-شادی را به دیگران هدیه کنیم تا خداوند در قیامت شادی را به ما هدیه کند.
قرآن کریم روابط عاطفی بین مؤمنین را بسیار نزدیک شمرده و آنان را همانند برادران یکدیگر دانسته و می‌فرماید: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَة؛ [1] در حقيقت مؤمنان با هم برادرند.» جامعه ایمانی در دین اسلام، همانند حلقه‌های زنجیری هستند که هر تکانه‌ای، بر همه آنها تأثیر می‌گذارد و نسبت به هم بی تفاوت نیستند. یکی از مسئولیت‌های مهم مؤمنان، برطرف کردن غم و اندوه و گرفتاری یکدیگر است.
این کار، از پاداش بزرگی برخوردار می‌باشد که در کلام امام رضا علیه السلام بیان شده است. اکنون برخی از روایات امام رضا علیه السلام درباره این تعامل مسئولانه جامعه دینی را بررسی می‌کنیم.
معامله با اندوه روز قیامت
امام رضا علیه السلام در مورد پاداش اخروی گشایش از گرفتاری و غم یک مؤمن می‌فرمایند: «مَنْ فَرَّجَ عَنْ مُؤْمِنٍ فَرَّجَ اللَّهُ عَنْ قَلْبِهِ يَوْمَ الْقِيَامَة؛ [2] هر کس اندوه مؤمنی را بزداید، خداوند در روز قیامت، غم از دلش می زداید.» شاید سنگین‌ترین عذاب در قیامت، اندوه و هول و هراس از مواجهه با نتیجه اعمال است.
یکی از اندوه‌های بزرگ گناهکاران و مجرمان، هنگام مشاهده نامه اعمالشان در قیامت است که قرآن کریم درباره آن می‌فرماید: «وَ وُضِعَ الْكِتابُ فَتَرَى الْمُجْرِمينَ مُشْفِقينَ مِمَّا فيهِ وَ يَقُولُونَ يا وَيْلَتَنا ما لِهذَا الْكِتابِ لا يُغادِرُ صَغيرَةً وَ لا كَبيرَةً إِلاَّ أَحْصاها؛ [3] و كارنامه [عمل شما در ميان] نهاده مىشود، آن گاه بزهكاران را از آنچه در آن است بيمناك مىبينى، و مىگويند: اى واى بر ما، اين چه نامهاى است كه هيچ [كار] كوچك و بزرگى را فرو نگذاشته، جز اينكه همه را به حساب آورده است.»
زدوده شدن غم‌ها و گرفتاری‌های قیامت در قبال زدودن غم و گرفتاری مؤمن در دنیا، نشان دهنده جایگاه ویژه مؤمنان و توجه خاص خداوند متعال نسبت به گرفتاری و دغدغه مؤمنان در دنیاست.
این مطلب، ناشی از ارزش قلب مؤمن در نزد خدای متعال است. چرا که مؤمن، نهال ایمان به خدا را در قلب خویش پرورانده است و به همین واسطه، قلب او احترام ویژه‌ای یافته است.
امام صادق علیه السلام قلب را حرم الهی دانسته و می‌فرمایند: «الْقَلْبُ حَرَمُ اللَّه فَلَا تُسْكِنْ حَرَمَ اللَّهِ غَيْرَ اللَّه؛ [4] قلب، حرم خداست پس در حرم خدا غیر خدا را جای نده.» و مؤمن، همین کار را کرده است.
شادی بدون گناه
ایجاد شادی و نشاط در جامعه دینی نمی‌تواند بهانه‌ای برای استفاده از هر ابزاری چه بسا گناه‌آلود شود. بلکه شادی و نشاطی ارزش و پاداش دارد که به دور از انجام گناه باشد. از امام حسين عليه السّلام روايت شده كه فرمودند: اين سخن از پيامبر خدا نزد من صحيح است كه فرمود: «أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ بَعْدَ الصَّلَاةِ إِدْخَالُ السُّرُورِ فِي قَلْبِ الْمُؤْمِنِ بِمَا لَا إِثْمَ فِيه؛ [5] بعد از نماز بهترين اعمال نزد خدا اين است كه انسان بدون معصيت در قلب مؤمن سرور ایجاد کند.»
