-صله رحم، محبوبیت، رزق فراوان، طول عمر و بهشتی شدن را به دنبال دارد.
خداوند متعال، آخرین پیامبر خود را به عنوان گل سر سبد خلقت، رحمتی برای همه مخلوقات قرار داد و فرمود: «وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمين؛ [1] و تو را جز رحمتى براى جهانيان نفرستاديم.» همه وجود رسول خدا رحمت است و سخن او وحی از سوی پروردگار؛ چنان که قرآن کریم در توصیف ایشان می‌فرماید: «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْىٌ يُوحَى؛ [2] و از سر هوس سخن نمىگويد. اين سخن به جز وحيى كه وحى مىشود نيست.»
ضامنان آهو، شفیعان قیامت
گر چه امام رضا(علیه السلام) با لقب ضامن آهو شهرت یافته است اما این قضیه در مورد رسول خدا(صلّی الله علیه و آله)، امام سجاد و نیز امام صادق(علیهما السلام) نیز نقل شده است.
روزى در مسیر رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) آهویی که در دام افتاده بود به ایشان گفت: يا رسول اللَّه من كودكى دارم كه احتياج به شير دارد، من اكنون در اين دام گرفتارم و كودكم گرسنه مانده است، مرا از اين دام رها کن تا كودك خود را شير دهم. حضرت فرمود: من چگونه شما را آزاد كنم در حالی که صاحب دام اكنون در اينجا نيست، آهو گفت: شما مرا رها كنيد من پس از اينكه كودكم را شير دادم بازمی‌گردم. پيغمبر(صلى اللَّه عليه و آله) او را از دام رها کرد و منتظر ماند تا آهو بازگشت و صاحب دام نيز از راه رسيد، حضرت از آهو شفاعت نمود، صياد نيز او را رها كرد، پس از اين مردم، آنجا را به مسجد تبدیل کردند. [3]
شبیه به این داستان در مورد امام سجاد علیه السلام نیز نقل شده است. [4] همچنین در مورد امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده است. [5]
تمامی اهل بیت علیهم السلام شفیع و ضمانت کننده کسانی هستند که به آنها توسل کنند. البته شفاعت اصلی ایشان در قیامت که اتفاقاً بیش از هر زمان دیگری به ضمانت این بزرگواران نیازمند هستیم انجام می‌شود. ایشان آبرودار درگاه الهی هستند همانطور که در دعای توسل می‌خوانیم: «يَا وَجِيهاً عِنْدَ اللَّهِ اشْفَعْ لَنَا عِنْدَ اللَّه؛ [6] ای آبرومند در نزد خدا! براى ما نزد خدا شفاعت کن.» و نیز در زیارت جامعه کبیره، اهل بیت علیهم السلام را به عنوان شفیعان در قیامت خطاب کرده و می‌گوییم: «أَنْتُمُ الصِّراطُ الْأَقْوَمُ ، وَشُهَداءُ دارِ الْفَناءِ، وَشُفَعاءُ دارِ الْبَقاءِ؛ [7] شمایید راه راست‌تر و گواهان خانه فنا و شفیعان خانه بقا.»
ضمانت پیامبر مهربانی‌ها
در روایتی امام رضا(علیه السلام) از اجداد طاهرینشان نقل می‌کنند که رسول خدا فرمودند: «مَنْ ضَمِنَ لِي وَاحِدَةً ضَمِنْتُ لَهُ أَرْبَعَةً ـ يَصِلُ رَحِمَهُ فَيُحِبُّهُ أَهْلُهُ وَ يُوَسَّعُ عَلَيْهِ فِي رِزْقِهِ ـ وَ يُزَادُ فِي أَجَلِهِ وَ يُدْخِلُهُ اللَّهُ فِي الْجَنَّةِ الَّتِي وَعَدَه؛ [8] كسى كه یک چیز را برای من ضمانت کند من برای او چهار چیز را ضمانت می‌کنم. [اگر] صله رحم كند خانواده‌اش او را دوست خواهد داشت، و در رزق او وسعت داده می‌شود، و عمر او را زياد می‌شود و خداوند او را در بهشتی که به او وعده داده وارد می‌کند.»
نخستین نکته‌ای که از این روایت فهمیده می‌شود این است که ضمانت معصومین(علیهم السلام) همواره در چهارچوب و قواعد دین اسلام صورت می‌گیرد.
دیگر این که، هیچ چیزی نمی‌تواند جای ایمان به خدا را پر کند و ضمانت مزبور تنها در مورد مسلمانان است. مگر این که در شرایطی، صله رحم، موجب جدایی انسان از وادی کفر و پیوستن به جرگه مؤمنان شود چرا که دین مبین اسلام تأکید ویژه‌ای نسبت به صله ارحام و خویشاوندان دارد و چه بسا صله رحم، شرایط گرویدن قلبی و عملی به دین اسلام را مهیا کند.
برکات دنیوی صله رحم: محبوبیت، رزق و روزی، طول عمر
طبیعی است کسی که نسبت به اقوام و خویشان خود احساس مسئولیت کند، محبت به او در دل‌های آنان ریشه دوانده و افزوده می‌شود. امام رضا(علیه السلام) در میان بستگان خویش از محبوبیت فراوانی برخوردار بود چنان که وقتی قصد سفر به مرو را داشتند آنها را جمع کردند و همگی در فراغ امام رضا(علیه السلام) گریه کردند. یکی دیگر از نمودهای این محبوبیت، سفر خاندان ایشان از جمله خواهر گرامی‌شان حضرت معصومه سلام الله علیها به سوی مرو به قصد زیارت ایشان است.
