بزرگترین درس مباهله پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله، اعتماد بر حقانیت راه اسلام ناب است.
معنا و روح مباهله
مباهله در لغت به معنای لعن متقابل و طرفینی است. [1] این کار، زمانی انجام می شود که گفت و گوی بین دو طرف، موجب روشن شدن حق و قبول آن از سوی طرف مقابل نشده وهر دو طرف قبول می کنند که یکدیگر را لعن و نفرین کنند(یعنی دعای بد برای یکدیگر کنند) تا باطل از سوی خدا رسوا و عذاب شده و حق روشن شود.
با این بیان روشن می شود که روح مباهله، اعتقاد به حقانیت است. کسی که به حقانیت خود ایمان دارد به راحتی و با اطمینان از پشتیبانی خدای متعال، به حق و خدا تکیه کرده و از مباهله ابایی ندارد. این، همان قدرت جادویی ایمان به خداست که موجب پیروزی حق مداران در جبهه های گوناگون و نیز باعث رعب و وحشت اهل باطل شده است.
نتیجه قطعی مباهله
رسول خدا صلّی الله علیه و آله هنگام مباهله با مسیحیان نجران با تأکید برپشتیبانی خدای متعال از جبهه اسلام، خطاب به آنان فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ اسْمُهُ أَخْبَرَنِي أَنَّ الْعَذَابَ يَنْزِلُ عَلَى الْمُبْطِلِ عَقِيبَ الْمُبَاهَلَةِ وَ يُبَيِّنُ الْحَقَّ مِنَ الْبَاطِلِ بِذَلِكَ[2] خداوند عزوجل به من خبر داده که پس از مباهله عذاب بر گروه باطل نازل می‌شود و به این وسیله، حق را از باطل مشخص می‌سازد.»
همین سخنان رسول خدا صلّی الله علیه و آله مسیحیان را به تردید انداخت و یک روز فرصت طلبیدند تا مشورت کنند و بالأخره تصمیمشان بر این شد که اگر فردا حضرت محمّد صلّی الله علیه و آله به همراه خانواده و فرزندانش برای مباهله حضور یافت از مباهله با او خودداری کنند. اتفاقاً همین طور هم شد و آن ها نیز از مباهله خودداری کرده و به پرداخت جزیه، راضی شدند.
وحشت مسیحیان نجران از اطمینان اهل بیت علیهم السلام
نکته مهم، تکیه حقیقی رسول خدا صلّی الله علیه و آله به خدای متعال است و حضرت، چون ذره ای به راه و اعتقاد خود شک نداشتند عزیزترین افراد خویش را به دست خدا سپرده و در میدان مباهله حاضر کردند. همچنان که قرآن کریم می فرماید: «فَسَتَذْكُرُونَ ما أَقُولُ لَكُمْ وَ أُفَوِّضُ أَمْري إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصيرٌ بِالْعِباد؛ [3] پس به زودى آنچه را به شما مىگويم به ياد خواهيد آورد. و كارم را به خدا مىسپارم؛ خداست كه به [حال] بندگان [خود] بيناست.»
اطمینان و تکیه جبهه حق به حقانیت خویش، به همان اندازه که برای آنان آرامش بخش است، موجب رعب و وحشت جبهه مقابل می شود و نوعی از بازدارندگی به شکل بسیار قوی را رقم می زند، چنان که مسیحیان نجران را نیز مجبور به عقب نشینی از موضع خود کرد.
الزامات تکیه بر حقانیت
فرد، گروه، جامعه و یا امتی که به حقانیت خود و به دنبال آن، به پشتیبانی خدای متعال از راهی که در پیش گرفته اند ایمان و اعتقاد راسخ دارد هرگز غم و یا ترسی در دل نخواهد داشت. این، نتیجه دوستی و قرابت روحی با حق و ارتباط صحیح با خداست؛ چنان که قرآن کریم درباره دوستان و اولیای الهی می فرماید: «أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لَا هُمْ يحَْزَنُون؛ [4] آگاه باشيد، كه بر دوستان خدا نه بيمى است و نه آنان اندوهگين مىشوند.»
اما برای برخورداری از پشتیبانی خدا، رعایت چند نکته اساسی ضروری است.
