-جان و دارایی خود را به بهایی جز بهایی که سید الشهداء علیه السلام معاوضه کرد نفروشیم.
شخصیت ممتاز امام حسین علیه السلام
خدای متعال با تأکید بر بزرگداشت مقام انسان، آدمیان را نسبت به جایگاه رفیعی که برای نیل به آن آفریده شده اند متوجه کرده و می فرماید: «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَني آدَم؛ [1] و به راستى ما فرزندان آدم را گرامى داشتيم.»
حال که خدای متعال شخصیت ارزشمندی برای انسان قرار داده است او نیز باید ارزش مروارید شخصیتش را دریافته و آن را پاس بدارد. گرامیداشت هویت و شخصیت خود، اولین و مهمترین پله صعود به سوی اوج خوشبختی است.
هر چه انسان قدر و قیمت بالاتری برای خود قائل باشد از اهداف پست دست برداشته و برای اهدافی والاتر تلاش می کند. چنان که امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند: «مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَيْهِ شَهْوَتُهُ إِنَّهُ لَيْسَ لِأَنْفُسِكُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّةُ فَلَا تَبِيعُوهَا إِلَّا بِهَا؛ [2] هر که به خود علاقه داشته باشد شهوترانی در نظرش پست می شود. بهای شما جز بهشت نیست به چیز دیگری نفروشید.»
آن چه امام حسین علیه السلام را به درجه ای خاص از اوج تقرب الهی رساند، همت آن حضرت برای گرامی داشتن خود است؛ تا جایی که ارزش شخصیت خود را آن چنان بالا می برد که برای آن، بهایی جز فدا کردن خود و همه دارایی هایش در راه رضای خالق و صاحبش نمی‌بیند.
ایشان خطاب به ام سلمه می فرمایند: «يَا أُمَّاهْ قَدْ شَاءَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ يَرَانِي مَقْتُولًا مَذْبُوحاً ظُلْماً وَ عُدْوَاناً وَ قَدْ شَاءَ أَنْ يَرَى حَرَمِي وَ رَهْطِي وَ نِسَائِي مُشَرَّدِينَ وَ أَطْفَالِي مَذْبُوحِينَ مَظْلُومِينَ مَأْسُورِينَ مُقَيَّدِينَ وَ هُمْ يَسْتَغِيثُونَ فَلَا يَجِدُونَ نَاصِراً وَ لَا مُعِينا؛ [3] اى مادر! خداوند چنین خواست که مرا در راه (مبارزه با) ظلم و عداوت ستمگران کشته ببیند و نیز خواست که خاندان و خویشان و زنان مرا پراکنده و رانده از دیار خویش و کودکانم را مذبوح، ستمدیده و گرفتار زنجیر اسارت، ببیند در حالى که آنان فریادرسى را مى طلبند، ولى یار و یاورى نمى یابند.»
به همین خاطر است که خدای متعال نیز آن حضرت را به شکل ویژه ای گرامی داشته است چنان که در زیارتنامه امام حسین علیه السلام در روز اربعین می خوانیم: «الْفاَّئِزُ بِکَرامَتِکَ؛ [4] با گرامیداشتی که در حق حسین علیه السلام نمودی او را رستگار کردی.»
اوج شهادت؛ اوج گرامیداشت
بزرگداشت ویژه ای که از سوی خدای متعال نصیب شهید می شود، با نگاه مادی قابل درک نیست و درک شهید از عظمت اکرام الهی به اندازه ای است که دوست دارد برای چشیدن آن لطف خاص خدای متعال، به دنیا بازگردد و ده بار دیگر در راه خدا کشته شود؛ چنان که رسول خدا صلّی الله علیه و آله می فرمایند: «ما مِن أحَدٍ يَدخُلُ الجَنَّةَ يُحِبُّ أن يَرجِعَ إلَى الدنيا ، و أنّ لَهُ ما عَلَى الأرضِ مِن شَيءٍ ، غيرَ الشهيدِ ؛ فإنّهُ يَتَمَنّى أن يَرجِعَ فَيُقتَلَ عَشرَ مَرّاتٍ ، لِما يَرى مِنَ الكَرامَةِ؛ [5] هیچ کس نیست که به بهشت رود و دوست داشته باشد به دنیا برگردد و از آنچه بر روی زمین است برخوردار شود مگر شهید که بر اثر مشاهده کرامت آرزو می کند برگردد و ده بار کشته شود.»
