تغییر جامعه در گرو تلاش و اراده مردم است!

شبهه: مذهب را اختراع کرده‌اند تا کارگر به جای اعتراض، دعا کند!

پاسخ:
شبهه‌کننده در این متن کوتاه و به ظاهر زیبا می‌خواهد به مخاطب خود القا کند، دین و مذهب تنها برای خاموش کردن قشر فقیر ایجاد شده است، تا این‌که آنان از وضع موجود خود ناراضی نباشند و هیچ تلاشی برای بهتر شدن وضعیت خود انجام ندهند و هر سختی و هر مشکلی برایشان پیش آمد، تنها دعا کنند که برطرف شود.

این سخن در حالیست که اولا: اصول دین - توحید، نبوت و معاد- کاملا عقلی و بر مبنای براهین منطقی و فلسفی است، لذا هر کسی آزاد است به درستی بیاندیشد و راه درست را برای خود انتخاب کند. انسان موجودی متفکر است و تا پاسخ سوالات خود را به درستی نگیرد به آرامش نخواهد رسید، این‌که از کجا آمده است، آمدنش بهر چه بوده و به کجا می‌رود، چیزی نیست که اختراع مذهب باشد؛ انسان در هر کجای عالم زندگی کند، بدون هیچ علم و سواد مدرسه‌ای هم که باشد، از خود خواهد پرسید آیا جهانی که در آن زندگی می‌کنم، آفریننده‌ای دارد یا خیر؟ اگر خالقی دارد او کجاست؟ زندگی او چگونه است، اوصاف و ویژگی‌های او چگونه است؟ و آیا انسان با مرگ نیست می‌شود یا حیات او ادامه دارد؟ بنابراین این سوالات چیزی نیست که مذهب و دین آن‌ها را اختراع کرده باشد، بلکه انسان چون متفکر است همواره از خود این سوالات را می‌پرسد.

ثانیا: این سخنان بیشتر برای تحریک احساسات مردم و به خصوص قشر فقیر جامعه است که علیه دین و آیین خود برخیزند؛ چرا که همه می‌دانند که اسلام ناب محمدی(صلی‌الله‌علیه‌وآله) این‌چنین نیست و اولین دستور اجتماعی او عدالت و مبارزه با ظلم و تعدی و تجاوز به حقوق دیگران است. قرآن یکی از اهداف انبیای الهی را برپایی قسط و عدل معرفی کرده و می‌فرماید: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ[حدید/25] همانا ما پیامبران خود را با دلایل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و ترازو [ی تشخیص حق از باطل] نازل کردیم تا مردم به عدالت بر خیزند» لذا مبارزه با ظلم و تعدی علیه مردم، به خصوص قشر ضعیف جامعه و حمایت از آنان، همیشه جزء اهداف دین و انبیای الهی، به خصوص اسلام بوده است.

ثالثا: قرآن تاکید می‌کند سنت الهی بر این است که روند جامعه و تغییر و تبدل و هر گونه جابجایی در آن، باید توسط خود مردم انجام گیرد و تا مردم نخواهند خداوند هیچ کاری برای بهبود زندگی آنان انجام نمی‌دهد؛ قرآن در این باره می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ [رعد/11] خدا حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم حالشان را تغییر دهند» این سنت خداست و بهبودی جامعه و تغییر در آن در گرو تلاش مردم است، مردم باید بخواهند و تلاش کنند تا تغییری حاصل شود، یعنی نظر اسلام درست مخالف متن شبهه است؛ کارگر برای بهبودی وضع خود و جامعه باید به پا خیزد و جامعه خود را تغییر دهد، چیزی که در انقلاب اسلامی ایران به خوبی دیده شد و مردم ایران اسلامی به رهبری مردی الهی و آسمانی به پا خواستند و نظامی را ساقط کردند که تمام ابرقدرت‌های دنیا از او حمایت می‌کردند، اما مردم ایران نشان دادند که «خواستن توانستن است» و با هم‌دلی و تلاش و زحمت، نظام 2500 ساله شاهنشانی را نابود کرده و نظامی اسلامی را جایگزین آن کردند.

بر اساس آنچه آمد مشخص می‌شود متن شبهه کاملا اشتباه است زیرا اگر این متن درست بود، باید اسلام تلاش می‌کرد مردم را ساکت کند و بگوید هیچ تلاشی برای تغییر وضع موجود انجام ندهید و همه چیز دست خداست و بنشینید و هیچ حرکتی نکنید و جامعه را تغییر ندهید و شما نباید جنب‌وجوشی داشته باشید، در حالی که پیام قرآن مخالف این سخن است و جامعه را به تلاش و پویایی و کار و زحمت و قیام دعوت می‌کند.

هم‌چنین قرآن در آیه دیگری می‌فرماید: «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ [نجم/39] و این‌که برای انسان بهره‌ای جز سعی و کوشش او نیست» یعنی انسان حاصل زحمت و تلاش خودش را خواهد دید، این آیه هم بعد فردی را در بر می‌گیرد و هم بعد اجتماعی را، این آیه به زیبایی در همه ابعاد، انسان را به تلاش و کوشش دعوت می‌کند و به او گوش‌زد می‌کند که انسان چیزی جز تلاش و زحمت خودش نیست، او باید بخواهد و برای رسیدن به خواسته خود تلاش کند، در غیر این صورت هیچ چیزی عوض نمی‌شود، سعادت انسان در دنیا و آخرت در گرو کار و تلاش خود اوست.

در پایان این نکته هم قابل ذکر است که خداوند متعال هم یاری کننده است، خدا منتظر ماست که ما حرکتی در راستای اصلاح خود و جامعه آغاز کنیم، تا او نیز ما را یاری کند، لذا می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ [محمد/7] ای مؤمنان! اگر خدا را یاری کنید، خدا هم شما را یاری می کند و گام هایتان را محکم و استوار می سازد» این آیه نشان می‌دهد که اسلام بر نقش مردم و ایستادگی آنان و اراده و عزم آنان تاکید دارد و کاملا مخالف متن شبهه است. این مثل نیز در بین مردم مشهور است که می‌گویند: «از تو حرکت و از خدا برکت».

اگر مذهب اختراع مسئولین جامعه و هیئت حاکمه بود، برای استثمار انسان‌ها، باید مردم را به خاموشی و سستی و رخوت دعوت می‌کردند و این‌که همه چیز را به خدا بسپارند و در راه اصلاح خود و جامعه تلاش نکنند و اگر خدا بخواهد، خودش حاکمان را تغییر می‌دهد، و حال آن‌که آیات قرآن برعکس است و در همه جا مردم را به تغییر ساختار جامعه دعوت می‌کند و البته بر نصرت الهی و کمک خداوند متعال نیز تاکید دارد.