ایمان حقیقی، نه منافقانه
ایمان، باید در دل انسان رسوخ پیدا کرده باشد و از سر منفعت طلبی و دنیاخواهی نباشد چرا که در غیر این صورت به معنای نفاق بوده و عین باطل است و نمی تواند مؤید راه انسان باشد و به هیچ وجه، تضمین کننده حمایت خدای متعال نخواهد بود. هم چنان که قرآن کریم نه تنها منافقان را تأیید نمی کند بلکه آن ها را دروغ گو خطاب کرده و می فرماید: «إِذا جاءَكَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَ اللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقينَ لَكاذِبُون؛ [5] چون منافقان نزد تو آيند گويند گواهى مى دهيم كه تو واقعا پيامبر خدايى و خدا [هم] مى داند كه تو واقعا پيامبر او هستى و خدا گواهى مى دهد كه منافقان سخت دروغگويند.»
استقامت در دراه حق
نکته دیگر این که، هر گاه مؤمنان از راه و اعتقاد مؤمنانه خود دست برداشته یا منحرف شوند به همان نسبت از تأییدات الهی دور خواهند شد چنان که خدای متعال در آیه بعدی ویژگی اولیای الهی را تقوای مداوم و مستمر دانسته و می فرماید: «الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ كَانُواْ يَتَّقُون؛ [6] همان ها كه ايمان آوردند، و (از مخالفت فرمان خدا) پرهيز مىكردند.»
تلاش مؤمنانه
سنت الهی در همه موارد بر این است که قبل از بهره بردن از امداد الهی باید در حد توان تلاش و کوشش مورد نظر انجام شود همان گونه که قرآن کریم، نزول نصرت الهی را مشروط به یاری(دین) خدا شمرده و می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللَّهَ يَنْصُرْكُمْ وَ يُثَبِّتْ أَقْدامَكُمْ؛ [7] اى كسانى كه ايمان آورده ايد اگر خدا را يارى كنيد ياريتان مى كند و گام هايتان را استوار مى دارد.»
منظور از" نصرت دادن به خدا" جهاد در راه خدا و تنها به منظور تاييد دين او و اعلاى كلمه حق است، نه اين كه جهاد كنند تا در زمين سرورى نمايند، و يا غنيمت به چنگ آرند، و يا شجاعت و هنر خود را نشان دهند؛ و مراد از اينكه فرمود:" خدا هم شما را يارى مىكند" اين است كه اسباب غلبه بر دشمن را برايتان فراهم مىسازد، مثلا ترسى از شما در دل كفار مىاندازد، و امور را عليه كفار و به نفع شما جارى مىكند و دل هاى شما را محكم و شجاع مىسازد. [8]
حقانیت انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی ایران از ابتدا با تکیه بر نیروی الهی و حقانیت دین اسلام بنیاد نهاده شد و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران هر لحظه، از قدرت الهی مدد می جست و همه توفیقات را از آن خدا می دانست. ایمان حقیقی مردم، استقامت بی نظیر آن ها در راه اسلام و جهاد فوق العاده ملت ایران، همواره زمینه تکیه بر قدرت لایزال الهی را به همراه داشته و از این رو، خداوند متعال نیز در برهه های مختلف تکیه این ملت مؤمن انقلابی بر حقانیت راه اسلام را با امدادهای الهی پاسخ گفته است.
همان طور که گفته شد یکی از انواع امدادهای الهی، افکندن رعب و وحشت در دل اهل باطل است؛ چنان که رهبر کبیر انقلاب اسلامی در مورد فتح و آزادی خرمشهر فرمودند: «ما نبايد فتح هاى بزرگ مثل خرمشهر را از ياد ببريم كه دشمن با همه تجهيزات در سنگرهاى بسيار محكم با عِده و عُدد بسيار كمين كرده بود، و در مقابل عده اى از سلحشوران متعهد اسلام از بيابان باز به آنان تاخته، و خداوند آن چنان رعب و وحشت را بر دشمنان ما غلبه داد كه با اسارت هزاران نظامى و غنيمت هاى بسيار، باقيمانده اشرار با فضاحت تمام رو به فرار گذاشته و شهرها را رها كردند. رزمندگان عزيز ما نبايد اين پيروزى معجزه آسا را جز با مددهاى الهى ببينند و اگر چنين شد، غرور آن ها خلاصه مىشود در اين كه ما مورد عنايت قادر متعال هستيم و از خود چيزى نداريم.[9]
روح مباهله هنوز جریان دارد
جرأت و جسارت مؤمنانه، در همیشه تاریخ در بین بندگان مؤمن خدا جریان داشته است و امروز نیز همان تکیه جسورانه بر حقانیت راه روشن اسلام انقلابی، در جامعه اسلامی ایران در جبهه های متفاوت اقتصادی، سیاسی، نظامی و... در حال ظهور و بروز است. بارها دشمنان در پی آزمایش جرأت و جسارت انقلابی مردم ایران اسلامی برآمده اند و هر بار، وحشت و اضطراب آنان از اقدام متقابل مسلمین نمایان شده است زیرا مهم ترین نقطه ضعف دشمنان اسلام، نداشتن تکیه گاه الهی است؛ چنان که قرآن کریم در مورد ظالمان می فرماید: «وَ ما لِلظَّالِمينَ مِنْ نَصيرٍ؛ [10] و براى ستمكاران ياورى نخواهد بود.»