گر چه اصل رزق و روزی همه بندگان از طرف خدای متعال ضمانت شده است اما اختلاف در کمیت و کیفیت رزق انسان‌ها همیشه وجود داشته است و صله رحم می‌تواند روزی انسان را از هر جهت توسعه دهد.
بر کسی پوشیده نیست که امام رضا(علیه السلام) از تمکن مالی خوبی برخوردار بودند ولی این وسعت مالی خود را در جهت درست به کار می‌بستند چنان که می‌فرمایند: «لاتَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ الرِّزْقِ فَتُحْرَمُوا کَثِیرَهُ؛ [9] روزی کم را اندک نشمارید که از روزی فراوان محروم می شوید.»
آرامشی که در پی ارتباط صمیمی و مداوم با خویشان نزدیک به انسان دست می‌دهد تأثیر ویژه‌ای بر میزان بقاء سلامتی جسم و روح انسان دارد اما این، همه دلیل طولانی شدن عمر نیست بلکه غیر از صله رحم کارهای دیگری نیز عمر انسان را افزایش می‌دهند.
مثلاً امام رضا(علیه السلام) نقل می‌کنند که امام صادق(علیه السلام) در مورد کناره‌گیری از فتنه و شر فرمودند: «تَجَنَّبُوا الْبَوَائِقَ يُمَدَّ لَكُمْ فِي الْأَعْمَار؛ [10] از فتنه ها و شرور كناره بگيريد، تا عمرتان طولانى شود.»
ورود در بهشت موعود
ضمانت آخر و چهارمین ضمانت رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) تکمیل کننده برکات صله رحم است زیرا پای برکات صله رحم را به آخرت نیز باز می‌کند و موجب ورود شخص به بهشت موعود الهی می‌شود. امام صادق(علیه السلام) در مورد تأثیر صله رحم در حساب قیامت می‌فرمایند: «صِلَةُ الرَّحِمِ تُهَوِّنُ الْحِسَابَ يَوْمَ الْقِيَامَة؛ [11] صله رحم، حساب در روز قيامت را آسان می‌كند.»خلاصه اینکه، صله رحم کننده، هم دنیای خوش و آبادی دارد و هم در آخرت سعادتمند خواهد بود و این، بهترین نتیجه قابل تصور برای آن است.
پی‌نوشت
[1] سوره انبیاء، آیه 107.
[2] سوره نجم، آیات 3 و 4.
[3] فضل بن حسن طبرسی، إعلام الورى بأعلام الهدى (دار الکتب الإسلامیة: تهران، بی‌تا)، ج 1, 81; فضل بن حسن طبرسی، زندگانى چهارده معصوم عليهم السلام (کتابفروشی اسلام: تهران، ۱۳۹۰)، 36.
[4] علی بن حسین مسعودی، إثبات الوصیة للإمام عليّ بن أبی طالب (انصاريان: قم، ۱۴۱۷)، 173; علی بن حسین مسعودی و علی بن حسین مسعودی، ترجمه إثبات الوصیة لعلي بن أبیطالب (کتابفروشی اسلاميه: تهران، ۱۳۶۲)، 323.
[5] سعید بن هبه‌الله قطب راوندی، الخرائج و الجرائح (مؤسسة الإمام المهدي (علیه السلام): قم، ۱۴۰۹)، ج 1, 299; محمدباقر بن محمدتقی مجلسی، بحار الأنوار (دار إحياء التراث العربي: بیروت، ۱۳۶۸)، ج 47, 112.
[6] ابراهیم بن علی کفعمی، البلد الأمین ([بی نا]: بی جا، بی‌تا)، 325؛ مفایتح الجنان، دعای توسل.
[7] محمد بن علی ابن‌بابویه، من لا يحضره الفقيه (جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي: قم، ۱۳۶۳)، ج 2, 613؛ مفایتح الجنان، زیارت جامعه کبیره.
[8] امام هشتم علی بن موسی (ع)، صحيفة الإمام الرضا عليه السلام (كنگره جهانی حضرت رضا (علیه السلام): مشهد مقدس، ۱۴۰۶)، 56.
[9] منسوب به على بن موسى، امام هشتم عليه السلام، الفقه المنسوب إلى الإمام الرضا عليه السلام - مشهد، چاپ: اول، 1406 ق، 338.
[10] ابن بابويه، محمد بن على، عيون أخبار الرضا عليه السلام - تهران، چاپ: اول، 1378ق، ج2، 36.
[11] محمد بن یعقوب کلینی، الکافي (اسلامیه) (دار الکتب الإسلامیة: تهران، ۱۳۶۳)، ج 2, 157, حدیث 32.
نه تنها امام رضا(علیه السلام) بلکه همه اهل بیت(علیهم السلام) ضامن و شفیع کسانی هستند که به ایشان توسل کنند. صله رحم، یکی از ضمانت هاست که موجب سعادت در دنیا و آخرت می شود. محبوبیت، افزایش رزق و طول عمر، مواهب دنیایی و ورود در بهشت، از جمله مواهب آخرتی صله رحم هستند.