با این که شهادت در راه خدا اکرام ویژه‌ی الهی را در پی دارد اما کیفیت و درجه شهادت ها نیز با یکدیگر متفاوت است و سرور و سالار شهیدان حسین بن علی علیهما السلام است؛ چنان که در زیارت اربعین آن حضرت می خوانیم: «اَکْرَمْتَهُ بِالشَّهادَةِ؛ [6] به وسیله شهادت گرامیش کردی.» کمیت و کیفیت شهادت امام حسین علیه السلام، در کنار عظمت روحی و معرفتی آن حضرت موجب شد تا با بال شهادت بی نظیر خود به مرتبه ای بی‌بدیل نزد خدای متعال نائل شود.
سعادت اختصاصی
در ادامه عبارات ابتدایی زیارت اربعین می خوانیم: «وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعادَةِ؛ [7] و مخصوصش داشتی به سعادت.» از این جمله فهمیده می شود که امام حسین علیه السلام به سعادت و خوشبختی دست یافته اند که بی همتاست و مخصوص به خود ایشان است. دلیل آن نیز می تواند این باشد که آن حضرت حماسه و بندگی به نمایش گذاشتند که نظیر و مانندی ندارد.
خوشبختی آن حضرت از این جهت است که توفیق انجام برترین اعمال صالح را یافتند به شکلی که همه این نیکی ها را با رضایت و طیب نفس کامل انجام دادند و این، کار کوچکی نیست!
اعمالی از قبیل، جهاد، هجرت، اقامه نماز، امر به معروف و نهی از منکر، صبر و... که همه آن ها در راه خدا و به زیباترین شکل ممکن انجام شده است؛ از این رو، ایشان شایسته رسیدن به سعادتی مخصوص و بی نظیر هستند.
و این، ترجمان این سخن رسول خدا صلّی الله علیه و آله است که فرمودند: «مِنْ سَعَادَةِ ابْنِ آدَمَ اسْتِخَارَةُ اللَّهِ وَ رِضَاهُ بِمَا قَضَى اللَّه؛ [8] از سعادت و خوشبختی فرزند آدم درخواست خیر از خداوند و خشنودی به قضای خداوند است.»
این روزها اربعین، به نماد و تجسمی عینی از عظمت قیام حسینی تبدیل شده است که توانسته است راهپیمایی بی مانند و میلیونی را در اوج بروز فضائل ناب اخلاقی و اسلامی بروز و ظهور دهد. گویا امام حسین علیه السلام همگان را به راه خود، که منجر به رسیدن به سعادتی بزرگ می شود دعوت کرده است!
پی نوشت
[1] سوره اسراء، آیه 70.
[2]بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج75، ص: 13.
[3] بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج44، ص: 332.
[4] طوسى، محمد بن الحسن؛ تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ناشر: دار الكتب الإسلاميه، تهران، 1407 ق، ج6، ص: 113.
[5] صحيح مسلم، ج3، ح 1498، ص 109.
[6] طوسى، محمد بن الحسن؛ تهذيب الأحكام (تحقيق خرسان)، ناشر: دار الكتب الإسلاميه، تهران، 1407 ق، ج6، ص: 113.
[7] همان.
[8] ابن شعبه حرانى، حسن بن على؛ تحف العقول، ناشر: جامعه مدرسين، قم، ص 55.
شخصیت ممتاز امام حسین علیه السلام از آنجا روشن می شود که جان و مال و آبرو و خانواده خود را به بیشترین قیمت و ارزش و به بهترین و زیباترین شکل ممکن سودا کرد. ایشان همه داشته‌هایشان را در راه خدا و برای کسب رضای الهی فدا کرد و به همین دلیل است که از سعادتی الهی، مختص به خود، بهره مند شد.