بر همین اساس است که با همه دشمنان عنود و متعدد ایران اسلامی، این انقلاب هر روز در راه پرافتخار و پیروزمندانه خود به پیش می رود.
وحشت دشمن از نتیجه تحریم
در جدیدترین نقطه کانونی تقابل جبهه انقلاب اسلامی و جبهه کفر و استکبار، یعنی جنگ تمام عیار اقتصادی و تحریم های بی سابقه و گسترده تمام مردم دنیا با روحیه مقتدرانه برآمده از تکیه بر حقانیت ملت قهرمان ایران اسلامی آشنا شدند و همه دشمنان بیرونی و درونی از این همه استقامت و امید مردم انقلابی این سرزمین انگشت به دهان مانده اند.
شگفتانه تر این که، در چنین شرایطی که همه دشمنان انتظار سرنگونی نظام اسلامی را در سر داشتند پیروزی های فوق العاده بزرگی نصیب جبهه اسلام شده است که بر تعجب و دهشت دشمنان افزوده است. همه این ها، تجلی بارز وجود روحیه تکیه بر حقانیت، از جنس مباهله رسول خدا صلّی الله علیه و آله با مسیحیان نجران است که موجب پیروزی جبهه حق در جنگ نامتقارن عصر حاضر شده است.
اکنون، سلاح تحریم، کُند و کُندتر شده و شمارش معکوس برای جشن پیروزی بر آمریکای جنایتکار آغاز شده است. از همین الآن به خوبی می توان رعب و وحشت دشمنان انقلاب اسلامی را از شکست بزرگ اقتصادی آنان در مقابل مردم شریف ایران زمین حس کرد.
روحیه تکیه و توکل بر حقانیت، مرواریدی معجزه گر است که موجب ایجاد بازدارندگی در مقابل هر گونه طمع دشمنان نسبت به ملت ایران اسلامی شده است و البته این راه همچنان ادامه خواهد داشت همان طور که رهبر معظم انقلاب می فرمایند: «از این جهت، ملّت ایران، افکار عمومی، سرجمع گرایش های مردمی کشور ما همین است که چون حقند، چون در راه درست دارند حرکت می کنند، یک اطمینان عمومی‌ای بحمدالله وجود دارد.» [11]
پی نوشت
[1]ابن منظور، محمد بن مکر، لسان العرب، ج۱۱، ص۷۲.
[2] مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد - قم، چاپ: اول، 1413 ق.
[3]سوره غافر، آیه 44.
[4]سوره یونس، آیه 62.
[5] سوره منافقون، آیه 1.
[6] سوره یونس، آیه 63.
[7] سوره محمد صلّی الله علیه و آله، آیه 7.
[8] طباطبايى، محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، 20جلد، جامعه مدرسين حوزه علميه قم، دفتر انتشارات اسلامى - ايران - قم، چاپ: 5، 1374 ه.ش، ج18، ص 346.
[9] خمينى، روحالله، رهبر انقلاب و بنيانگذار جمهورى اسلامى ايران، صحيفه امام، 22جلد، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى (س) - ايران - تهران، چاپ: 5، 1389 ه.ش، صحيفه امام ؛ ج17 ؛ ص318.
[10] سوره حج، آیه 71.
[11] بیانات امام خامنه‌ای در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری؛ ۱۳۹۷/۰۶/۱۵.
درس بزرگ مباهله رسول خدا صلّی الله علیه و آله با مسیحیان نجران، قدردانی از عنصر بازدارنده ارزشمندی به نام «تکیه به حقانیت» است که موجب شد مسیحیان نجران از وارد شدن در مباهله با آن حضرت خودداری کنند. امروز نیز، روح مباهله و تکیه بر حقانیت راه اسلام انقلابی، بارها مهمترین عنصر بازدارنده دشمن از هر گونه اقدام علیه ملت و نظام انقلاب اسلامی بوده است.