بهترین عمل مستحب
امام رضا علیه السلام در روایت دیگری می‌فرمایند: «لَيْسَ شَيْءٌ مِنَ الْأَعْمَالِ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بَعْدَ الْفَرَائِضِ أَفْضَلَ مِنْ إِدْخَالِ السُّرُورِ عَلَى الْمُؤْمِن؛ [6] بعد از انجام واجبات، كارى بهتر از ایجاد خوشحالى براى مؤمن، نزد خداوند بزرگ نیست.» این مسأله، نشان دهنده لطافت فوق العاده دین اسلام در مورد ارتباط مؤمنان با یکدیگر است.
ایجاد شادی با کمترین هزینه
همیشه برای شاد ساختن مؤمنان هزینه زیادی لازم نیست بلکه گاهی با کمترین هزینه می‌توان شادی را به ارمغان آورده و از پاداش فراوان آن بهره برد. حتی گاهی با یک تبسم! همان گونه که امام رضا علیه السلام می‌فرمایند: «مَنْ تَبَسَّمَ فِي وَجْهِ أَخِيهِ الْمُؤْمِنِ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً وَ مَنْ كَتَبَ اللَّهُ لَهُ حَسَنَةً لَمْ يُعَذِّبْه؛ [7] هرکه به روى برادر مؤمن خود لبخند بزند، خداوند برایش ثوابى خواهد نوشت و هر که خداوند برایش ثوابى بنویسد، او را عذاب نخواهد داد.»
تجارت با سود یک میلیون برابری
نکته مهم در پاداش‌های اخروی آن است که، چند صد یا چند هزار برابری پاداش کارهای نیک، نباید برای ما عجیب باشد زیرا مهربانی و فضل خدای متعال بی انتهاست. در جمعی، امام صادق علیه السلام پرسیدند: ثواب كسى كه شادى براى مؤمن آورد چقدر است؟ راوی می‌گوید، من گفتم: ده حسنه. امام صادق علیه السلام فرمودند: «إِي وَ اللَّهِ وَ أَلْفُ أَلْفِ حَسَنَة؛ [8] آرى به خدا و هزار هزار(یک میلیون) حسنه.»
با کمی تأمل متوجه خواهیم شد که چه بسیار فرصت‌های نابی برای به دست آوردن بهشت و پاداش‌های فوق العاده آن در اطراف ما وجود دارد و چه بسا، بسیاری از آنها را از دست داده‌ایم.
آری! می‌توانیم با زدودن غم از دل‌های یکدیگر، هم دنیای یکدیگر را بهشتی و پر از سرور کنیم و هم با یکدیگر قدم در بهشت و رضوان الهی گذاریم. این درسی است که از امام رئوف، ضامن آهو، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام می‌آموزیم.
پی‌نوشت:
[1] سوره حجرات، آیه 10.
[2] محمد بن یعقوب کلینی، الکافي (اسلامیه) (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۳)، ج 2, 200.
[3] سوره کهف، آیه 49.
[4] محمد بن محمد شعیری، جامع الأخبار (المطبعة الحيدرية: نجف اشرف، بی‌تا)، 185.
[5] محمد بن علی ابن‌شهرآشوب، المناقب (ابن شهر آشوب) (علامه: قم، بی‌تا)، ج 4, 45.
[6] امام هشتم علی بن موسی (ع) و امام هشتم علی بن موسی (ع)، الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام و المشتهر بفقه الرضا (موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: قم، ۱۴۰۶)، 339; محمد تقی مصباح یزدی و محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحار الأنوار (دار إحياء التراث العربي: بیروت، ۱۳۶۸)، ج 75, 347.
[7] محمد بن علی ابن‌بابویه، مصادقة الإخوان (مکتبة الإمام صاحب الزمان العامة: کاظمین، ۱۴۰۲)، 52; محمد بن حسن حر عاملی، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة (موسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث: قم، ۱۴۱۶)، ج 12, 120.
[8] کلینی، الکافي (اسلامیه)، ج 2، 192.
شاد کردن دل مؤمن، از چنان ارزشی برخوردار است که در برابر آن می‌توان یک میلیون حسنه دریافت کرد یا اینکه شادی در قیامت را برای خود خرید. البته شاد ساختن دیگران مجوزی برای استفاده از گناه نیست بلکه هنر ارزشمند درپیشگاه خدای متعال آن است که بدون ارتکاب گناه شادی را به دیگران هدیه کنیم.