از بحث هایی که این روزها توی کوچه و بازار و دانشگاه و مجالس و محافل عمومی خیلی بازار داغی دارد ، اینه که طرف میگه من هیچ تکلیفی به روزه گرفتن ندارم اصلا چرا باید روزه بگیرم تو این گرمای بالای 40 درجه؟
در جواب این افراد باید گفت که از جمله استعدادهای انسان استعداد تكليف پذيری است . انسان می تواند در چهار چوب قوانينی كه برايش وضع شده است ، زندگی كند . هر موجود ديگر غير از انسان جز از قوانين
جبری طبيعی از قانون ديگر نمی تواند پيروی كند . مثلا نمی توان برای سنگ ها و چوب ها يا برای درختان و گل ها و يا برای اسب و گاو و گوسفند قانون وضع كرد و به آنها ابلاغ كرد و آنها را مكلف ساخت كه در چار چوب قوانين و مقرراتی كه برای آن ها و به مصلحت آن ها وضع شده است رفتار نمايند . اين موجودات ، فرضا درجهت حفظ و مصلحت آن ها اقدامی بشود ، بايد به صورت اجبار و الزام عمل شود. ولی انسان يگانه موجود ممتازی است كه اين " امكان " و " توانايی " شگفت را دارد كه درچهار چوب يك سلسله قوانين قراردادی رفتار نمايد .
اين قوانين قراردادی از آن نظر كه از طرف يك مقام صلاحيت دار وضع می شود و به انسان تحميل می شود و تحمل قانون از نوعی زحمت و مشقت خالی نيست ، به نام " تكليف " خوانده می شود . مرحوم علامه شهید مطهری ( ره ) در این باره فرموده : قانون گذار برای اين كه انسان را به تكليف خاصی مكلف سازد چند شرط را بايد رعايت كند .
به عبارت ديگر ، انسان با واجد بودن چند شرط می تواند انجام تكاليفی را بر عهده بگيرد.
شرايط تكليف كه در همه تكاليف بايد وجود داشته باشد امور ذيل است :
1. بلوغ،
2. ديگر از شرايط تكليف ، عاقل بودن است ،
3. اطلاع و آگاهی ، بديهی است كه انسان آن گاه قادراست تكليفی را انجام دهد كه از وجود آن تكليف آگاه باشد
4. قدرت و توانايی ، كاری مورد وظيفه و تكليف انسان قرار می گيرد كه انسان توانايی انجام آن را داشته باشد ، اما كاری كه انسان قادر به انجام آن نيست هرگز مورد تعلق تكليف واقع نمی شود . « لا يكلف الله نفساإلا وسعها » (آیه 256 سوره بقره)
5. آزادی و اختيار در کل حرف ما این است که این که ما مکلف به روزه شدیم مثلا ، این خودنشان از کمال و امتیاز ما نسبت به بقیه موجودات است.
برگرفته از کتاب انسان در قرآن علامه شهید مطهری ( ره )