-برای کاهش عوارض و تبعات ناشی از کرونا ویروس نباید تنها به امور مادی و طب نوین تکیه کرد.
در روزها وماههای اخیر که بسیاری از جوامع و کشورها با ویروس منحوس و ناخوانده کووید 19 مواجه و دست به گریبان شده اند هر صنف و گروهی به نوعی با تلاش خود سعی دارد راهکار و شاه کلیدی برای غلبه و پیروزی بر کرونا ویروس به آحاد مردم پیشنهاد دهد، گروهی با ارائه راهکارهای طب سنتی، گروهی با تلاشهای بالینی و روانشناسی، و بسیاری هم از طریق راهکارهای طب نوین تلاش میکنند به نوعی گامی در مسیر کاهش آلام و درد و رنجهای جامعه انسانی بردارند، اما در این بین مسئلهای که کمتر مورد توجه قرار گرفته و به خوبی به آن پرداخته نشده، اصول و راهکارهای اخلاقی است که تأثیر مستقیمی در روند بهبود عوارض و تبعات ناشی از اینگونه بیمارهای خطرناک و صعب العلاج دارد، در این نوشتار سعی داریم به برخی از اصول اخلاقی در چگونگی مواجه با این بیماریها اشاره داشته باشیم.
اصول اخلاقی تأثیر گذار بر عوارض کرونا ویروس
قبل از بیان هر نکتهای در خصوص عوامل تأثیر گذار بر بهبود عوارض و تبعات کرونا ویروس، باید به این مطلب توجه داشته باشیم که انسان موجودی متشکل ازجسم و روح است، ولی با این وجود در زمان شیوع بیماریهایی همچون کووید 19 نوعاً متخصصان به دنبال راهکارهای درمانی برای نجات جسم انسان هستند، چه بسا برخی به اهمیت نیازهای روحی، معنوی و اخلاقی و روانشناسی کمتر توجه داشته باشند، خلأ این مطلب تلاش متخصصان و کارشناسانی را میطلبد که توانایی و تبحر لازم در توجه به نیازهای روحی و روانی بیماران را داشته باشند تا با ارائه راهکارهای متقن هم در پیشگیری و هم در روند بهبودی بیماران تأثیر مستقیم و مفیدی داشته باشند.
1-اصل اخلاقی تقویت امید و باور به امدادهای غیبی
به طور قطع و یقین در فضای نگران کنندهای که سازمانهای بهداشتی جهان دائماً سخن از عدم وجود دارو برای درمان قطعی کووید 19 میزنند و آن را به جهان مخابره می کنند، امید و یقین به درمانهای فرا زمینی و فرا مادی میتواند سرزمین وجودی انسان را از تاریکی یأس، و تبعات شوم آن باز داشته و بارقه امید و طراوت را به زندگی انسانی بازگرداند. بدون شک ناامیدی میتواند همچون زهری مهلک آثار نگران کننده بیماری کرونا ویروس را تشدید نماید و سیستم ایمنی و دفاعی بدن را در مقابله با این ویروس میکروسکوپی ناتوانتر سازد. به بیان دیگر شاید به جرأت بتوان ادعا کرد کشندهتر از بیماریهای تنفسی همچون کووید 19 ناامیدی است که تلاش برای بقا را در انسان سرکوب مینماید: «أَعظَمُ البَلاءِ اِنقِطَاعُ الرَّجَاءِ؛[1] امام علی (علیه السلام) میفرمایند: «بزرگترین بلا, ناامیدی است» در اهمیت و باور به امدادهای الهی در منابع اسلامی این چنین می آموزیم: «قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلى أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّه؛[2] بگو: اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كردهايد! از رحمت خداوند نوميد نشويد».
2-اصل اخلاقی صبر و بردباری
هیچ پیروزی و فائق آمدن بر مشکلات و گرفتاریها بدون بهره مندی از نیرو و توان روحی و اخلاقی صبر و بردباری به خوبی میسر نمیشود، صبر در فرهنگ و اندیشه اسلامی به منزله سر نسبت به سایر اعضاء بدن است به طوری که اگر سر در تن انسان وجود نداشته باشد حیات ایمانی و معنوی برای او معنا نداشته و سایر اعضا و جوارح انسانی نیز فاقد کارایی میشود؛ کما اینکه در منابع روایی از امام صادق(عليه السلام) اینچنین نقل شده است : «الصَّبرُ مِن الإيمانِ بمَنزِلَةِ الرَّأسِ مِنَ الجَسَدِ ، فإذا ذَهَـبَ الـرَّأسُ ذَهَبَ الجَسَدُ ، كذلكَ إذا ذَهَبَ الصَّبرُ ذَهَبَ الإيمانُ؛[3] صبر براى ايمان ، به منزله سر است براى بدن . همچنان كه اگر سر برود ، بدن هم از بين مى رود ، اگر صبر از كف رفت ، ايمان نيز از كف مى رود». در اهمیت و ارزش صبوری در بلایا و مشکلات مادی نکات تربیتی و آموزشی فراوانی در منابع روایی نقل شده است، نکات بسیار ارزندهای که امید برای زنده ماندن و تلاش کردن را در زندگی انسان تقویت مینماید و مانع نفوذ مشکلات در زندگی میشود. امام على (عليه السلام) میفرماید: «الْحِلْمُ حِجَابٌ مِنَ الْآفَاتِ؛[4]بردبارى، مانعى در برابر آفت هاست».
3-اصل مواسات و امداد رسانی
یکی دیگر از اصول مهم اخلاقی و دینی که میتواند تأثیر مستقیمی در روند بهبود عوارض و تبعات ناشی از بیماریها و همچنین رفع بلایای ارضی و سماوی داشته باشد، دستگیری از همنوعان، انسان دوستی و گشاده دستی است، به طور قطع کسانی که فکر و ذهن آنها در فلسفه و جهان بینی تجربی و مادی گرفتار شده درک درست و کاملی از اثر بخشی این اصل مهم اخلاقی و دینی ندارند؛ چرا که آنها ماهیت و ارزش امور معنوی و فرامادی را به درستی نشناخته اند، و همه چیز را با مقیاس های مادی مورد سنجش قرار می دهند؛ ولی این موضوع هم با تجربه و هم با ایمان به منابع دینی و اسلامی برای مؤمنین و باورمندان به آیین مقدس اسلامی روشن است که دستگیری از هم نوعان چه آثار اعجاب آمیز و شگفت انگیزی بر روند بهبود آلام در زندگی و گسترش آرامش در حیات دنیوی دارد؛ چنانکه درمنابع روایی از پيامبر خدا(صلى الله عليه و آله) نقل شده است: «الصَّدَقةُ تَدفَعُ البَلاءَ، و هِي أنجَحُ دَواءٍ، و تَدفَعُ القَضاءَ و قد اُبرِمَ إبراما...؛[5] صدقه ، بلا را دفع مى كند و مؤثرترين داروست ؛ صدقه ، قضاى حتمى را دفع مى كند ...»
پی نوشت ها:
[1]. تصنيف غرر الحكم و درر الكلم ؛ ص83، ح1323.
[2]. سوره مبارکه زمر، آیه53.
[3]. الكافي : ج2،ص87، ح2.
[4].عیون الحکم و المواعظ(لیثی) ص 24 ، ح 228.
[5]. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج93، ص137، ح5.
از جمله عوامل تأثیر گذار بر عوارض و تبعات خطرناک کرونا ویروس پایبندی به اصول مهم اخلاقی همچون مواسات و نوع دوستی است.