيك» [4]
البته در این زمان که شاید بعضی محدودیت‌ها برای اجتماعات لازم به نظر برسد، نباید فراموش کرد که آنچه از اجتماع اجسام و به صورت فیزیکی مهمتر است اجتماع قلوب می‌باشد که می‌توان آن را با امکانات و وسایل مختلف موجود و حتی با فرستادن «سلام» فراهم آورد؛ چنانکه در روایتی از امیرالمومنین علی (علیه السلام) نقل شده که حضرت می‌فرمایند: «صِلُوا أَرْحَامَكُمْ وَ لَوْ بِالتَّسْلِيمِ يَقُولُ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسائَلُونَ بِهِ وَ الْأَرْحامَ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً؛ صله رحم كنيد گرچه باسلامى باشد (و سپس حضرت به آیه اول از سوره نساء استناد می‌فرمایند که) خداوند متعال می‌فرماید: و از خدايى بپرهيزيد كه (همگى به عظمت او معترفيد و) هنگامى كه چيزى از يكديگر مىخواهيد، نام او را مىبريد! (و نيز) (از قطع رابطه با) خويشاوندان خود، پرهيز كنيد! زيرا خداوند، مراقب شماست». [5]
پس بیاییم این عید را زمان نزدیک شدن بیشتر قلوب و زمانی برای اجتماع بیشتر دلها و انس بیشتر قرار دهیم.
نویسنده: طاهر قلی‌زاده محمدی
پی‌نوشت:
[1] مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج: 7، ص: 431
[2] من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 522
[3] وسائل الشیعه ج 8 ص 289
[4] وسائل الشیعه، ج 9، ص 412
[5] کافی ج 2 ص 155
در وجه نامگذاری عید فطر، یکی از عواملی که باید مورد توجه قرار بگیرد جنبه اتحاد بین مسلمانان و اجتماع آنان و نزدیک شدن قلوب است.